تفسیر روایی سوره ناس

بسم الله الرحمن الرحیم

تفسیر روایی سوره ناس

ثواب قرائت

حدیث اول

الصّادق (علیه السلام) - مَنْ قَرَأَهَا فِی مَنْزِلِهِ کُلَّ لَیْلَهًٍْ أَمِنَ مِنَ الْجِنِّ وَ الْوَسْوَاسِ وَ مَنْ کَتَبَهَا وَ عَلَّقَهَا عَلَی الْأَطْفَالِ الصِّغَارِ حُفِظُوا مِنَ الْجَانِّ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.

امام صادق (علیه السلام) - هرکه این سوره را هر شب در منزلش بخواند، از جنّ و وسواس (وسوسه‌گر) در امان باشد و هرکه آن را بنویسد و بر خردسالان بیاویزد، آنان به اذن خداوند عزّوجلّ از جنّ، محفوظ و در امان باشند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص510

حدیث دوم

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ عَلَی أَلَمٍ سَکَنَ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی وَ هِیَ شِفَاءٌ لِمَنْ قَرَأَهَا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکه این سوره را بر دردی بخواند، به اذن خداوند متعال، آن درد آرام گیرد و این سوره برای هرکس که آن را بخواند، شفاست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص510

حدیث سوم

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَهَا عِنْدَ النَّوْمِ کَانَ فِی حِرْزِ اللَّهِ تَعَالَی حَتَّی یُصْبِحَ وَ هِیَ عُوذَهًٌْ مِنْ کُلِّ أَلَمٍ وَ وَجَعٍ وَ آفَهًٍْ وَ هِیَ شِفَاءٌ لِمَنْ قَرَأَهَا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکه این سوره را هنگام خواب بخواند، در حرز و پناه خداوند متعال که یادش با شکوه و بلند مرتبه باد است تا اینکه شب را به صبح رساند و این سوره، تعویذی از هر درد و ناخوشی و آسیب است و برای هرکس که آن را بخواند، شفاست.                                                                                         تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص510

آیه قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ [1]بگو: پناه می‌برم به پروردگار مردم.

آیه مَلِکِ النَّاسِ [2]به مالک و حاکم مردم.

آیه إِلهِ النَّاسِ [3] به [خدا و] معبود مردم.

آیه سوم

حدیث چهارم

الصّادق (علیه السلام) - وَ إِذَا قَرَأْتَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ فَقُلْ فِی نَفْسِکَ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاس.

امام صادق (علیه السلام) - هنگامی که آیه: قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ می‌خوانی، در دل خود بگو: «پناه می‌برم به پروردگار مردم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص510بحارالأنوار، ج60، ص246

حدیث پنجم

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - عَنْ أَبِی‌صَالِحٍ عَنِ ابْنِ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی قُلْ أَعُوذُ بِرَبِ النَّاسِ یَقُولُ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ {یَعْنِی بِخَالِقِ} {فخالق} النَّاسِ مَلِکِ النَّاسِ إِلهِ النَّاسِ لَا شَرِیکَ لَهُ و مَعَهُ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - از ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) درباره‌ی سخن خدای تعالی قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ [نقل شده است که خداوند] می‌فرماید: ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ یعنی به خالق مردم. مَلِکِ النَّاسِ إِلهِ النَّاسِ که برای او و با او شریکی نیست.       

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص510/فرات الکوفی، ص621

آیه مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ (4)از شرّ وسوسه‌گر پنهانکار

آیه الَّذی یُوَسْوِسُ فی صُدُورِ النَّاسِ (5)که در درون سینه‌ی انسان‌ها وسوسه می‌کند،

آیه ششم

آیه مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ (6)خواه از جنّ باشد یا از انسان!

