تفسیر روایی سوره قدر
تفسیر روایی سوره قدرفضیلت سوره1(قدر/ مقدمه)الصّادق (علیه السلام) - إِنَّ اللَّهَ الْعَزِیزَ الْجَبَّارَ عَرَجَ بِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) إِلَی سَمَائِه… فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) اقْرَأِ الْحَمْدَ فَقَرَأْتُهَا مِثْلَ مَا قَرَأْتُهَا أَوَّلًا ثُمَّ قَالَ لِی اقْرَأْ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فَإِنَّهَا نِسْبَتُکَ وَ نِسْبَهًُْ أَهْلِ بَیْتِکَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًْ.امام صادق (علیه السلام) - خداوند عزیز جبّار نبیّ اکرم (صلی الله علیه و آله) را به آسمان عروج داد… سپس فرمود: «ای محمّد! سوره حمد را بخوان»، [پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود:] «پس آن را به همان نحوی که اوّل خوانده بودم، خواندم». پس از آن فرمود: «بخوان: إِنَّا أَنْزَلْناهُ زیرا این سوره نسبت تو و اهل بیت تو تا روز قیامت را بیان می‌کند».تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص238بحارالأنوار، ج18، ص359/ بحارالأنوار، ج79، ص241/ نورالثقلین
سوره قدرتفسیر روایی
فضیلت سوره
1
(قدر/ مقدمه)
الصّادق (علیه السلام) - إِنَّ اللَّهَ الْعَزِیزَ الْجَبَّارَ عَرَجَ بِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) إِلَی سَمَائِه… فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) اقْرَأِ الْحَمْدَ فَقَرَأْتُهَا مِثْلَ مَا قَرَأْتُهَا أَوَّلًا ثُمَّ قَالَ لِی اقْرَأْ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فَإِنَّهَا نِسْبَتُکَ وَ نِسْبَهًُْ أَهْلِ بَیْتِکَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًْ.
امام صادق (علیه السلام) - خداوند عزیز جبّار نبیّ اکرم (صلی الله علیه و آله) را به آسمان عروج داد… سپس فرمود: «ای محمّد! سوره حمد را بخوان»، [پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود:] «پس آن را به همان نحوی که اوّل خوانده بودم، خواندم». پس از آن فرمود: «بخوان: إِنَّا أَنْزَلْناهُ زیرا این سوره نسبت تو و اهل بیت تو تا روز قیامت را بیان می‌کند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص238
بحارالأنوار، ج18، ص359/ بحارالأنوار، ج79، ص241/ نورالثقلین
2
(قدر/ مقدمه)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - عَنْ إِبْرَاهِیمَ‌بْنِ‌إِسْحَاقَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ قَالَ لِی أَبِی مُحَمَّدُ‌بْنُ‌عَلِی قَرَأَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ عِنْدَهُ الْحَسَنُ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) فَقَالَ لَهُ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) یَا أَبَتَا کَأَنَّ بِهَا مِنْ فِیکَ حَلَاوَهًًْ فَقَالَ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ ابْنِی إِنِّی أَعْلَمُ فِیهَا مَا لَمْ تَعْلَمْ إِنَّهَا لَمَّا نَزَلَتْ بَعَثَ إِلَیَّ جَدُّکَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَرَأَهَا عَلَیَّ ثُمَّ ضَرَبَ عَلَی کَتِفِیَ الْأَیْمَنِ وَ قَالَ یَا أَخِی وَ وَصِیِّی وَ وَالِیَ أُمَّتِی بَعْدِی وَ حَرْبَ أَعْدَائِی إِلَی یَوْمِ یُبْعَثُونَ هَذِهِ السُّورَهًُْ لَکَ مِنْ بَعْدِی وَ لِوُلْدِکَ مِنْ بَعْدِکَ إِنَّ جَبْرَئِیلَ أَخِی مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ حَدَّثَ إِلَیَّ أَحْدَاثَ أُمَّتِی فِی سُنَّتِهَا وَ إِنَّهُ لَیُحَدِّثُ ذَلِکَ إِلَیْکَ کَأَحْدَاثِ النُّبُوَّهًِْ وَ لَهَا نُورٌ سَاطِعٌ فِی قَلْبِکَ وَ قُلُوبِ أَوْصِیَائِکَ إِلَی مَطْلَعِ فَجْرِ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
امام علی (علیه السلام) - ابراهیم‌بن‌اسحاق با اسناد خود از شخصی نقل می‌کند که از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که فرمود: «پدرم امام باقر (علیه السلام) به من فرمود: علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) این آیه را قرائت کرد: إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ؛ امام حسن و امام حسین (علیها السلام) نیز حضور داشتند. امام حسین (علیه السلام) عرض کرد: «پدر جان! مثل اینکه از این آیه در دهان خود شیرینی مخصوصی احساس می‌کنی». امام علی (علیه السلام) فرمود: «ای فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و‌ای پسرم! من در مورد این آیه چیزی می‌دانم که تو نمی‌دانی؛ وقتی این آیه نازل شد، جدّت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در پی من فرستاد و آن را بر من خواند سپس دست بر روی شانه راستم گذاشت و فرمود: «ای برادر من و وصیّ و فرمانروای امّتم بعد از من و‌ای جنگجو با دشمنان تا روز قیامت! این سوره پس از من برای توست و بعد از تو برای فرزندانت. برادرم جبرئیل برایم پیش آمدهای امّت را نقل کرده، و او برای تو خواهد گفت مانند آنچه در زمان نبوّت نقل کرده و برای این سوره نوری درخشان در قلب تو و قلوب اوصیاء و جانشینانت تا طلوع فجر قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) خواهد بود» ».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص238
بحارالأنوار، ج25، ص70/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص793
3
(قدر/ مقدمه)
الصّادق (علیه السلام) - إِنَّا أَنْزَلْناهُ نُورٌ کَهَیْئَهًِْ الْعَیْنِ عَلَی رَأْسِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ الْأَوْصِیَاءِ لَا یُرِیدُ أَحَدٌ مِنَّا عِلْمَ أَمْرٍ مِنْ أَمْرِ الْأَرْضِ أَوْ مِنْ أَمْرِ السَّمَاءِ إِلَی الْحُجُبِ الَّتِی بَیْنَ اللَّهِ وَ بَیْنَ الْعَرْشِ إِلَّا رُفِعَ طَرْفُهُ إِلَی ذَلِکَ النُّورِ فَرَأَی تَفْسِیرَ الَّذِی أَرَادَ فِیهِ مَکْتُوباً.
امام صادق (علیه السلام) - إِنَّا أَنْزَلْناهُ نوری به صورت خورشید بر سر پیامبر (صلی الله علیه و آله) و اوصیاء (علیهم السلام) است. هیچ کدام از ما دانستن چیزی را از مسائل زمین یا آسمان تا حجاب‌های بین خدا و عرش، را اراده نمی‌کند، مگر اینکه از یک طرف آن نور بلند می‌شود و تفسیر مطلبی را که می‌خواست، در آن نوشته می‌یابد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص238
بحارالأنوار، ج26، ص135/ بصایرالدرجات، ص442
4
(قدر/ مقدمه)
الباقر (علیه السلام) - یَا مَعْشَرَ الشِّیعَهًِْ خَاصِمُوا بِسُورَهًِْ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ تَفْلُجُوا فَوَ اللَّهِ إِنَّهَا لَحُجَّهًُْ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَی الْخَلْقِ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ إِنَّهَا لَسَیِّدَهًُْ دِینِکُمْ وَ إِنَّهَا لَغَایَهًُْ عِلْمِنَا یَا مَعْشَرَ الشِّیعَهًِْ خَاصِمُوا بِ حم وَ الْکِتابِ الْمُبِینِ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ فَإِنَّهَا لِوُلَاهًِْ الْأَمْرِ خَاصَّهًًْ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله).
امام باقر (علیه السلام) -ای گروه شیعیان! با سوره إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ برهان آورید تا پیروز شوید. به خدا قسم! که این سوره پس از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) دلیل خدای بزرگ بر مردم است و آن سوره از امتیازات دین شماست و نهایت دانش ما. ای شیعیان! به‌وسیله‌ی سوره حم وَ الْکِتابِ الْمُبِینِ با دشمنان خود استدلال کنید زیرا این سوره اختصاص به فرمانروایان پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله) دارد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص240
الکافی، ج1، ص249/ نورالثقلین/ البرهان
5
(قدر/ مقدمه)
الصّادق (علیه السلام) - عَنِ الْفَضْلِ‌بْنِ‌عُثْمَانَ قَال ذُکِرَ عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ قَالَ مَا أَبْیَنَ فَضْلَهَا عَلَی السُّوَرِ قَالَ قُلْتُ وَ أَیُّ شَیْءٍ فَضْلُهَا قَالَ نَزَلَتْ وَلَایَهًُْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِیهَا قُلْتُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ الَّتِی نُرَجِّیهَا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ قَالَ نَعَمْ هِیَ لَیْلَهًٌْ قُدِّرَتْ فِیهَا السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ قُدِّرَتْ وَلَایَهًُْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِیهَا.
امام صادق (علیه السلام) - فضل‌بن‌عثمان گوید: در محضر امام صادق (علیه السلام) از آیه‌ی مبارکه: إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ سخن به میان آمد، فرمود: «چقدر برتری آن بر سوره‌های دیگر آشکار است»! عرض کردم: «برتری آنچه می‌باشد»؟ فرمود: «در آن شب ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) نازل شده است». گفتم: «در شب قدری که ما آن را در ماه رمضان امید داریم»؟ فرمود: «آری! شبی که در آن شب آسمان‌ها و زمین اندازه‌گیری شده، و ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) در آن تقدیر و معیّن شده است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص240
بحارالأنوار، ج94، ص18
6
(قدر/ مقدمه)
الکاظم (علیه السلام) - عَجَباً لِمَنْ لَمْ یَقْرَأْ فِی صَلَاتِهِ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ کَیْفَ تُقْبَلُ صَلَاتُهُ.
امام کاظم (علیه السلام) - عجب است از کسی که در نمازش سوره قدر را نمی‌خواند، چگونه انتظار قبولی نمازش را دارد؟
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص240
بحارالأنوار، ج53، ص152
7
(قدر/ مقدمه)
الکاظم (علیه السلام) - عَنْ أَبِی عَلِیِّ‌بْنِ‌رَاشِدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ (علیه السلام) جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّکَ کَتَبْتَ إِلَی مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفَرَجِ تُعَلِّمُهُ أَنَّ أَفْضَلَ مَا تَقْرَأُ فِی الْفَرَائِضِ بِ إِنَّا أَنْزَلْناهُ وَ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ وَ إِنَّ صَدْرِی لَیَضِیقُ بِقِرَاءَتِهِمَا فِی الْفَجْرِ فَقَالَ (علیه السلام) لَا یَضِیقَنَّ صَدْرُکَ بِهِمَا فَإِنَّ الْفَضْلَ وَ اللَّهِ فِیهِمَا.
امام کاظم (علیه السلام) - ابوعلی‌بن راشد گوید: به امام کاظم (علیه السلام) عرض کردم: فدایتان شوم! شما در نامه‌ای به محمّدبن‌فرَج چنین بیان فرمودی: «برترین سوره‌هایی که در نمازهای واجب خوانده می‌شود سوره قدر و توحید است»؛ ولی [من چه کنم که] با خواندن این دو سوره در نماز صبح دلتنگ می‌شوم! امام (علیه السلام) فرمود: «هرگز نباید با خواندن این دو سوره دلتنگ شوی چراکه سوگند به خدا! فضیلت در [خواندنِ] این دو سوره است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص240
الکافی، ج3، ص315/ نورالثقلین
8
(قدر/ مقدمه)
العسکری (علیه السلام) - فِی کِتَابِ کَمَالِ الدِّینِ وَ تَمَامِ النِّعْمَهًِْ بِإِسْنَادِهِ إِلَی حَکِیمَهًَْ عَمَّهًِْ أَبِی مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ (علیه السلام) أَنَّهَا قَالَتْ: أَمَرَنِی أَبُومُحَمَّدٍ (علیه السلام) بِالْمَبِیتِ عِنْدَهُ لَیْلَهًَْ وُلِدَ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، فَکُنْتُ مَعَ نَرْجِسَ أَمِّ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) … قَالَتْ حَکِیمَهًُْ فَلَمْ أَزَلْ أَرْقُبُهَا إِلَی وَقْتِ طُلُوعِ الْفَجْرِ وَ هِیَ نَائِمَهًٌْ بَیْنَ یَدَیَّ لَا تَقْلِبُ جَنْباً إِلَی جَنْبٍ حَتَّی إِذَا کَانَ آخِرُ اللَّیْلِ وَقْتُ طُلُوعِ الْفَجْرِ وَثَبَتْ فَزِعَهًًْ فَضَمَمْتُهَا إِلَی صَدْرِی وَ سَمَّیْتُ عَلَیْهَا فَصَاحَ إِلَیَّ أَبُو مُحَمَّدٍ (علیه السلام) وَ قَالَ اقْرَئِی عَلَیْهَا إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ فَأَقْبَلْتُ أَقْرَأُ عَلَیْهَا وَ قُلْتُ لَهَا مَا حَالُکِ قَالَتْ ظَهَرَ بِیَ الْأَمْرُ الَّذِی أَخْبَرَکِ بِهِ مَوْلَایَ فَأَقْبَلْتُ أَقْرَأُ عَلَیْهَا کَمَا أَمَرَنِی فَأَجَابَنِی الْجَنِینُ مِنْ بَطْنِهَا یَقْرَأُ مِثْلَ مَا أَقْرَأُ وَ سَلَّمَ عَلَیَ قَالَتْ حَکِیمَهًُْ فَفَزِعْتُ لِمَا سَمِعْت.