حدیث ششم

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - عَنِ ابْنِ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) فِی قَوْلِهِ مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ یُرِیدُ الشَّیْطَانَ عَلَی قَلْبِ ابْنِ‌آدَمَ لَهُ خُرْطُومٌ مِثْلُ خُرْطُومِ الْخِنْزِیرِ یُوَسْوِسُ ابْنَ‌آدَمَ (علیه السلام) إِذَا أَقْبَلَ عَلَی الدُّنْیَا وَ مَا لَا یُحِبُّ اللَّهُ فَإِذَا ذَکَرَ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ انْخَنَسَ یُرِیدُ رَجَعَ قَالَ اللَّهُ الَّذِی یُوَسْوِسُ فِی صُدُورِ النَّاسِ ثُمَّ أَخْبَرَ أَنَّهُ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ فَقَالَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ یُرِیدُ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - مِن شَرِّ الْوَسْوَاسِ الخَنَّاسِ مقصود شیطان است که بر دل آدمیزاد است و خرطومی مانند خوک دارد و او را وسوسه می‌کند که به دنیا و آنچه خدا دوست ندارد، روی آورد و چون یاد خدا کند پس نشیند و ناپدید شود، خداوند فرموده: الَّذِی یُوَسْوِسُ فِی صُدُورِ النَّاسِ و سپس خبر داده که پری و آدمی هر دو را شامل می‌شود، و فرمود: مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ یعنی هریک از از جن و آدمی

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص512/بحارالأنوار، ج60، ص246/ القمی، ج2، ص450 و مستدرک الوسایل، ج5، ص301؛ فیهما: «قال الله الذی یوسوس… الی آخر» محذوف/ البرهان؛ فیه: ((یرجع))بدل ((رجع )).

حدیث هفتم

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - الوَسْواسِ الْخَنَّاسِ اسْمُ الشَّیْطَانِ فِی صُدُورِ النَّاسِ یُوَسْوِسُ فِیهَا وَ یُؤْیِسُهُمْ مِنَ الْخَیْرِ وَ یَعِدُهُمُ الْفَقْرَ وَ یَحْمِلُهُمْ عَلَی الْمَعَاصِی وَ الْفَوَاحِشِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ الشَّیْطانُ یَعِدُکُمُ الْفَقْرَ وَ یَأْمُرُکُمْ بِالْفَحْشاءِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - مِن شَرِّ الْوَسْوَاسِ الخَنَّاسِ اسم شیطانی است که در سینه‌ی مردمان است و در آن وسوسه می-انگیزد و از خیر ناامیدشان می¬کند و آنان را از فقر می¬ترساند و به نافرمانی خدا و بدکاری می¬کشاند؛ و این کلام خداوند تبارک‌وتعالی است که فرمود: شیطان، شما را [به هنگام انفاق]، وعده‌ی فقر و تهیدستی می‌دهد و به فحشا [و زشتی‌ها] امر می‌کند. (بقره/268)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص512/بحارالأنوار، ج60، ص245/ القمی، ج2، ص450/ البرهان/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»

حدیث هشتم

الصّادق (علیه السلام) - مَا مِنْ قَلْبٍ إِلَّا وَ لَهُ أُذُنَانِ عَلَی أَحَدِهِمَا مَلَکٌ مُرْشِدٌ وَ عَلَی الْآخَرِ شَیْطَانٌ مُفْتَرٍ هَذَا یَأْمُرُهُ وَ هَذَا یَزْجُرُهُ کَذَلِکَ مِنَ النَّاسِ شَیْطَانٌ یَحْمِلُ النَّاسَ عَلَی الْمَعَاصِی کَمَا یَحْمِلُ الشَّیْطَانُ مِنَ الْجِنِّ.

امام صادق (علیه السلام) - هر قلبی دو گوش دارد که بر یکی فرشته¬ای راهنما و بر دیگری شیطانی است فتنه‌گر، یکی فرمانش می¬دهد و دیگری او را باز می¬دارد، همچنان که برخی از مردم نیز شیطانی هستند که مردم دیگر را به انجام نافرمانی¬های خدا می-کشانند، همان‌طور که شیاطینی از اجنّه چنین می¬کنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص512/بحارالأنوار، ج60، ص245/ القمی، ج2، ص450؛ «بتفاوت» / البرهان/ نورالثقلین

حدیث نهم

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - إِنََّ الشَّیْطَانَ وَاضِعٌ خَطْمَهُ عَلَی قَلْبِ ابْنِ‌آدَمَ (علیه السلام) فَإِذَا ذَکَرَ اللَّهَ سُبْحَانَهُ خَنَسَ وَ إِنْ نَسِیَ الْتَقَمَ قَلْبَهُ فَذَلِکَ الْوَسْوَاسُ الْخَنَّاس.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - شیطان پوزش را روی دل آدمیزاده نهاده و هنگامی‌که او خدا را یاد می‌کند پس نشیند و پنهان شود و چون خدا را فراموش کند دلش را به کام فرو برد و این است معنای: الْوَسْوَاسُ الخَنَّاس.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص512/نورالثقلین/ بحارالأنوار، ج60، ص94

حدیث دهم

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَ لِقَلْبِهِ فِی صَدْرِهِ أُذُنَانِ أُذُنٌ یَنْفُثُ فِیهَا الْمَلَکُ وَ أُذُنٌ یَنْفُثُ فِیهَا الْوَسْوَاسُ الْخَنَّاسُ فَیُؤَیِّدُ اللَّهُ الْمُؤْمِنَ بِالْمَلَکِ وَ هُوَ قَوْلُهُ سُبْحَانَهُ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هیچ مؤمنی نباشد جز آنکه دلش دو گوش دارد، در گوشی فرشته می‌دمد و در گوشی وسواس خنّاس و خدا مؤمن را به‌وسیله‌ی آن فرشته تأیید می‌کند که فرموده است: و با روحی از ناحیه خودش آن‌ها را تقویت فرموده است. (مجادله/22)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص512/بحارالأنوار، ج60، ص194/ نورالثقلین/ البرهان؛ فیه: «فی صدره» محذوف

حدیث یازدهم

الصّادق (علیه السلام) - لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ وَ الَّذِینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ صَعِدَ إِبْلِیسُ جَبَلًا بِمَکَّهًَْ یُقَالُ لَهُ ثَوْرٌ فَصَرَخَ بِأَعْلَی صَوْتِهِ بِعَفَارِیتِهِ فَاجْتَمَعُوا إِلَیْهِ فَقَالُوا یَا سَیِّدَنَا لِمَ دَعَوْتَنَا قَالَ نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ فَمَنْ لَهَا فَقَامَ عِفْرِیتٌ مِنَ الشَّیَاطِینِ فَقَالَ أَنَا لَهَا بِکَذَا وَ

کَذَا قَالَ لَسْتَ لَهَا فَقَامَ آخَرُ فَقَالَ مِثْلَ ذَلِکَ فَقَالَ لَسْتَ لَهَا فَقَالَ الْوَسْوَاسُ الْخَنَّاسُ أَنَا لَهَا قَالَ بِمَا ذَا قَالَ أَعِدُهُمْ وَ أُمَنِّیهِمْ حَتَّی یُوَاقِعُوا الْخَطِیئَهًَْ فَإِذَا وَاقَعُوا الْخَطِیئَهًَْ أَنْسَیْتُهُمُ الِاسْتِغْفَارَ فَقَالَ أَنْتَ لَهَا فَوَکَّلَهُ بِهَا إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ.

امام صادق (علیه السلام) - چون این آیه: و آن‌ها که وقتی مرتکب عمل زشتی شوند، یا به خود ستم کنند، به یاد خدا می‌افتند و برای گناهان خود، طلب آمرزش می‌کنند. (آل عمران/135) نازل شد، ابلیس از کوهی در که به نام نور بالا رفت و و با فریادی بلند همه عفریتهایش رادور خود جمع کرد. گفتند: «ای سرور ما برای چه ما را دعوت کردی»؟ گفت: «این آیه نازل شده است، کیست رویارویی با آن بپردازد»؟ یک عفریتی برخاست و گفت: «من با چنین و چنان». گفت: «تو برای آن نیستی»، دیگری برخاست و مانند آن را گفت، و همان را شنید، وسواس خنّاس گفت: «این کار من است»، گفت: «با چه»؟ گفت: «به آن‌ها نوید دهم و به آرزو اندازم تا گناه کنند و چون مرتکب گناه شدند استغفار را از یادشان ببرم»، گفت: «تو برای این کار مناسب هستی و تا قیامت او را بر آن گماشت»

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص512/الأمالی للصدوق، ص465/ نورالثقلین.

حدیث دوازدهم

الکاظم (علیه السلام) -… فَأَوَّلُ مَا سَأَلَ الْبَقَاءُ إِلَی یَوْمِ الدِّینِ فَقَالَ اللَّهُ قَدْ أَعْطَیْتُک… قَالَ یَا رَبِّ زِدْنِی قَالَ قَدْ جَعَلْتُ لَکَ وَ لِذُرِّیَّتِکَ صُدُورَهُمْ أَوْطَاناً قَالَ رَبِّ حَسْبِی.