امام عسکری (علیه السلام) - در کتاب کمال الدّین تمام النّعمه به استناد گفته حکیمه عمّه امام حسن عسکری (علیه السلام) که گفته است: امام مرا امر به ماندن در آن شب کرد. آن شب تولّد مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)! من نزد نرجس مادر قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بودم که تا هنگام طلوع فجر پیوسته مراقب نرجس بودم. او کنار من خوابیده و گاهی پهلو به پهلو می‌گشت. نزدیک طلوع فجر ناگهان برخاستم و به‌سوی او شتافتم و او را به سینه چسبانیدم و نام خدا را بر او خواندم. امام با صدای بلند فرمود: «عمّه! سوره‌ی إِنَّا أَنْزَلْناهُ بر او قرائت کن». از وی پرسیدم: «حالت چطور است»؟ گفت: «آنچه آقا فرمود ظاهر گردید». چون به قرائت سوره‌ی إِنَّا أَنْزَلْناهُ پرداختم آن جنین نیز در شکم مادر با من می‌خواند بعد به من سلام کرد. چون صدای او را شنیدم وحشت کردم!
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص240
نورالثقلین
آداب قرائت
1
(قدر/ مقدمه)
الهادی (علیه السلام) - {عَنْ} أَبِی عَمْرٍو الْحَذَّاءِ قَالَ: سَاءَتْ حَالِی فَکَتَبْتُ إِلَی أَبِی جَعْفَر (علیه السلام) … فَأَحْبَبْتُ أَنْ تُخْبِرَنِی یَا مَوْلَایَ کَیْفَ أَصْنَعُ فِی قِرَاءَهًِْ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ أَقْتَصِرُ عَلَیْهَا وَحْدَهَا فِی فَرَائِضِی وَ غَیْرِهَا أَمْ أَقْرَأُ مَعَهَا غَیْرَهَا أَمْ لَهَا حَدٌّ أَعْمَلُ بِهِ فَوَقَّعَ (علیه السلام) وَ قَرَأْتُ التَّوْقِیعَ لَا تَدَعْ مِنَ الْقُرْآنِ قَصِیرَهُ وَ طَوِیلَهُ وَ یُجْزِئُکَ مِنْ قِرَاءَهًِْ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ یَوْمَکَ وَ لَیْلَتَکَ مِائَهًَْ مَرَّهًٍْ.
امام هادی (علیه السلام) - ابوعمرو حذّاء گوید: نامه‌ای از بصره به امام کاظم (علیه السلام) نوشته و به دست علی‌بن‌مهزیار آن را به امام (علیه السلام) رساندم؛ [در نامه چنین نوشتم]… «سَرورم! دوست دارم به من بفرمایی در مورد قرائت سوره قدر چگونه عمل کنم، آیا فقط همین سوره را در نمازهای واجب و اوقات دیگر بخوانم یا غیر از این سوره، سوره‌ای دیگر هم بخوانم یا اینکه برای خواندن سوره قدر، مقدار مشخّصی است که طبق آن وظیفه‌ام را انجام دهم»؟ امام کاظم (علیه السلام) جواب نامه مرا داد. جواب امام (علیه السلام) را [که] خواندم [چنین مرقوم فرموده بود]: «[خواندنِ] سوره‌های کوتاه و بلند از قرآن را رها مکن؛ و خواندن صد مرتبه سوره قدر در شبانه‌روز تو را کفایت می‌کند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص240
الکافی، ج5، ص316/ نورالثقلین
ثواب قرائت
1
(قدر/ مقدمه)
الباقر (علیه السلام) - مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ فَجَهَرَ بِهَا صَوْتَهُ کَانَ کَالشَّاهِرِ سَیْفَهُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ مَنْ قَرَأَهَا سِرّاً کَانَ کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا عَشْرَ مَرَّاتٍ مَحَا اللَّهُ عَنْهُ أَلْفَ ذَنْبَهًٍْ مِنْ ذُنُوبِهِ.
امام باقر (علیه السلام) - هرکس سوره إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ را با صدای بلند بخواند، همچون کسی است که در راه خدا شمشیر کشیده است و هرکه این سوره را به صورت پنهانی [در دل خویش] بخواند، همچون کسی است که در راه خدا در خون خود غلتیده است و هرکه این سوره را ده مرتبه بخواند، حدود هزار گناه از گناهانش بخشیده می‌شود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص242
بحارالأنوار، ج89، ص327/ نورالثقلین/ البرهان
2
(قدر/ مقدمه)
الصّادق (علیه السلام) - مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ فِی فَرِیضَهًٍْ مِنْ فَرَائِضِ اللَّهِ نَادَی مُنَادٍ یَا عَبْدَ اللَّهِ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ مَا مَضَی فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ.
امام صادق (علیه السلام) - هرکه إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ را در یکی از نمازهای واجب خداوند بخواند، ندا دهنده¬ای ندا سر می¬دهد: ای بنده خدا! خداوند برای تو آنچه را گذشت، آمرزید، پس کردارت را از سرگیر.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص242
بحارالأنوار، ج89، ص327/ نورالثقلین/ البرهان
3
(قدر/ مقدمه)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ کَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ کَمَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ إِنْ وَافَقَ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ، کَانَ لَهُ ثَوَابٌ کَثَوَابِ مَنْ قَاتَلَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ. وَ مَنْ قَرَأَهَا عَلَی بَابِ مَخْزَنٍ سَلَّمَهُ اللَّهُ تَعَالَی مِنْ کُلِّ آفَهًٍْ وَ سُوءٍ إِلَی أَنْ یُخْرِجَ صَاحِبُهُ مَا فِیهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکه این سوره را بخواند، پاداشی همچون پاداش کسی که ماه رمضان را روزه گرفته، از برای او خواهد بود و اگر قرائتش با شب قدر همزمان باشد، ثوابی همچون ثواب کسی که در راه خدا جنگیده، از برای او خواهد بود و هرکه این سوره را بر در انباری بخواند، خداوند متعال آن انبار را از تمامی گزندها و آسیب¬ها در امان می¬دارد تا این که صاحبش آنچه را در آن است، بیرون آورد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص242
البرهان/ نورالثقلین
4
(قدر/ مقدمه)
الرّضا (علیه السلام) - مَنْ أَتَی قَبْرَ أَخِیهِ الْمُؤْمِنِ مِنْ أَیِ نَاحِیَهًٍْ یَضَعُ یَدَهُ وَ یَقْرَأُ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ سَبْعَ مَرَّاتٍ أَمِنَ مِنَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ.
امام رضا (علیه السلام) - کسی که بر سر قبر برادر مؤمنش برود و دستش را روی قبر گذارد و سوره إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ را هفت مرتبه بخواند از فزع اکبر سالم می‌ماند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص242
تهذیب الأحکام، ج6، ص104/ نورالثقلین
5
(قدر/ مقدمه)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ إِحْدَی عَشْرَهًَْ مَرَّهًًْ وَ مِثْلَهَا إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ وَ مِثْلَهَا آیَهًَْ الْکُرْسِیِّ مَنَعَ مَالَهُ مِمَّا یَخَافُ مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قَبْلَ أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ لَمْ یُصِبْهُ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ ذَنْبٌ وَ إِنْ جَهَدَ إِبْلِیسُ… إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمْ حَاجَهًًْ فَلْیُبَکِّرْ فِی طَلَبِهَا یَوْمَ الْخَمِیسِ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ اللَّهُمَّ بَارِکْ لِأُمَّتِی فِی بُکُورِهَا یَوْمَ الْخَمِیسِ وَ لْیَقْرَأْ إِذَا خَرَجَ مِنْ بَیْتِهِ الْآیَاتِ مِنْ آخِرِ آلِ عِمْرَانَ وَ آیَهًَْ الْکُرْسِیِّ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ وَ أُمَّ الْکِتَابِ فَإِنَّ فِیهَا قَضَاءً لِحَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ… إِذَا کَسَا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مُؤْمِناً ثَوْباً جَدِیداً فَلْیَتَوَضَّأْ وَ لْیُصَلِّ رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِیهِمَا أُمَّ الْکِتَابِ وَ آیَهًَْ الْکُرْسِیِّ وَ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ وَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ ثُمَّ لْیَحْمَدِ اللَّهَ الَّذِی سَتَرَ عَوْرَتَهُ وَ زَیَّنَهُ فِی النَّاسِ وَ لْیُکْثِرْ مِنْ قَوْلِ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّهًَْ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ فَإِنَّهُ لَا یَعْصِی اللَّهَ فِیهِ وَ لَهُ بِکُلِّ سِلْکٍ فِیهِ مَلَکٌ یُقَدِّسُ لَهُ وَ یَسْتَغْفِرُ لَهُ وَ یَتَرَحَّمُ عَلَیْه.
امام علی (علیه السلام) - هرکه قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ و همانند آن إِنَّا أَنزَلْنَاهُ و همانند آن آیة الکرسی را پیش از طلوع خورشید بخواند، مالش از آنچه می¬ترسد، محفوظ می‌ماند و هرکه قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ و إِنَّا أَنزَلْنَاهُ را پیش از طلوع خورشید بخواند، اگرچه شیطان تلاش کند، در آن روز به هیچ گناهی آلوده نشود. هرگاه کسی از شما حاجتی داشت، برای طلب حاجتش باید صبح روز پنج‌شنبه، زود هنگام به پا خیزد؛ چراکه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «خداوندا! برای امّت من در صبح زود از روز پنج‌شنبه برکت قرار ده». و نیز باید به هنگام خروج از خانه¬اش آیات آخر سوره آل عمران و آیة الکرسی و إِنَّا أَنزَلْنَاهُ و امّ الکتاب را بخواند که با این سوره¬ها حاجات دنیا و آخرت برآورده شود. هرگاه خداوند عزّ‌وجلّ به مؤمنی لباسی نو پوشاند، بایستی وضو بگیرد و دو رکعت نماز به جا آورد و در آن دو رکعت امّ الکتاب و آیة الکرسی و قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ و إِنَّا أَنزَلْنَاهُ را بخواند و خداوند را سپاس گوید که عریانیِ او را پوشانده و او را در میان مردم آراسته است. و باید بسیار بگوید: لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ؛ هیچ نیرو و هیچ توانی نیست، جز از سوی خداوند والای والامرتبه؛ چراکه این‌گونه، در آن لباس نافرمانی خدا نمی¬کند و در هر نخی از آن لباس، فرشته‌ای او را می¬ستاید و برایش آمرزش می¬خواهد و بر او مهر می¬ورزد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص242
الخصال، ج2، ص622/ نورالثقلین
6
(قدر/ مقدمه)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَهَا کَانَ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ خَیْرُ الْبَرِیَّهًِْ رَفِیقاً وَ صَاحِباً وَ إِنْ کُتِبَتْ فِی إِنَاءٍ جَدِیدٍ وَ نَظَرَ فِیهِ صَاحِبُ اللَّقْوَهًِْ شَفَاهُ اللَّهُ تَعَالَی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکه این سوره را بخواند، در روز قیامت، بهترین مردمان، دوست و همراه او خواهد بود و اگر کسی که به کجی دهان و چهره مبتلاست، آن را در ظرفی نو بنویسد و به آن بنگرد، خداوند متعال او را شفا می¬دهد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص244
البرهان
7
(قدر/ مقدمه)
الصّادق (علیه السلام) - مَنْ قَرَأَهَا بَعْدَ عِشَاءِ الْآخِرَهًِْ خَمْسَ عَشْرَهًَْ مَرَّهًًْ کَانَ فِی أَمَانِ اللَّهِ إِلَی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ الْأُخْرَی وَ مَنْ قَرَأَهَا فِی کُلِّ لَیْلَهًٍْ سَبْعَ مَرَّاتٍ أَمِنَ فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ إِلَی طُلُوعِ الْفَجْرِ. وَ مَنْ قَرَأَهَا عَلَی مَا یُدَّخَرُ ذَهَباً أَوْ فِضَّهًًْ أَوْ أَثَاثٍ، بَارَکَ اللَّهُ فِیهِ مِنْ جَمِیعِ مَا یَضُرُّهُ وَ إِنْ قُرِئَتْ عَلَی مَا فِیهِ غَلَّهًٌْ، نَفَعَهُ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.