امام کاظم (علیه السلام) - از عالم (علیه السلام) حدیثی طولانی است که در آن امام (علیه السلام) چیزی را که ابلیس از خدا درخواست کرد و پاسخ خدا به او را بیان کرد و در آن حدیث فرمود: … ابلیس گفت: «پروردگارا [ثواب‌های دنیایی را] برایم بیفزا». خداوند فرمود: «سینه‌های آن‌ها (فرزندان آدم) را وطن تو و فرزندانت قرار دادم». ابلیس گفت: «برایم کافی است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص514/بحارالأنوار، ج11، ص141

حدیث سیزدهم

الصّادق (علیه السلام) - مَنْ أَکَلَ حَبَّهًًْ مِنْ رُمَّانٍ أَمْرَضَتْ شَیْطَانَ الْوَسْوَسَهًِْ أَرْبَعِینَ یَوْماً.

امام صادق (علیه السلام) - هرکه یک دانه انار بخورد. شیطانِ وسوسه را چهل صباح بیمار می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص514/الکافی، ج6، ص353/ نورالثقلین.

حدیث چهاردهم

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - یَا عَلِیُِّ (علیه السلام) ثَلَاثٌ مِنَ الْوَسْوَاسِ أَکْلُ الطِّینِ وَ تَقْلِیمُ الْأَظْفَارِ بِالْأَسْنَانِ وَ أَکْلُ اللِّحْیَهًِْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - یا علی (علیه السلام) سه چیز موجب وسواس می‌شود: 1 خوردن گل، 2 ناخن‌گرفتن به دندان، 3 جویدن موی ریش.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص514/بحارالأنوار، ج57، ص151/ نورالثقلین

حدیث پانردهم

الکاظم (علیه السلام) - أَرْبَعَهًٌْ مِنَ الْوَسْوَاسِ أَکْلُ الطِّینِ وَ فَتُّ الطِّینِ وَ تَقْلِیمُ الْأَظْفَارِ بِالْأَسْنَانِ وَ أَکْلُ اللِّحْیَهًِْ.

امام کاظم (علیه السلام) - چهار چیز از وسواس است: خوردن خاک و پرزکردن کلوخ، چیدن ناخن به دندان و گزیدن ریش.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص514/تحف العقول، ص409/ نورالثقلین

حدیث شانزدهم

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ یَعْنِی الشَّیْطَانَ الْخَنَّاسِ یَقُولُ یُوَسْوِسُ عَلَی قَلْبِ ابْنِ‌آدَمَ (علیه السلام) فَإِذَا ذَکَرَ {رکن} ابْنُ‌آدَمَ اللَّهَ {لله} خَنَسَ مِنْ {فِی} قَلْبِهِ فَذَهَبَ ثُمَّ قَالَ الَّذِی یُوَسْوِسُ فِی صُدُورِ النَّاسِ مِنَ الْجِنَّهًِْ وَ النَّاسِ یَدْخُلُونَ فِی صُوَرِ الْجِنِّ فَیُوَسْوِسُونَ {فیوسوس} عَلَی قَلْبِهِ کَمَا یُوَسْوِسُ عَلَی قَلْبِ ابْنِ‌آدَمَ وَ یَدْخُلُ مِنَ الْجِنِّیِّ کَمَا یَدْخُلُ مِنَ الْإِنْسِیِّ وَ هَاتَانِ السُّورَتَانِ نَزَلَتَا عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حِینَ سُحِرَ وَ أُمِرَ أَنْ یَتَعَوَّذَ بِهِمَا.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ یعنی [از شرّ] شیطان وسوسه‌گر پنهان؛ [شیطان] در قلب فرزند آدم وسوسه می‌کند و هنگامی‌که فرزند آدم خدا را یاد کند، از قلب او می‌گریزد و می‌رود. الَّذِی یُوَسْوِسُ فِی صُدُورِ النَّاسِ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ؛ [انسان‌ها] به‌صورت جنّ وارد می‌شوند و در قلبش وسوسه می‌کنند، همانگونه که [شیطان] در قلب فرزند آدم وسوسه می‌کند. و از جنّیان [در قلب انسان] وارد می‌شوند همانگونه که از انسان‌ها وارد می‌شوند. و این دو سوره بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نازل شدند زمانی‌که سحر شد و دستور داده شد که به آن دو پناه ببرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص514/فرات الکوفی، ص621

http://alvahy.com

·