امام صادق (علیه السلام) - هرکه این سوره را بعد از نماز عشاء پانزده مرتبه بخواند، تا شبِ بعد در امان خدا خواهد بود؛ و هرکه آن را هر شب هفت مرتبه بخواند، در آن شب تا طلوع فجر، در امان خواهد بود و هرکه آن را بر آنچه از طلا یا نقره یا اثاثی که اندوخته است، بخواند، خداوند این اندوخته را در برابر هر آنچه به آن آسیب رساند، حفظ می¬کند و بر برکت آن می¬افزاید و اگر این سوره بر جایی که در آن غلّات انباشته شده، خوانده شود، به اذن خداوند متعال، برای آن سودمند خواهد بود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص244
البرهان
8
(قدر/ مقدمه)
الصّادق (علیه السلام) - مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ ثِنْتَیْنِ وَ ثَلَاثِینَ مَرَّهًًْ فِی إِنَاءٍ جَدِیدٍ وَ رَشَّ بِهِ ثَوْبَهُ الْجَدِیدَ إِذَا لَبِسَهُ لَمْ یَزَلْ یَأْکُلُ فِی سَعَهًٍْ مَا بَقِیَ مِنْهُ سِلْکٌ.
امام صادق (علیه السلام) - هرکس سی‌ودو بار سوره قدر را در ظرفی نو بخواند و هنگام پوشیدن لباس جدیدش [از آبِ آن ظرف] بر لباسش بپاشد تا مادامی که نخی از آن لباس باقی بماند او در وسعتِ رزق خواهد بود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص244
الکافی، ج6، ص459/ نورالثقلین
9
(قدر/ مقدمه)
الباقر (علیه السلام) - عَنْ إِسْمَاعِیلَ‌بْنِ‌سَهْلٍ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) إِنِّی قَدْ لَزِمَنِی دَیْنٌ فَادِحٌ فَکَتَبَ أَکْثِرْ مِنَ الِاسْتِغْفَارِ وَ رَطِّبْ لِسَانَکَ بِقِرَاءَهًِْ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ.
امام باقر (علیه السلام) - اسماعیل‌بن‌سهل گوید: در نامه‌ای به امام باقر (علیه السلام) چنین نوشتم: «بدهی بسیار سنگینی بر عهده‌ام می‌باشد [که از پرداخت آن ناتوانم]». امام (علیه السلام) در پاسخم نوشت: «فراوان استغفار نما و پیوسته زبانت را به خواندن سوره‌ی قدر مرطوب نگه‌دار».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص244
الکافی، ج5، ص317/ نورالثقلین
10
(قدر/ مقدمه)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قَرَأْتُ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ حِینَ دَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ وَ هُوَ یُرِیدُ قَتْلِی فَحَالَ اللَّهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ ذَلِکَ فَلَمَّا قَرَأَهَا حِینَ نَظَرَ إِلَیْهِ لَمْ یَخْرُجْ إِلَیْهِ حَتَّی أَلْطَفَهُ وَ قِیلَ لَهُ بِمَا احْتَرَسْتَ قَالَ بِاللَّهِ وَ بِقِرَاءَهًِْ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ فَقُلْتُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ سَبْعاً إِنِّی أَتَشَفَّعُ إِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ أَنْ تَغْلِبَهُ لِی فَمَنِ ابْتُلِیَ بِمِثْلِ ذَلِکَ فَلْیَصْنَعْ مِثْلَ صُنْعِی وَ لَوْ لَا أَنَّنَا نَقْرَؤُهَا وَ نَأْمُرُ بِقِرَاءَتِهَا شِیعَتَنَا لَتَخْطَفُهُمُ النَّاسُ وَ لَکِنْ هِیَ وَ اللَّهِ لَهُمْ کَهْفٌ.
امام صادق (علیه السلام) - از آن حضرت پرسیدند که: «به چه چیز خود را از شرّ منصور محافظت نمودید»؟ فرمود: «به‌وسیله‌ی توسّل به خدا و قرائت سوره إِنَّا أَنْزَلْناهُ پس بعد از آن هفت مرتبه گفتم: یا اللَّه یا اللَّه. سپس خواندم: به‌درستی‌که محمّد (صلی الله علیه و آله) را شفیع گردانیدم و اینکه تو او را بر من غالب گردانی. پس هر کسی که مبتلل شود به مثل آنچه من مبتلا گشته‌ام، باید به جا آورد مثل آنچه را که من به جا آوردم. و اگر نه آن بود که ما این سوره را می‌خوانیم و شیعیان را امر می‌کنیم که این سوره‌ها را می‌خوانند، هر آینه دشمنان شیعیان را هلاک می‌کردند و لیکن این سوره پناه و قلعه‌ای برای شیعیان است که ایشان را از بلاها نگاه می‌دارد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص244
مهج الدعوات، ص186
11
(قدر/ مقدمه)
الباقر (علیه السلام) - عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدٍ الْبَاقِرِ (علیه السلام) قَالَ: شَکَا رَجُلٌ مِنْ هَمْدَانَ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَجَعَ الظَّهْرِ وَ أَنَّهُ یَسْهَرُ اللَّیْلَ فَقَالَ ضَعْ یَدَکَ عَلَی الْمَوْضِعِ الَّذِی تَشْتَکِی مِنْهُ وَ اقْرَأْ ثَلَاثاً وَ ما کانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلَّا بِإِذْنِ اللهِ کِتاباً مُؤَجَّلًا وَ مَنْ یُرِدْ ثَوابَ الدُّنْیا نُؤْتِهِ مِنْها وَ مَنْ یُرِدْ ثَوابَ الْآخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْها
وَ سَنَجْزِی الشَّاکِرِینَ وَ اقْرَأْ سَبْعَ مَرَّاتٍ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ إِلَی آخِرِهَا فَإِنَّکَ تُعَافَی مِنَ الْعِلَلِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی.
امام باقر (علیه السلام) - مردی نزد امیرالمومنین (علیه السلام) رفت و از درد کمر و شب زنده داری شکایت کرد. امام فرمود: دستت را روی محل درد بگذار و سه بار بگو: وَ ما کانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلاَّ بِإِذْنِ اللهِ کِتاباً مُؤَجَّلاً وَ مَنْ یُرِدْ ثَوابَ الدُّنْیا نُؤْتِهِ مِنْها وَ مَنْ یُرِدْ ثَوابَ الْآخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْها وَ سَنَجْزِی الشَّاکِرین (آل عمران/145) و هفت بار بگو إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ تا آخرش. تو انشاءالله شفا می‌یابی.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص244
بحارالأنوار، ج92، ص68
12
(قدر/ مقدمه)
الصّادق (علیه السلام) - مُحَمَّدُ‌بْنُ‌بَکْرٍ الْأَزْدِیُّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام): وَ أَوْصَی أَصْحَابَهُ وَ أَوْلِیَاءَهُ مَنْ کَانَ بِهِ عِلَّهًٌْ فَلْیَأْخُذْ قُلَّهًًْ جَدِیدَهًًْ وَ لْیَجْعَلْ فِیهَا الْمَاءَ وَ لْیَسْتَقِی الْمَاءَ بِنَفْسِهِ وَ لْیَقْرَأْ عَلَی الْمَاءِ سُورَهًَْ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ عَلَی التَّرْتِیلِ ثَلَاثِینَ مَرَّهًًْ ثُمَّ لْیَشْرَبْ مِنْ ذَلِکَ الْمَاءِ وَ لْیَتَوَضَّأْ وَ لْیَمْسَحْ بِهِ وَ کُلَّمَا نَقَصَ زَادَ فِیهِ فَإِنَّهُ لَا یَظْهَرُ ذَلِکَ ثَلَاثَهًَْ أَیَّامٍ إِلَّا وَ یُعَافِیهِ اللَّهُ تَعَالَی مِنْ ذَلِکَ الدَّاءِ.
امام صادق (علیه السلام) - هرکس دچار بیماری شد ظرفی نو برگیرد و داخلش آب ریخته و خودش باید آب را بریزد و سوره قدر را سی بار شمرده شمرده بر آن آب بخواند؛ آنگاه از آن آب نوشیده و وضو بگیرد و با دست بر محلّ بیماری بکشد؛ و هر مقدار از آن آب کم شد بر آن بیفزاید؛ اگر سه روز چنین کند خداوند او را از آن بیماری شفا خواهد داد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص246
طب الأیمه، ص123
آیه إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ [1]
به یقین ما آن [قرآن] را در شب قدر نازل کردیم.
نزول ولایت
1
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - عَنِ الْمُفَضَّلِ‌بْنِ‌عُمَرَ قَالَ: ذُکِرَ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ قَالَ مَا أَبْیَنَ فَضْلَهَا عَلَی السُّوَرِ قَالَ قُلْتُ وَ أَیُّ شَیْءٍ فَضْلُهَا قَالَ نَزَلَتْ وَلَایَهًُْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِیهَا قُلْتُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ الَّتِی نَرْتَجِیهَا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ قَالَ نَعَمْ هِیَ لَیْلَهًٌْ قُدِّرَتْ فِیهَا السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ قُدِّرَتْ وَلَایَهًُْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِیهَا.
امام صادق (علیه السلام) - مفضّل گوید: در محضر امام صادق (علیه السلام) از آیه مبارکه: إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ؛ سخن به میان آمد، فرمود: «چقدر برتری آن بر سوره‌های دیگر آشکار است»! عرض کردم: «برتری آنچه می‌باشد»؟ فرمود: «در آن شب ولایت امیر المؤمنین (علیه السلام) نازل شده است». گفتم: «در شب قدری که ما آن را در ماه رمضان امید داریم»؟ فرمود: «آری! شبی که در آن شب آسمان‌ها و زمین اندازه‌گیری شده، و ولایت امیر المؤمنین (علیه السلام) در آن تقدیر و معیّن شده است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص246
معانی الأخبار، ص316/ نورالثقلین
نزول قرآن
1
(قدر/ 1)
السجّاد (علیه السلام) - عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: کَانَ عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) إِذَا تَلَا إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ یَقُولُ صَدَقَ اللَّهُ أَنْزَلَ الْقُرْآنَ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ.
امام سجّاد (علیه السلام) - از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که ایشان فرمود: هنگامی‌که امام سجّاد (علیه السلام) این آیه: إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ را تلاوت می‌کرد، می‌فرمود: ر «است گفت خداوند عزّ‌وجلّ؛ که قرآن را در شب قدر نازل کرد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص246
تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص794/ نورالثقلین/ البرهان/ بحارالأنوار، ج25، ص80/ الکافی، ج1، ص248
2
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - نَزَلَتِ التَّوْرَاهًُْ فِی سِتٍّ مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الْإِنْجِیلُ فِی اثْنَتَیْ عَشْرَهًَْ لَیْلَهًًْ مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الزَّبُورُ فِی لَیْلَهًِْ ثَمَانِیَ عَشَرَهًَْ مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الْقُرْآنُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ.
امام صادق (علیه السلام) - امام صادق (علیه السلام) فرمود: تورات در شب ششم ماه رمضان نازل گردید. انجیل در شب دوازدهم نازل گردید. زبور در شب هجدهم رمضان نازل شد. قرآن در شب قدر فرود آمد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص246
الکافی، ج4، ص157/ نورالثقلین/ البرهان
3
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - إِنَ الشُّهُورَ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِی کِتابِ اللهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فَغُرَّهًُْ الشُّهُورِ شَهْرُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَلْبُ شَهْرِ رَمَضَانَ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ وَ نُزِّلَ الْقُرْآنُ فِی أَوَّلِ لَیْلَهًٍْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَاسْتَقْبِلِ الشَّهْرَ بِالْقُرْآنِ.
امام صادق (علیه السلام) - که شماره ماه‌ها نزد خدا دوازده ماه است. در کتاب خدا روزی که آسمان‌ها و زمین را آفریده پس غرّه ماه‌ها ماه خدا ماه رمضان است و قلب ماه رمضان شب قدر است، و قرآن در شب یکم ماه رمضان فرود آمده و این ماه را با خواندن قرآن پیشواز کن.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص246
إقبال الأعمال، ج1، ص4
4
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - نَزَلَ الْقُرْآنُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ إِلَی الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ جُمْلَهًًْ ثُمَّ نَزَلَ مِنَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی طُولِ عِشْرِینَ سَنَهًًْ.
امام صادق (علیه السلام) - آن قرآن است که در شب قدر، یک‌باره و جملگی به‌سوی بیت ¬المعمور فرود آمد و در طول بیست‌وسه سال بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نازل شد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص248
بحارالأنوار، ج82، ص52/ البرهان؛ «بتفاوت لفظی» / نورالثقلین؛ «بتفاوت لفظی»
5
(قدر/ 1)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - أَنْزَلَ اللَّهُ الْقُرْآنَ جُمْلَهًًْ وَاحِدَهًًْ فِی اللَّوْحِ الْمَحْفُوظِ إِلَی السَّمَاءِ الدُّنْیَا لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ، ثُمَّ کَانَ یُنَزِّلُهُ جَبْرَئِیلُ نُجُوماً، وَ کَانَ مِنْ أَوَّلِهِ إِلَی الْآخِرِ ثَلَاثٌ وَ عِشْرُونَ سَنَهًًْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - خداوند قرآن را در شب قدر به صورت یکجا از لوح محفوظ به آسمان دنیا نازل فرمود؛ سپس جبرئیل (علیه السلام) آن را تدریجاً در طول بیست‌وسه سال بر حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) نازل کرد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص248
مجمع البحرین، ج3، ص448/ بحرالعرفان، ج17، ص85
6
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - أُنْزِلَ الْقُرْآنُ فِی ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ.
امام صادق (علیه السلام) - قرآن در بیست‌وششم ماه رمضان نازل شد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص248
نورالثقلین
7
(قدر/ 1)
الباقر (علیه السلام) - فَلَمْ یُنْزَلِ الْقُرْآنُ إِلَّا فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ.
امام باقر (علیه السلام) - قرآن جز در شب قدر فرو فرستاده نشد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص248
ثواب الأعمال، ص67/ نورالثقلین/ البرهان
ِ شب قدر
1 -1
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - اللَّیْلَهًُْ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) وَ الْقَدْرُ اللَّهُ فَمَنْ عَرَفَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) حَقَّ مَعْرِفَتِهَا فَقَدْ أَدْرَکَ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ وَ إِنَّمَا سُمِّیَتْ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا.
امام صادق (علیه السلام) - منظور از لیلة فاطمه (سلام الله علیها)، و منظور از القدر خداوند است، پس هرکه فاطمه (سلام الله علیها) را به واقع بشناسد لیلهًْ‌القدر را درک کرده است، و همانا او را فاطمه نامیدند چون مردمان از کسب معرفت واقعی نسبت به وی عاجز هستند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص248
بحارالأنوار، ج43، ص65/ فرات الکوفی، ص581
1 -2
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - وَ أَمَّا قَوْلُهُ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یَعْنِی فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها).
امام صادق (علیه السلام) - امّا این آیه: لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یعنی فاطمه زهرا (سلام الله علیها).
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص248
بحارالأنوار، ج25، ص97
1 -3
(قدر/ 1)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَا عَلِیُّ أَ تَدْرِی مَا مَعْنَی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ فَقُلْتُ لَا یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَدَّرَ فِیهَا مَا هُوَ کَائِنٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ فَکَانَ فِیمَا قَدَّرَ عَزَّوَجَلَّ وَلَایَتُکَ وَ وَلَایَهًُْ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) مِنْ وُلْدِکَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - از علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) روایت شده که پیغمبر خدا (صلی الله علیه و آله)، به من فرمود: «یا علیّ! آیا می‌دانی معنی شب قدر چیست»؟ عرض کردم: «نه‌ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)»! پیغمبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «خداوند تبارک‌وتعالی در آن شب به تقدیر و سرنوشتی که در روز قیامت خواهد بود، قضا و حکم، و اندازه‌گیری نموده، و در آنچه خدای عزّ‌وجلّ فرمان داد ولایت تو بود، و نیز ولایت امامان از نژاد تو، تا روز قیامت».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص248
نورالثقلین
1 -4
(قدر/ 1)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - إِنَّ اللَّهَ اخْتَارَ مِنَ اللَّیَالِی لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - همانا خداوند از بین شب‌ها شب لیلهًْ‌القدر را برگزید.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص248
نورالثقلین
1 -5
(قدر/ 1)
الصّادقین (علیها السلام) - عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا (علیها السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ عَلَامَهًِْ لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ فَقَالَ عَلَامَتُهَا أَنْ تَطِیبَ رِیحُهَا وَ إِنْ کَانَتْ فِی بَرْدٍ دَفِئَتْ وَ إِنْ کَانَتْ فِی حَرٍّ بَرَدَتْ فَطَابَتْ قَالَ وَ سُئِلَ عَنْ لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ فَقَالَ تَنْزِلُ فِیهَا الْمَلَائِکَهًُْ وَ الْکَتَبَهًُْ إِلَی السَّمَاءِ الدُّنْیَا فَیَکْتُبُونَ مَا یَکُونُ فِی أَمْرِ السَّنَهًِْ وَ مَا یُصِیبُ الْعِبَادَ وَ أَمْرُهُ عِنْدَهُ مَوْقُوفٌ لَهُ وَ فِیهِ الْمَشِیئَهًُْ فَیُقَدِّمُ مِنْهُ مَا یَشَاءُ وَ یُؤَخِّرُ مِنْهُ مَا یَشَاءُ وَ یَمْحُو وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ.
امام باقر و امام صادق (علیها السلام) - محمّدبن‌مسلم گوید: از امام باقر (علیه السلام) و یا از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی نشانه‌ی شب قدر پرسیدم. ایشان فرمود: «نشانه¬اش این است که نسیم در آن شب خوش می¬وزد و اگر فصل سرما باشد، آن شب گرم می¬شود و اگر فصل گرما باشد، آن شب سرد و خوش هوا می¬شود». و از حضرت (علیه السلام) درباره شب قدر پرسیدند و ایشان فرمود: «در آن شب، فرشتگان و کاتبان به آسمان دنیا فرود می¬آیند و آنچه را به امر سال آینده و پیشامدهای بندگان مربوط است، می¬نویسند و این امر نزد خداوند متعال موقوف است و خواست او در آن است، پس هر آنچه را از آن بخواهد، پیش می¬اندازد و هر آنچه را از آن بخواهد، پس می¬اندازد. او پاک می‌کند و استوار می¬دارد و امّ الکتاب نزد اوست».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص248
الکافی، ج4، ص157/ البرهان/ نورالثقلین
1 -6
(قدر/ 1)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - فِی مَجْمَعِ الْبَیَانِ: وَ رَوَی الْحَسَنُ عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) قَالَ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ: إِنَّهَا لَیْلَهًٌْ سَمْحَهًٌْ لَا حَارَّهًٌْ وَ لَا بَارِدَهًٌْ، تَطْلُعُ الشَّمْسُ فِی صَبِیحَتِهَا لَیْسَ لَهَا شُعَاعٌ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - حسن از پیامبر (صلی الله علیه و آله) روایت کرده که پیرامون شب قدر فرمود: شب قدر شبی است معتدل که نه گرم است و نه سرد، خورشید در صبحگاه آن طلوع می‌کند درحالی‌که شُعاع (خط روشنی که نزدیک طلوع خورشید، در آسمان پدیدار می‌شود) ندارد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص250
نورالثقلین
1 -7
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ هِیَ أَوَّلُ السَّنَهًِْ وَ هِیَ آخِرُهَا.
امام صادق (علیه السلام) - شب قدر آغاز و انجام سال است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص250
الکافی، ج4، ص160/ نورالثقلین/ البرهان
1 -8
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - وَ مَعْنَی لَیْلَةِ الْقَدْرِ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُقَدِّرُ فِیهَا الْآجَالَ وَ الْأَرْزَاقَ وَ مَا یَکُونُ فِی السَّنَهًِْ مِنْ مَوْتٍ أَوْ حَیَاهًٍْ أَوْ جَدْبٍ أَوْ خِصْبٍ أَوْ شِدَّهًٍْ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ.
امام صادق (علیه السلام) - معنی شب قدر این است که خداوند بلند مرتبه در آن شب اجل‌ها و روزی‌ها را مقدّر نموده، آنچه از مرگ یا زندگی یا خشکسالی یا آبادی یا سختی یا آسایش یا خوب و بد در آن سال است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص250
بحارالأنوار، ج82، ص52
شب قدر یک‌بار می‌باشد یا در هر سال می‌باشد
1
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ دَاوُدَ‌بْنِ‌فَرْقَدٍ قَالَ حَدَّثَنِی یَعْقُوبُ قَالَ: سَمِعْتُ رَجُلًا یَسْأَلُ أَبَا عَبْدِ اللَّه (علیه السلام) عَنْ لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ فَقَالَ أَخْبِرْنِی عَنْ لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ کَانَتْ أَوْ تَکُونُ فِی کُلِ عَامٍ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) لَوْ رُفِعَتْ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ لَرُفِعَ الْقُرْآنُ.
امام صادق (علیه السلام) - داوودبن‌فرقد گوید: شنیدم مردی از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی شب قدر پرسید و عرض کرد: «مرا از شب قدر خبر دهید، آیا هر سال بوده و هست»؟ ایشان فرمود: «اگر شب قدر برداشته ¬شود، قرآن برداشته می¬شود».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص250
الکافی، ج4، ص158/ البرهان/ نورالثقلین
2
(قدر/ 1)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ أَبِی ذَرٍّ (رحمة الله علیه) أَنَّهُ قَالَ: قُلْتُ: یَا رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله) لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ هِیَ شَیْءٌ یَکُونُ عَلَی عَهْدِ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) یَنْزِلُ فِیهَا فَإِذَا قُبِضُوا دُفِعَتْ؟ قَالَ: لَا، بَلْ هِیَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - ابوذر (رحمة الله علیه) گوید: عرض کردم: «ای رسول خدا! آیا شب قدر چیزی است که در زمان پیامبران است و در آن، امر بر ایشان نازل می¬شود و چون ایشان درگذشتند، برداشته می‌شود»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «نه! بلکه این شب تا به روز قیامت هست».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص250
نورالثقلین/ البرهان
3
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - إِذَا کَانَ الرَّجُلُ عَلَی عَمَلٍ فَلْیَدُمْ عَلَیْهِ سَنَهًًْ ثُمَ یَتَحَوَّلُ عَنْهُ إِنْ شَاءَ إِلَی غَیْرِهِ وَ ذَلِکَ أَنَّ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ یَکُونُ فِیهَا فِی عَامِهِ ذَلِکَ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ یَکُونَ.
امام صادق (علیه السلام) - هنگامی که شخص عملی را انجام می‌دهد پس باید یکسال مداومت بر آن نماید پس از آن دست بردارد اگر می‌خواهد که ذکر و دعای دیگری به‌جای آن انتخاب نماید و این [که تا یکسال مداومت بر عمل نماید] به‌جهت آن است که شب قدر که در این سال است خداوند آنچه را که اراده و مشیّت او تعلّق بگیرد می‌شود [و به‌واسطه‌ی این دعا و عمل که در شب قدر هم انجام داده شده عمل او قبول و دعایش مستجاب و مقدّرات او نیکو گردد].
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص250
الکافی، ج2، ص82/ نورالثقلین
4
(قدر/ 1)
الباقر (علیه السلام) - لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ وَ هِیَ فِی کُلِ سَنَهًٍْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فِی الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ.
امام باقر (علیه السلام) - آن شب، شب قدر است و هر سال در دهه پایانی ماه رمضان فرا می‌رسد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص250
ثواب الأعمال، ص67/ نورالثقلین/ البرهان
کدام شب
1
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - فِی لَیْلَهًِْ تِسْعَ عَشْرَهًَْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ التَّقْدِیرُ وَ فِی لَیْلَهًِْ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ الْقَضَاءُ وَ فِی لَیْلَهًِْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ إِبْرَامُ مَا یَکُونُ فِی السَّنَهًِْ إِلَی مِثْلِهَا لِلَّهِ جَلَّ ثَنَاؤُهُ یَفْعَلُ مَا یَشَاءُ فِی خَلْقِهِ.
امام صادق (علیه السلام) - برآورد و آمار، در شب نوزدهم صورت می‌گیرد، و در شب بیست‌ویکم به ثبت می‌رسد و در شب بیست‌وسوم امضاء می‌شود؛ اگر خدا بخواهد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص250
الکافی، ج4، ص160/ نورالثقلین/ البرهان؛ «بتفاوت»
2
(قدر/ 1)
الحسن (علیه السلام) - عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: لَمَّا قُبِضَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) قَامَ الْحَسَنُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) فِی مَسْجِدِ الْکُوفَهًِْ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ صَلَّی عَلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ قُبِضَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهًِْ رَجُلٌ
مَا سَبَقَهُ الْأَوَّلُونَ وَ لَا یُدْرِکُهُ الْآخِرُونَ… وَ اللَّهِ لَقَدْ قُبِضَ فِی اللَّیْلَهًِْ الَّتِی فِیهَا قُبِضَ وَصِیُّ مُوسَی یُوشَعُ‌بْنُ‌نُونٍ وَ اللَّیْلَهًِْ الَّتِی عُرِجَ فِیهَا بِعِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ وَ اللَّیْلَهًِْ الَّتِی نُزِّلَ فِیهَا الْقُرْآنُ.
امام حسن (علیه السلام) - امام باقر (علیه السلام) فرمود: چون امیرالمؤمنین (علیه السلام) وفات کرد؛ حسن‌بن‌علی (علیه السلام) در مسجد کوفه به‌پا خاست و حمد و ثنای خدا گفت و بر پیغمبر (صلی الله علیه و آله) درود فرستاد. سپس فرمود: ای مردم در این شب مردی وفات کرد که پیشینیان بر او سبقت نگرفتند و پسینیان به او نرسند. او پرچمدار رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بود که جبرئیل در طرف راست و میکائیل در طرف چپش بودند. از میدان بر نمی‌گشت جز اینکه خدا به او فتح و پیروزی می‌داد، به خدا که او از مال سفید و سرخ دنیا جز هفتصد درهم که آن هم از عطایش زیاد آمده بود باقی نگذاشت و می‌خواست با آن پول خدمتگزاری برای خانواده‌اش بخرد، به خدا که او در شبی وفات کرد که یوشع‌بن‌نون وصیّ موسی وفات کرد و همان شبی که عیسی‌بن‌مریم به آسمان بالا رفت و همان شبی که قرآن فرود آمد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص250
الکافی، ج1، ص457/ نورالثقلین
3
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ إِسْحَاقَ‌بْنِ‌عَمَّارٍ قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ وَ نَاسٌ یَسْأَلُونَهُ یَقُولُونَ الْأَرْزَاقُ تُقَسَّمُ لَیْلَهًَْ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ قَالَ فَقَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا ذَاکَ إِلَّا فِی لَیْلَهًِْ تِسْعَ عَشْرَهًَْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ فَإِنَّ فِی لَیْلَهًِْ تِسْعَ عَشْرَهًَْ یَلْتَقِی الْجَمْعَانِ وَ فِی لَیْلَهًِْ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ وَ فِی لَیْلَهًِْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ یُمْضَی مَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مِنْ ذَلِکَ وَ هِیَ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ الَّتِی قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ قَالَ قُلْتُ مَا مَعْنَی قَوْلِهِ یَلْتَقِی الْجَمْعَانِ قَالَ یَجْمَعُ اللَّهُ فِیهَا مَا أَرَادَ مِنْ تَقْدِیمِهِ وَ تَأْخِیرِهِ وَ إِرَادَتِهِ وَ قَضَائِهِ قَالَ قُلْتُ فَمَا مَعْنَی یُمْضِیهِ فِی ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ قَالَ إِنَّهُ یَفْرُقُهُ فِی لَیْلَهًِْ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ یَکُونُ لَهُ فِیهِ الْبَدَاءُ فَإِذَا کَانَتْ لَیْلَهًُْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ أَمْضَاهُ فَیَکُونُ مِنَ الْمَحْتُومِ الَّذِی لَا یَبْدُو لَهُ فِیهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی.
امام صادق (علیه السلام) - از اسحاق‌بن‌عمّار روایت شده است که او گفت: شنیدم که مردم از امام صادق (علیه السلام) پرسیدند: «آیا روزی¬ها در شب نیمه ماه شعبان تقسیم می¬شود»؟ ایشان فرمود: «به خدا سوگند نه! این امر تنها در شب نوزدهم از ماه رمضان و شب بیست‌ویکم و شب بیست‌وسوّم صورت می¬پذیرد، به این ترتیب که در شب نوزدهم دو امر جمع می¬شوند و در شب بیست‌ویکم هر امر استواری جدا می¬شود و در شب بیست‌وسوّم آنچه خداوند عزّ‌وجلّ در این‌باره می¬خواهد، تحقّق می¬یابد و آن شب، شب قدر است که خداوند عزّ‌وجلّ درباره¬اش فرمود: خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ». عرض کردم: «معنای این سخن که دو امر جمع می-شوند، چیست»؟ فرمود: «در آن شب خداوند آنچه از تقدیم و تأخیر و اراده و قضای خود می¬خواهد جمع می¬کند». عرض کردم: «و معنای این سخن که در شب بیست‌وسوّم تحقّق می¬یابد، چیست»؟ فرمود: «آن (امر جمع شده) در شب بیست‌ویکم [این‌گونه] تحقّق بخشیدنش جدا می¬شود و برای خداوند متعال در آن بداء هست، پس چون شب بیست‌وسوّم فرا رسد، خداوند آن را تحقّق می¬بخشد و این‌گونه حتمی می¬شود و در آن از سوی خداوند تبارک‌وتعالی بداء صورت نمی¬پذیرد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص252
الکافی، ج4، ص158/ نورالثقلین/ البرهان
4
(قدر/ 1)
الأئمّهًْ (علیهم السلام) - عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله): أَنَّهُ أَمَرَ بِدُعَاءٍ مُفْرَدٍ فِی کُلِّ لَیْلَهًٍْ مِنْ لَیَالِیهِ فَقَالَ ادْعُوا فِی اللَّیْلَهًِْ الثَّالِثَهًِْ مِنَ الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ قُولُوا یَا رَبَّ لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ وَ جَاعِلَهَا خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ.
ائمّه (علیهم السلام) - دعای دهه آخر ماه [مبارکِ] رمضان: … و در شب سوم [از این دهه] می‌گویی: «ای پروردگارِ شب قدر که آن را از هزار ماه بهتر قرار دادی…».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص252
مستدرک الوسایل، ج7، ص467
5
(قدر/ 1)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - فَالْتَمِسُوهَا فِی الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ، وَ الْتَمِسُوهَا فِی کُلِّ وِتْرٍ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - شب قدر را در دهه آخر ماه [مبارکِ] رمضان و در شبهای فرد (در مقابل زوج) جستجو کنید.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص252
نورالثقلین
6
(قدر/ 1)
الباقر (علیه السلام) - قَالَ السَّائِلُ: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَیْفَ أَعْرِفُ أَنَّ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ تَکُونُ فِی کُلِ سَنَهًٍْ؟ قَالَ: إِذَا أَتَی شَهْرُ رَمَضَانَ فَاقْرَأْ سُورَهًَْ الدُّخَانِ فِی کُلِّ لَیْلَهًٍْ مِائَهًَْ مَرَّهًٍْ فَإِذَا أَتَتْ لَیْلَهًُْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ فَإِنَّکَ نَاظِرٌ إِلَی تَصْدِیقِ الَّذِی سَأَلْتَ عَنْهُ.
امام باقر (علیه السلام) - مرد سائل عرض کرد: «من از کجا بدانم شب قدر در هر سالی هست»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «چون ماه رمضان آید در هر شبی صد بار سوره دخان را بخوان و چون شب بیست‌وسوم آید این موضوع برای تو کشف می‌شود».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص252
نورالثقلین
7
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - مَنْ نَامَ فِی اللَّیْلَهًِْ الَّتِی یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ لَمْ یَحُجَّ تِلْکَ السَّنَهًَْ، وَ هِیَ لَیْلَهًُْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ.
امام صادق (علیه السلام) - هرکسی که در آن شب، یعنی شبی که تمام امور از روی حکمت فیصله می¬یابد و آن شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان است، بخوابد، آن سال به حج نخواهد رفت.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص252
نورالثقلین
8
(قدر/ 1)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - جَاءَ رَجُلٌ إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ: یَا رَسُولَ اللهِ إِنِّی رَأَیْتُ فِی النَّوْمِ کَانَ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ هِیَ لَیْلَهًَْ سَابِعَهًٍْ تَبْقَی؟ فَقَالَ: أَرَی رُؤْیَاکُمْ قَدْ تَوَاطَأَتْ عَلَی ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ، فَمَنْ کَانَ مِنْکُمْ یُرِیدُ أَنْ یَقُومَ
مِنَ الشَّهْرِ شَیْئاً فَلْیَقُمْ لَیْلَهًَْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ. وَ عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ أَنَّهُ قَالَ لِأَصْحَابِ رَسُولِ اللهِ (صلی الله علیه و آله): قَدْ عَلِمْتُمْ أَنَّ رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ: اطْلُبُوهَا فِی الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ وِتْراً.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص252
نورالثقلین
9
(قدر/ 1)
الصّادقین (علیها السلام) - عَنْ زُرَارَهًَْ عَنْ أَحَدِهِمَا (علیها السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ اللَّیَالِی الَّتِی یُسْتَحَبُ فِیهَا الْغُسْلُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ لَیْلَهًُْ تِسْعَ عَشْرَهًَْ وَ لَیْلَهًُْ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ لَیْلَهًُْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ وَ قَالَ لَیْلَهًُْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ هِیَ لَیْلَهًُْ الْجُهَنِیِّ وَ حَدِیثُهُ أَنَّهُ قَالَ لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ مَنْزِلِی نَاءٍ عَنِ الْمَدِینَهًِْ فَمُرْنِی بِلَیْلَهًٍْ أَدْخُلُ فِیهَا فَأَمَرَهُ بِلَیْلَهًِْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِین.
امام باقر و امام صادق (علیها السلام) - زراره گوید: از امام (علیه السلام) در مورد شبهایی از ماه رمضان که غسل‌کردن در آن‌ها مستحب است سؤال کردم. فرمود: «شب نوزدهم و شب بیست‌ویکم و شب بیست‌وسوم». و فرمود: «شب بیست‌وسوم همان لیلة الجهنی است» و در حدیث نقل شده است که شخصی به پیامبر (صلی الله علیه و آله) گفت: «خانه¬ام از مدینه دور است، شبی را مشخص و امر فرما که در آن وارد مدینه شوم»، پس پیامبر ورود در شب بیست‌وسوم را امر فرمود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص254
نورالثقلین
10
(قدر/ 1)
الباقر (علیه السلام) - عَنْ عَبْدِ الْوَاحِدِ‌بْنِ‌الْمُخْتَارِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ قَالَ فِی لَیْلَتَیْنِ لَیْلَهًِْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ وَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ فَقُلْتُ أَفْرِدْ لِی إِحْدَاهُمَا قَالَ وَ مَا عَلَیْکَ أَنْ تَعْمَلَ فِی لَیْلَتَیْنِ هِیَ إِحْدَاهُمَا.
امام باقر (علیه السلام) - عبدالواحدبن‌مختار گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد شب قدر سؤال کردم. فرمود: «در یکی از دو شب بیست‌وسوم و بیست‌ویکم است». عرض کردم: «یکی از آن‌ها را برایم معیّن بفرما». فرمود: «در هر دو شب اعمالت را انجام بده که [شب قدر] یکی از آن دو است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص254
وسایل الشیعهًْ، ج10، ص360/ نورالثقلین
11
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ شِهَابِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ: أَخْبِرْنِی بِلَیْلَهًِْ الْقَدْرِ. فَقَالَ: لَیْلَهًُْ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ أَوْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ.
امام صادق (علیه السلام) - شهاب‌بن‌عبد ربه گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: مرا از شب قدر آگاه فرما. فرمود: «شب بیست‌ویکم یا بیست‌وسوم».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص254
نورالثقلین
12
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌حَمْزَهًَْ الثُّمَالِیِّ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فَقَالَ لَهُ أَبُوبَصِیرٍ جُعِلْتُ فِدَاکَ اللَّیْلَهًُْ الَّتِی یُرْجَی فِیهَا مَا یُرْجَی فَقَالَ فِی إِحْدَی وَ عِشْرِینَ أَوْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ قَالَ فَإِنْ لَمْ أَقْوَ عَلَی کِلْتَیْهِمَا فَقَالَ مَا أَیْسَرَ لَیْلَتَیْنِ فِیمَا تَطْلُبُ قُلْتُ فَرُبَّمَا رَأَیْنَا الْهِلَالَ عِنْدَنَا وَ جَاءَنَا مَنْ یُخْبِرُنَا بِخِلَافِ ذَلِکَ مِنْ أَرْضٍ أُخْرَی فَقَالَ مَا أَیْسَرَ أَرْبَعَ لَیَالٍ تَطْلُبُهَا فِیهَا قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لَیْلَهًُْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ لَیْلَهًُْ الْجُهَنِیِ فَقَالَ إِنَّ ذَلِکَ لَیُقَالُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ سُلَیْمَانَ بْنَ خَالِدٍ رَوَی فِی تِسْعَ عَشْرَهًَْ یُکْتَبُ وَفْدُ الْحَاجِ فَقَالَ لِی یَا أَبَا مُحَمَّدٍ وَفْدُ الْحَاجِّ یُکْتَبُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ وَ الْمَنَایَا وَ الْبَلَایَا وَ الْأَرْزَاقُ وَ مَا یَکُونُ إِلَی مِثْلِهَا فِی قَابِلٍ فَاطْلُبْهَا فِی لَیْلَهًِْ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ وَ صَلِّ فِی کُلِّ وَاحِدَهًٍْ مِنْهُمَا مِائَهًَْ رَکْعَهًٍْ وَ أَحْیِهِمَا إِنِ اسْتَطَعْتَ إِلَی النُّورِ وَ اغْتَسِلْ فِیهِمَا قَالَ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ أَقْدِرْ عَلَی ذَلِکَ وَ أَنَا قَائِمٌ قَالَ فَصَلِّ وَ أَنْتَ جَالِسٌ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ أَسْتَطِعْ قَالَ فَعَلَی فِرَاشِکَ لَا عَلَیْکَ أَنْ تَکْتَحِلَ أَوَّلَ اللَّیْلِ بِشَیْءٍ مِنَ النَّوْمِ إِنَّ أَبْوَابَ السَّمَاءِ تُفَتَّحُ فِی رَمَضَانَ وَ تُصَفَّدُ الشَّیَاطِینُ وَ تُقْبَلُ أَعْمَالُ الْمُؤْمِنِینَ نِعْمَ الشَّهْرُ رَمَضَانُ کَانَ یُسَمَّی عَلَی عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الْمَرْزُوقَ.
امام صادق (علیه السلام) - از علی‌بن‌ابی حمزه ثمالی روایت شده است که او گفت: خدمت امام صادق (علیه السلام) بودم که ابوبصیر به ایشان عرض کرد: «فدایت شوم! شبی که امید می¬رود شب قدر باشد، کدام شب است»؟ فرمود: «در بیست‌ویکم یا بیست‌وسوم». عرض کرد: «اگر توان هر دو شب را نداشتم چه»؟ فرمود: چه آسان است [حضور در] دو شب برای چیزهایی که می-خواهی». من عرض کردم: «چه بسا ما هلال را نزد خود می¬بینیم، امّا کسی از سرزمین دیگری نزد ما می‌آید و بر خلاف آن خبر می¬دهد». فرمود: «چه آسان است چهار شب، آنچه را می¬خواهید در چهار شب بجویید». عرض کردم: «فدایت شوم! آیا لیلهًْ‌الجُهَنی شب بیست‌وسوم است»؟ فرمود: «این‌گونه گویند». عرض کردم: «فدایت شوم! سلیمان‌بن‌خالد روایت کرد که جمع (هیئت) حاجیان [گروهی که مقدّر شده است به حج بروند] در شب نوزدهم رقم می¬خورد»؟ حضرت (علیه السلام) به من فرمود: «ای ابا محمّد! جمع حاجیان و نیز مرگ¬ها و بلاها و روزی¬ها و اموری هم¬چون این امور تا به سال آینده در شب قدر رقم می¬خورد. پس آن را در شب بیست‌ویکم و بیست‌وسوم بجوی و در هر یک از این دو شب، صد رکعت نماز بخوان و اگر توانستی تا به هنگام روشنی، شب زنده¬داری کن و در هر دو شب غسل کن». عرض کردم: «اگر در حالت ایستادن نتوانستم چنین کنم»؟ فرمود: «نشسته نماز بخوان». عرض کردم: «و اگر باز نتوانستم»؟ فرمود: «بر بسترت بخوان، مبادا که در آغاز شب، خواب به چشمت راه یابد؛ چراکه درهای آسمان در رمضان باز می¬شوند و شیطان¬ها زنجیر می¬شوند و اعمال مؤمنان پذیرفته می¬شود. رمضان، ماهی نیک است و در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به این ماه، ماه مرزوق (روزی داده شده) می¬گفتند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص254
وسایل الشیعهًْ، ج10، ص355/ نورالثقلین
13
(قدر/ 1)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَن عَلِیٍّ (علیه السلام) انّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) کَانَ یُوقَظُ اهلَهُ فِی العَشرِ الأوَاخِرِ مِن رَمَضَان.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - از حضرت علی (علیه السلام) روایت شده که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در ده شب آخر ماه رمضان اهلش را بیدار می‌فرمود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص256
نورالثقلین
14
(قدر/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ الْمُؤْمِنِ عَن إِسْحَاقَ‌بْنِ‌عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ وَ نَاسٌ یَسْأَلُونَهُ یَقُولُونَ الْأَرْزَاقُ تُقَسَّمُ لَیْلَهًَْ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ قَالَ فَقَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا ذَلِکَ إِلَّا فِی لَیْلَهًِْ تِسْعَ عَشْرَهًَْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ فَإِنَّ فِی لَیْلَهًِْ تِسْعَ عَشْرَهًَْ یَلْتَقِی الْجَمْعَانِ وَ فِی لَیْلَهًِْ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ وَ فِی لَیْلَهًِْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ یُمْضَی مَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مِنْ ذَلِکَ وَ هِیَ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ الَّتِی قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ قَالَ قُلْتُ مَا مَعْنَی قَوْلِهِ یَلْتَقِی الْجَمْعَانِ قَالَ یَجْمَعُ اللَّهُ فِیهَا مَا أَرَادَ مِنْ تَقْدِیمِهِ وَ تَأْخِیرِهِ وَ إِرَادَتِهِ وَ قَضَائِهِ قَالَ قُلْتُ فَمَا مَعْنَی یُمْضِیهِ فِی ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ قَالَ إِنَّهُ یَفْرُقُهُ فِی لَیْلَهًِْ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ إِمْضَاؤُهُ وَ یَکُونُ لَهُ فِیهِ الْبَدَاءُ فَإِذَا کَانَتْ لَیْلَهًُْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ أَمْضَاهُ فَیَکُونُ مِنَ الْمَحْتُومِ الَّذِی لَا یَبْدُو لَهُ فِیهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی.
امام صادق (علیه السلام) - اسحاق‌بن‌عمار می‌گوید: عدّه‌ای از امام صادق (علیه السلام) پرسیدند: «آیا روزی‌ها در شب نیمه ماه شعبان تقسیم می‌گردند»؟ آن حضرت فرمود: «به خدا سوگند، خیر! این مطلب در شب نوزدهم و بیست‌ویکم و بیست‌وسوم ماه رمضان واقع می‌شود؛ به این صورت که در شب نوزدهم دو گروه با هم برخورد می‌کنند و در شب بیست‌ویکم تمام امور استوار از هم جدا می‌شوند و در شب بیست‌وسوم هرچه را که خداوند جلّ جلاله بخواهد، به صورت سرنوشت حتمی مشخّص و امضا می‌کند و این شب، شب قدر است که خداوند درباره آن می‌فرماید: بهتر از هزار ماه است». عرض کردم: «معنای این که فرمودید: دو گروه با هم برخورد می‌کنند، چیست»؟ فرمود: «یعنی خداوند در آن شب، امور مختلف، اعم از تقدیم و تأخیر و اراده و سرنوشت حتمی را گرد می‌آورد». عرض کردم: «معنای امضا در شب بیست‌وسوم چیست»، فرمود: «در شب بیست‌ویکم امور از هم جدا می‌شوند و شک در آن راه دارد، ولی در شب بیست‌وسوم امضا می‌گردد و حتمی می‌شود و شک در آن راه ندارد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص256
وسایل الشیعهًْ، ج10، ص357/ نورالثقلین
آیه وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْر [2]
و تو چه می‌دانی شب قدر چیست؟!
1
(قدر/ 2)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَا أَدْرِی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ نمی‌دانم شب قدر چقدر ارزش دارد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص256
الکافی، ج1، ص248/ بحارالأنوار، ج25، ص80/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص794
آیه لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ [3]
شب قدر بهتر از هزار ماه است.
شب قدر بهتر است
1 -1
(قدر/ 3)
الصّادق (علیه السلام) - وَ أمَّا قَولُهُ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یَعنِی فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها).
امام صادق (علیه السلام) - خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ؛ یعنی فاطمه (سلام الله علیها).
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص256
البرهان
1 -2
(قدر/ 3)
الباقر (علیه السلام) - عَنْ حُمْرَانَ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ… قَالَ قُلْتُ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ أَیُّ شَیْءٍ عُنِیَ بِذَلِکَ فَقَالَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِیهَا مِنَ الصَّلَاهًِْ وَ الزَّکَاهًِْ وَ أَنْوَاعِ الْخَیْرِ خَیْرٌ مِنَ الْعَمَلِ فِی أَلْفِ شَهْرٍ لَیْسَ فِیهَا لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ وَ لَوْ لَا مَا یُضَاعِفُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِلْمُؤْمِنِینَ مَا بَلَغُوا وَ لَکِنَّ اللَّهَ یُضَاعِفُ لَهُمُ الْحَسَنَاتِ بِحُبِّنَا.
امام باقر (علیه السلام) - حمران گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی فرموده خدای تبارک‌وتعالی پرسیدم که چه چیزی در آیه: لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ، مورد نظر خداوند است؟! فرمود: «انجام عملی شایسته و بایسته از قبیل نماز و زکات و کارهای خیر دیگر در شب قدر، از انجام همین اعمال در هزار ماه دیگر که شب قدر نداشته باشد، بهتر است؛ و اگر خداوند متعال ثواب مؤمنان را چند برابر نمی‌کرد، هرگز به آن نمی‌رسیدند، ولی خداوند اجر اعمال نیک آن‌ها را چند برابر می‌کند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص256
الکافی، ج4، ص157/ وسایل الشیعهًْ، ج10، ص351/ من لایحضره الفقیه، ج2، ص158/ بحارالأنوار، ج94، ص19/ نورالثقلین
1 -3
(قدر/ 3)
الصّادق (علیه السلام) - عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالُوا قَالَ لَهُ بَعْضُ أَصْحَابِنَا قَالَ وَ لَا أَعْلَمُهُ إِلَّا سَعِیداً السَّمَّانَ کَیْفَ یَکُونُ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ قَالَ الْعَمَلُ فِیهَا خَیْرٌ مِنَ الْعَمَلِ فِی أَلْفِ شَهْرٍ لَیْسَ فِیهَا لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ.
امام صادق (علیه السلام) - ابن‌ابی‌عمیر نقل کرده است: از ایشان پرسیدند: «چگونه شب قدر بهتر از هزار شب است»؟ فرمود: «در این شب (شب قدر) که انجام عمل خیری در آن شب، برابر با عمل در هزار ماه است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص256
الکافی، ج4، ص157/ نورالثقلین
1 -4
(قدر/ 3)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - قَالَ لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ هَلْ تَدْرِی لِمَ هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ قَالَ لَا قَالَ لِأَنَّهَا تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ وَ إِذَا أَذِنَ اللَّهُ عَزّوَجَلَّ بِشَیْءٍ فَقَدْ رَضِیَه.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - به پیغمبر (صلی الله علیه و آله) گفت: «می‌دانی چرا آن یک شب از هزار ماه بهتر است»؟ گفت: «نه». فرمود: «زیرا فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان برای [تقدیر] هر کاری نازل می‌شوند. و چون خدای عزّ‌وجلّ نسبت به چیزی اجازه دهد آن را پسندیده است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص258
الکافی، ج1، ص248/ بحارالأنوار، ج25، ص80/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص794؛ «فیها من الصلاهًْ و الزکاهًْ… الف شهر لیس فیها» محذوف و «بحبنا» محذوف/ نورالثقلین
1 -5
(قدر/ 3)
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - عِلَّهًُْ فَضْلِ اللَّیْلِ عَلَی النَّهَارِ أَنَّ بِاللَّیْلِ یَکُونُ الْبَیَاتُ وَ یُرْفَعُ الْعَذَابُ وَ تَقِلُّ الْمَعَاصِی وَ فِیهِ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - علّت برتری شب بر روز آن است که در آن بیات است، و رفع عذاب می‌شود، و گناهان کمترند و شب قدر در آن‌هاست که آن بهتر از هزار ماه است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص258
بحارالأنوار، ج56، ص3
1 -6
(قدر/ 3)
الصّادق (علیه السلام) - قَالَ لِی وَ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ فَقُلْتُ لَهُ کَیْفَ هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ قَالَ الْعَمَلُ فِیهَا خَیْرٌ مِنَ الْعَمَلِ فِی أَلْفِ شَهْرٍ وَ لَیْسَ فِی هَذِهِ الْأَشْهُرِ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ.
امام صادق (علیه السلام) - سماعه گوید: امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ پس به ایشان عرض کردم: «چگونه شب قدر بهتر از هزار شب است»؟ فرمود: «در این شب (شب قدر) که انجام عمل خیری در آن شب، برابر با عمل در هزار ماه است و در ماه‌های دیگر چنین شبی نیست».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص258
بحارالأنوار، ج94، ص3
1 -7
(قدر/ 3)
الصّادق (علیه السلام) - عَنِ الْمُفَضَّلِ‌بْنِ‌عُمَرَ قَالَ: ذُکِرَ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ قَالَ مَا أَبْیَنَ فَضْلَهَا عَلَی السُّوَرِ قَالَ قُلْتُ وَ أَیُّ شَیْءٍ فَضْلُهَا قَالَ نَزَلَتْ وَلَایَهًُْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِیهَا قُلْتُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ الَّتِی نَرْتَجِیهَا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ قَالَ نَعَمْ هِیَ لَیْلَهًٌْ قُدِّرَتْ فِیهَا السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ قُدِّرَتْ وَلَایَهًُْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِیهَا.
امام صادق (علیه السلام) - مفضّل گوید: در محضر امام صادق (علیه السلام) از آیه‌ی مبارکه: إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ؛ سخن به میان آمد، فرمود: «چقدر برتری آن بر سوره‌های دیگر آشکار است»! گوید: عرضه داشتم: «برتری آنچه می‌باشد»؟ فرمود: «در آن شب ولایت امیر المؤمنین (علیه السلام) نازل شده است». گفتم: «در شب قدری که ما آن را در ماه رمضان امید داریم»؟ فرمود: «آری! شبی که در آن شب آسمان‌ها و زمین اندازه‌گیری شده، و ولایت امیر المؤمنین (علیه السلام) در آن تقدیر و معیّن شده است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص258
معانی الأخبار، ص316/ نورالثقلین
1 -8
(قدر/ 3)
الصّادق (علیه السلام) - عَنِ الْمِسْمَعِیِ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یُوصِی وُلْدَهُ إِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ فَأَجْهِدُوا أَنْفُسَکُمْ فَإِنَّ فِیهِ تُقَسَّمُ الْأَرْزَاقُ وَ تُکْتَبُ الْآجَالُ وَ فِیهِ یُکْتَبُ وَفْدُ اللَّهِ الَّذِینَ یَفِدُونَ إِلَیْهِ وَ فِیهِ لَیْلَهًٌْ الْعَمَلُ فِیهَا خَیْرٌ مِنَ الْعَمَلِ فِی أَلْفِ شَهْرٍ.
امام صادق (علیه السلام) - هنگامی که ماه رمضان فرا می‌رسد، تا آخرین حدّ توان، کوشش کنید [واجبات و مستحبّات را انجام دهید و از مکروهات و اعمال حرام بپرهیزید]… در این ماه، شبی است که انجام عمل خیری در آن شب، برابر با عمل در هزار ماه است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص258
الکافی، ج4، ص66/ نورالثقلین
1 -9
(قدر/ 3)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَظَلَّکُمْ شَهْرٌ فِیهِ لَیْلَهًٌْ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضَانَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) -ای مردم ماهی بر شما سایه افکنده که در آن شبی است بهتر از هزار ماه آن رمضان است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص258
الکافی، ج4، ص66/ نورالثقلین
1 -10
(قدر/ 3)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ هَذَا الشَّهْرَ قَدْ خَصَّکُمُ اللَّهُ بِهِ وَ حَضَرَکُمْ وَ هُوَ سَیِّدُ الشُّهُورِ لَیْلَهًٌْ فِیهِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْر.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) -ای مردم! به راستی، این ماه فرا رسید و خداوند آن را به شما اختصاص داده؛ ماهی که سرور ماه‌هاست؛ شبی در آن برتر از هزار ماه است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص258
الکافی، ج4، ص67/ نورالثقلین
1 -11
(قدر/ 3)
السجّاد (علیه السلام) - ثُمَّ فَضَّلَ لَیْلَهًًْ وَاحِدَهًًْ مِنْ لَیَالِیهِ عَلَی لَیَالِی أَلْفِ شَهْرٍ، وَ سَمَّاهَا لَیْلَهًَْ الْقَدْر.
امام سجّاد (علیه السلام) - از آن (عبادت و بندگی در) شبی (شب نوزدهم یا بیست‌ویکم یا بیست‌وسوّم) از شبهای آن را بر [عبادت در] شبهای هزار ماه برتری داد [چون خیرات و برکات و نیکی‌ها و سودهای دینی و دنیوی در آن است] و آن را شب قدر نامید [شبی که خدای تعالی اجل‌ها و روزی‌ها و هر امری که حادث می‌شود را مقدّر می‌فرماید].
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص258
الصحیفه السجادیه، ص186
1 -12
(قدر/ 3)
المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) - اللَّهُم… فَعَظَّمْتَ حُرْمَهًَْ شَهْرِ رَمَضَانَ بِمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ خَصَصْتَهُ وَ عَظَّمْتَهِ بِتَصْیِیرِکَ فِیهِ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ فَقُلْتَ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ.
امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) - [دعای امام صادق (علیه السلام) در هر شب از دهه آخر ماه مبارک رمضان]: خداوندا! … و بدین ترتیب، حرمت ماه رمضان را با نازل‌فرمودن قرآن در این ماه، بزرگ کردی و این ماه را با قراردادن شب قدر در آن، مخصوص کرده و بزرگ داشتی و فرمودی: لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ….
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص258
بحارالأنوار، ج88، ص1
از هزار ماه
2 -1
(قدر/ 3)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - کَانَ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ رَجُلٌ یُقَالُ لَهُ ابْنُ نَانِینَ وَ کَانَ لَهُ أَلْفُ ابْنٍ فَغَزَاهُمْ عَدُوٌّ فَحَارَبُوهُ أَلْفَ شَهْرٍ کُلُّ ابْنٍ شَهْراً حَتَّی قُتِلُوا جَمِیعاً وَ أَبُوهُمْ یُصَلِّی وَ لَا یَلْتَفِتُ یَمِیناً وَ لَا شِمَالًا ثُمَّ قَاتَلَ بِنَفْسِهِ حَتَّی قُتِلَ فَتَمَنَّی الْمُسْلِمُونَ مَنْزِلَتَهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یَعْنِی لِذَلِکَ الرَّجُلِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - در میان بنی‌اسرائیل مردی بود به نام ابن‌نانین که هزار پسر داشت؛ دشمنی به جنگ با ایشان برخاست و آن‌ها هزار ماه با او پیکار کردند به این صورت که هر پسر، یک ماه پیکار نمود تا اینکه جملگی کشته شدند و پدرشان در تمام این مدت مشغول نماز خواندن بود و توجّهی به راست و چپ خود نداشت؛ آنگاه خودش به پیکار برخاست و در نهایت کشته شد. مسلمانان با شنیدن این داستان آرزوی مقام و منزلت او را کردند؛ خداوند نیز این آیه را نازل فرمود: لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یعنی شب قدر از هزار ماهِ آن مرد بنی‌اسرائیلی بهتر است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص260
مستدرک الوسایل، ج7، ص458
2 -2
(قدر/ 3)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - ذُکِرَ لِرَسُولِ اللهِ (صلی الله علیه و آله) رَجُلٌ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ أَنَّهُ حَمَلَ السِّلَاحَ عَلَی عَاتِقِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَلْفَ شَهْرٍ، فَعَجِبَ مِنْ ذَلِکَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله) عَجَباً شَدِیداً وَ تَمَنَّی أَنْ یَکُونَ ذَلِکَ فِی أُمَّتِهِ، فَقَالَ: یَا رَبِّ جَعَلْتَ أُمَّتِی أَقْصَرَ النَّاسِ أَعْمَاراً وَ أَقَلَّهَا أَعْمَالاً، فَأَعْطَاهُ اللَّهُ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ وَ قَالَ: لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ الَّذِی حَمَلَ الْإِسْرَائِیلِیُّ السِّلَاحَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ لَکَ وَ لِأُمَّتِکَ مِنْ بَعْدِکَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ فِی کُلِّ رَمَضَانَ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - برای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل کردند که مردی از بنی‌اسرائیل هزار ماه سلاح جنگی‌اش را در راه خدا بر دوش خود گذاشت [و جهاد نمود]. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از این کار بسیار تعجّب نمود و آرزو کرد که در امّتش نیز چنین مردمانی باشند و [به درگاه خداوند] عرضه داشت: «پروردگارا! عمرِ امّت مرا کوتاه‌ترین و [در نتیجه] کردار نیکشان را کمترین قرار دادی»! خداوند نیز شب قدر را به پیامبر (صلی الله علیه و آله) ارزانی داشت و فرمود: لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ؛ شب قدر در هر ماه رمضان برای تو و امّتِ بعد از تو تا روز قیامت از هزار ماهی که آن مرد بنی اسرائیلی در راه خدا سلاح بر دوش گرفت، بهتر است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص260
نورالثقلین
2 -3
(قدر/ 3)
الصّادق (علیه السلام) - قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ هُوَ سُلْطَانُ بَنِی أُمَیَّهًَْ وَ قَالَ لَیْلَهًٌْ مِنْ إِمَامٍ عَدْلٍ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ مِنْ مُلْکِ بَنِی أُمَیَّهًْ.
امام صادق (علیه السلام) - امام صادق (علیه السلام) فرمود: خداوند عزّ‌وجلّ فرمود: خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ؛ که سلطنت بنی امیّه [در آن] می‌باشد. شبی از [امامت] امامی عادل، بهتر است از هزار ماه حکومت بنی امیّه.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص260
بحارالأنوار، ج25، ص96/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص791/ البرهان
2 -4
(قدر/ 3)
الحسن (علیه السلام) - فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِی کِتَابِهِ وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتِی أَرَیْناکَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِی الْقُرْآنِ یَعْنِی بَنِی أُمَیَّهًَْ وَ أَنْزَلَ أَیْضاً لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ فَأَشْهَدُ لَکُمْ وَ أَشْهَدُ عَلَیْکُمْ مَا سُلْطَانُکُمْ بَعْدَ قَتْلِ عَلِیٍّ إِلَّا أَلْفَ شَهْرٍ الَّتِی أَجَّلَهَا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِی کِتَابِه.
امام حسن (علیه السلام) - خداوند در قرآنش آورده است: وَ ما جَعَلْنا الرُّؤْیَا الَّتی ارَیْناکَ الاَّ فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِی الْقُرْانِ وَ نُخَوِّفُهُمْ فَما یَزیدُهُمْ الا طُغْیانًا کَبیرًا؛ (اسراء/60) و مراد از شجره ملعونه بنی‌امیّه‌اند. همچنین این آیه را نازل کرده که: لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْر پس من بر له و بر علیه شما شهادت می‌دهم که بعد از قتل حضرت علی (علیه السلام) مدّت خلافت شما چنانکه خدای علیم در قرآن مجید تعیین نموده بیشتر از هزار ماه نخواهد بود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص260
الاحتجاج، ج1، ص276/ بحارالأنوار، ج44، ص79/ نورالثقلین
2 -5
(قدر/ 3)
الحسن (علیه السلام) - فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) رَأَی بَنِی أُمَیَّهًَْ یَخْطُبُونَ عَلَی مِنْبَرِهِ رَجُلًا فَرَجُلًا فَسَاءَهُ ذَلِکَ فَنَزَلَتْ إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ الْکَوْثَرُ نَهَرٌ فِی الْجَنَّهًِْ وَ نَزَلَتْ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یَعْنِی أَلْفَ شَهْرٍ مَلَکَ بَنُو أُمَیَّهًَْ فَحَسَبْنَا ذَلِکَ فَإِذَا هُوَ لَا یَزِیدُ وَ لَا یَنْقُصُ.
امام حسن (علیه السلام) - همانا پیغمبر (صلی الله علیه و آله) در خواب دید بنی امیّه بر منبر او رفته و خطبه می‌خوانند، این موضوع موجب ناراحتی آن جناب گردید و خداوند در این هنگام این آیه‌ی شریفه را نازل فرمود: إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ* وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ* لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ مقصود از هزار ماه مدّت خلافت و سلطنت بنی امیّه می‌باشد ما این مدّت را حساب کردیم و خلافت آنان درست هزار ماه بود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص260
إعلام الوری، ص35
2 -6
(قدر/ 3)
الحسن (علیه السلام) - نَزَلَتْ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ، وَ ما أَدْرَاکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ، لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یَمْلِکُهَا بَنُو أُمَیَّهًَْ یَا مُحَمَّدُ. قَالَ الْقَاسِمُ: فَعَدَّدْنَاهَا فَإِذَا هِیَ أَلْفُ شَهْرٍ لَا تَنْقُصُ یَوْماً وَ لَا تَزِیدُ.
امام حسن (علیه السلام) - این آیات نازل شد: إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ* وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ* لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ؛ که بنی امیّه در آن حکومت کنند، ای محمّد! قاسم گفت: ما روزهای حکومت آنان را شمردیم و آن، بی‌هیچ بیش و کم، هزار ماه بود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص260
البرهان
2 -7
(قدر/ 3)
الصّادق (علیه السلام) - لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ تَمْلِکُهَا بَنُو أُمَیَّهًَْ لَیْسَ فِیهَا لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ.
امام صادق (علیه السلام) - لَیْلَةُ القَدْرِ خَیْرٌ مِنْ الْفِ شَهْرٍ؛ که بنی امیّه در آن پادشاهی می‌کنند و در آن شب قدر نیست.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص262
بحارالأنوار، ج82، ص52
2 -8
(قدر/ 3)
الحسن (علیه السلام) - وَ لَقَدْ رَأَی النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) فِی مَنَامِهِ یَخْطُبُ بَنُو أُمَیَّهًَْ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ فَحَزِنَ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ بِقَوْلِهِ… وَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ.
امام حسن (علیه السلام) - پیغمبر خدا (صلی الله علیه و آله) در عالم خواب دید: بنی امیّه هرکدام پس از دیگری [بالای منبر آن حضرت] سخنرانی می‌کنند! رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از این خواب محزون شد، جبرئیل نزد آن حضرت آمد و سوره: إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ را آورد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص262
بحارالأنوار، ج44، ص58/ المناقب، ج4، ص36؛ «فأتاه» محذوف/ بحارالأنوار، ج94، ص14؛ «بتفاوت»
2 -9
(قدر/ 3)
الصّادق (علیه السلام) - فَنَزَلَ أَ فَرَأَیْتَ إِنْ مَتَّعْناهُمْ سِنِینَ إِلَی قَوْلِهِ یُمَتَّعُونَ ثُمَّ أُنْزِلَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ یَعْنِی جَعَلَ اللَّهُ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ لِنَبِیِّهِ خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرِ مُلْکِ بَنِی أُمَیَّهًَْ.
امام صادق (علیه السلام) - نازل شد که می‌فرماید: به ما خبر ده، اگر [باز هم] سالیانی آن‌ها را از این زندگی بهره‌مند سازیم. سپس عذابی که به آن‌ها وعده داده شده به سراغشان بیاید. این تمتع و بهره‌گیری از دنیا برای آن‌ها سودی نخواهد داشت! (شعراء/207-205) سپس سوره: إِنَّا أَنْزَلْناهُ نازل شد. منظور از نزول این سوره این است که خدا لیلة القدر را برای پیامبر خود از آن هزار ماه که بنی امیّه سلطنت کردند بهتر دانسته است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص262
بحارالأنوار، ج44، ص58/ المناقب، ج4، ص36/ بحارالأنوار، ج94، ص14؛ «بتفاوت»
2 -10
(قدر/ 3)
الصّادق (علیه السلام) - أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) رَأَی فِی مَنَامِهِ أَنَّ قُرُوداً تَصْعَدُ فِی مِنْبَرِهِ وَ تَنْزِلُ فَسَاءَهُ ذَلِکَ وَ اغْتَمَّ بِهِ وَ لَمْ یُرَ بَعْدَ ذَلِکَ ضَاحِکاً حَتَّی مَاتَ.
امام صادق (علیه السلام) - پیغمبر خدا (صلی الله علیه و آله) در عالم خواب دید میمون‌هایی بر فراز منبرش صعود و نزول می‌نمایند. آن حضرت از دیدن این خواب ناراحت و مغموم گردید، پس از این جریان بود که آن حضرت خندان دیده نشد تا رحلت کرد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص262
بحارالأنوار، ج44، ص58/ المناقب، ج4، ص36؛ «بتفاوت» / بحارالأنوار، ج94، ص14؛ «بتفاوت»
2 -11
(قدر/ 3)
الحسن (علیه السلام) - رُوِیَ عَنِ الشَّعْبِیِّ وَ أَبِی مِخْنَفٍ وَ یَزِیدَ‌بْنِ‌أَبِی حَبِیبٍ الْمِصْرِیِ أَنَّهُمْ قَالُوا: لَمْ یَکُنْ فِی الْإِسْلَامِ یَوْمٌ فِی مُشَاجَرَهًِْ قَوْمٍ اجْتَمَعُوا فِی مَحْفِلٍ أَکْثَرَ ضَجِیجاً وَ لَا أَعْلَی کَلَاماً وَ لَا أَشَدَّ مُبَالَغَهًًْ فِی قَوْلٍ مِنْ یَوْمَ اجْتَمَعَ فِیهِ عِنْدَ مُعَاوِیَهًَْ‌بْنِ‌أَبِی سُفْیَانَ عَمْرُوبْنُ‌عُثْمَانَ‌بْنِ‌عَفَّانَ وَ عَمْرُوبْنُ‌الْعَاصِ وَ عُتْبَهًُْ‌بْنُ‌أَبِی سُفْیَانَ وَ الْوَلِیدُ‌بْنُ‌عُقْبَهًَْ‌بْنِ‌أَبِی مُعَیْطٍ وَ الْمُغِیرَهًُْ‌بْنُ‌أَبِی شُعْبَهًَْ وَ قَدْ تَوَاطَئُوا عَلَی أَمْرٍ وَاحِدٍ… فَقَالَ الْحَسَنُ (علیه السلام): … إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ إِذَا بَلَغَ وُلْدُ الْوَزَغِ ثَلَاثِینَ رَجُلًا أَخَذُوا مَالَ اللَّهِ بَیْنَهُمْ دُوَلًا وَ عِبَادَهُ خَوَلًا وَ کِتَابَهُ دَغَلًا فَإِذَا بَلَغُوا ثَلَاثَمِائَهًٍْ وَ عَشْراً حَقَّتِ اللَّعْنَهًُْ عَلَیْهِمْ وَ لَهُمْ فَإِذَا بَلَغُوا أَرْبَعَمِائَهًٍْ وَ خَمْسَهًًْ وَ سَبْعِینَ کَانَ هَلَاکُهُمْ أَسْرَعَ مِنْ لَوْکِ تَمْرَهًٍْ فَأَقْبَلَ الْحَکَمُ‌بْنُ‌أَبِی الْعَاصِ وَ هُمْ فِی ذَلِکَ الذِّکْرِ وَ الْکَلَامِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ اخْفِضُوا أَصْوَاتَکُمْ فَإِنَّ الْوَزَغَ یَسْمَعُ وَ ذَلِکَ حِینَ رَآهُمْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَنْ یَمْلِکُ بَعْدَهُ مِنْهُمْ أَمْرَ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ یَعْنِی فِی الْمَنَامِ فَسَاءَهُ ذَلِکَ وَ شَقَّ عَلَیْهِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِی کِتَابِهِ وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتِی أَرَیْناکَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِی الْقُرْآنِ یَعْنِی بَنِی أُمَیَّهًَْ وَ أَنْزَلَ أَیْضاً لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ فَأَشْهَدُ لَکُمْ وَ أَشْهَدُ عَلَیْکُمْ مَا سُلْطَانُکُمْ بَعْدَ قَتْلِ عَلِیٍّ إِلَّا أَلْفَ شَهْرٍ الَّتِی أَجَّلَهَا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِی کِتَابِهِ.
امام حسن (علیه السلام) - امام حسن (علیه السلام) در حدیثی می‌فرماید: … پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) فرموده: هنگامی که تعداد فرزندان وزغ به سی نفر مرد رسید مال خدا را در بین خود تصاحب می‌نمایند، بندگان خدا را غلام زر خرید و قرآن خدا را فاسد و باطل قرار می‌دهند. موقعی که تعداد آنان به سیصدوده نفر رسید لعنت حق بر علیه و بر له ایشان خواهد بود. وقتی تعداد آنان به چهار صدوهفتادوپنج نفر رسید هلاکت ایشان از جویدن خرما سریعتر خواهد بود. پس از این جریان حکم‌بن‌ابو العاص جلو آمد و تصمیم گرفت که در این‌باره سخن بگوید ولی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمود: «صدای خویشتن را آهسته کنید، زیرا وزغ می‌شنود»، وقتی این مطلب را پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در خواب دید که بنی امیّه بعد از آن حضرت مالک امر این امّت خواهند شد و فوق‌العاده ناراحت گردید خدای حکیم این آیه را نازل کرد: لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یعنی [درک نمودن] شب قدر بهتر است از هزار ماه [که خلفای بنی امیه خلافت کردند] من بر له و بر علیه شما شهادت می‌دهم که بعد از قتل حضرت علی (علیه السلام) مدّت خلافت شما چنانکه خدای علیم در قرآن مجید تعیین نموده بیشتر از هزار ماه نخواهد بود».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص262
الإحتجاج، ج1، ص275
2 -12
(قدر/ 3)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - هَبَطَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَئِیبٌ حَزِینٌ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا لِی أَرَاکَ کَئِیباً حَزِیناً فَقَالَ إِنِّی رَأَیْتُ اللَّیْلَهًَْ رُؤْیَا قَالَ وَ مَا الَّذِی رَأَیْتَ قَالَ رَأَیْتُ بَنِی أُمَیَّهًَْ یَصْعَدُونَ الْمَنَابِرَ وَ یَنْزِلُونَ مِنْهَا قَالَ وَ الَّذِی بَعَثَکَ بِالْحَقِّ نَبِیّاً مَا عَلِمْتُ بِشَیْءٍ مِنْ هَذَا وَ صَعِدَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) إِلَی السَّمَاءِ ثُمَّ أَهْبَطَهُ اللَّهُ جَلَّ ذِکْرُهُ بِآیٍ مِنَ الْقُرْآنِ یُعَزِّیهِ بِهَا قَوْلِهِ… وَ أَنْزَلَ اللَّهُ جَلَّ ذِکْرُهُ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ لِلْقَوْمِ فَجَعَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ لِرَسُولِهِ خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - امام صادق (علیه السلام) فرمود: جبرئیل نزد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرود آمد درحالی‌که آن حضرت غمگین و افسرده بود. عرض کرد: «ای رسول خدا! چگونه است که من تو را افسرده و غمگین می‌یابم؟ فرمود: «دیشب خوابی دیدم». عرض کرد: «چه خوابی دیده‌ای»؟ فرمود: «دیدم بنی امیه بر منبرم بالا می‌روند و فرمود می‌آیند»! عرض کرد: «سوگند به خدایی که تو را به حق به پیامبری برگزید من از این خواب هیچ نمی‌دانم». پس به آسمان بالا رفت و خدای عزّ‌وجلّ او را به همراه آیاتی به زمین فرستاد تا با آن آیات پیامبر (صلی الله علیه و آله) را آرامش بخشد: … إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ* وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ* لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ. خداوند این آیات را برای آن جماعت فرو فرستاد و شب قدر را برای پیامبرش از هزار ماه نیکوتر قرار داد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص262
الکافی، ج8، ص222/ نورالثقلین
2 -13
(قدر/ 3)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَخَذَتْهُ نَعْسَهًٌْ وَ هُوَ عَلَی مِنْبَرِهِ. فَرَأَی فِی مَنَامِهِ رِجَالًا یَنْزُونَ عَلَی مِنْبَرِهِ نَزْوَ الْقِرَدَهًِْ یَرُدُّونَ النَّاسَ عَلَی أَعْقَابِهِمُ الْقَهْقَرَی فَاسْتَوَی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) جَالِساً وَ الْحُزْنُ یُعْرَفُ فِی وَجْهِهِ. فَأَتَاهُ جِبْرِیلُ (علیه السلام) بِهَذِهِ الْآیَهًْ وَ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی فِی ذَلِکَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ تَمْلِکُهَا بَنُو أُمَیَّهًَْ لَیْسَ فِیهَا لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ. قَالَ فَأَطْلَعَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) أَنَّ بَنِی أُمَیَّهًَْ تَمْلِکُ سُلْطَانَ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ وَ مُلْکَهَا طُولَ هَذِهِ الْمُدَّهًِْ فَلَوْ طَاوَلَتْهُمُ الْجِبَالُ لَطَالُوا عَلَیْهَا حَتَّی یَأْذَنَ اللَّهُ تَعَالَی بِزَوَالِ مُلْکِهِمْ، وَ هُمْ فِی ذَلِکَ یَسْتَشْعِرُونَ عَدَاوَتَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ بُغْضَنَا.
امام علی (علیه السلام) - امام صادق (علیه السلام) از پدرانش از امام علی (علیه السلام) نقل کرده است: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را بالای منبر خواب سبکی روی داد و در خواب دید مردمی چند مانند بوزینگان به منبرش می‌جهند و مردم را به قهقری (به عقب) بر می‌گردانند. پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بیدار شد و نشست و در چهره‌اش اندوه نمایان بود پس جبریل [یا جبرئیل که گفته‌اند به‌معنی عبداللّه «بنده خدا» است] این آیه را برای آن حضرت آورد انَّا انْزَلْناهُ فی لَیْلَةِ القَدْرِ* وَ ما ادْریکَ ما لَیْلَةُ القَدْر* لَیْلَةُ القَدْرِ خَیْرٌ مِنْ الْفِ شَهْرٍ؛ ما قرآن را در شب قدر «یکجا به لوح محفوظ یا به خود پیغمبر اکرم پیش از بعثت فرستادیم پس از آن جبریل در مدّت بیست‌وسه سال به‌تدریج و کم‌کم برای پیغمبر می‌آورد و چه می‌دانی که شب قدر چیست* شب قدر بهتر از هزار ماه است. که بنی‌امیّه در آن پادشاهی می‌کنند، و در آن شب قدر نیست» … حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: «پس خدای عزّ‌وجلّ پیغمبرش (علیه السلام) را آگاه نمود که بنی امیّه پادشاهی و سروری این امّت را در این مدّت (هزار ماه) به دست می‌گیرند پس اگر کوه‌ها با ایشان سرکشی کنند بر آن کوه‌ها بلندی گیرند [هر کس در این مدّت با آنان در افتد شکست خورده و از بین برود] تا اینکه خدای تعالی زوال و نابودی پادشاهی آن‌ها را بخواهد، و بنی امیّه در مدّت پادشاهی‌شان دشمنی و کینه ما اهل بیت (علیهم السلام) را شعار و روش خویش قرار می‌دهند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص264
الصحیفهًْ السجادیهًْ (ص20/ نورالثقلین
2 -14
(قدر/ 3)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - رَأَی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی مَنَامِهِ بَنِی‌امَیَّهًَْ یَصْعَدُونَ عَلَی مِنْبَرِهِ مِنْ بَعْدِهِ وَ یُضِلُّونَ النَّاسَ عَنِ الصِّرَاطِ الْقَهْقَرَی فَأَصْبَحَ کَئِیباً حَزِیناً قَالَ فَهَبَطَ عَلَیْه‌جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا لِی أَرَاکَ کَئِیباً حَزِیناً قَالَ یَا جَبْرَئِیلُ إِنِّی رَأَیْتُ بَنِی أُمَیَّهًَْ فِی لَیْلَتِی هَذِهِ یَصْعَدُونَ مِنْبَرِی مِنْ بَعْدِی وَ یُضِلُّونَ النَّاسَ عَنِ الصِّرَاطِ الْقَهْقَرَی فَقَالَ وَ الَّذِی بَعَثَکَ بِالْحَقِّ نَبِیّاً إِنَّ هَذَا شَیْءٌ مَا اطَّلَعْتُ عَلَیْهِ فَعَرَجَ إِلَی السَّمَاءِ فَلَمْ یَلْبَثْ أَنْ نَزَلَ عَلَیْهِ بِآیٍ مِنَ الْقُرْآنِ یُؤْنِسُهُ بِهَا قَالَ… وَ أَنْزَلَ عَلَیْهِ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ جَعَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ لِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرِ مُلْکِ بَنِی أُمَیَّهًَْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - پیغمبر (صلی الله علیه و آله) خواب دید بنی امیه پس از او بر منبرش بالا می‌روند و مردم را گمراه می‌کنند و به‌عقب برمی‌گردانند، و غمین و اندوهناک صبح کرد، جبرئیل نازل شد و گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! چرا تو را غمین و اندوهناک بینم»؟ فرمود: «ای جبرئیل! من امشب در خواب دیدم بنی امیّه پس از من بر منبرم برآیند و مردم را گمراه می‌کنند و از راه به عقب می‌کشند». فرمود: «بدان که تو را به‌راستی به پیغمبری فرستاده این چیزی است که من بر آن آگاه نشدم» به آسمان بالا رفت و درنگی نشد که با چند آیه از قرآن فرو آمد که پیغمبر را بدان تسلّی داد گفت… إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ؛ خدا شب قدر را به پیغمبرش (صلی الله علیه و آله) داد که به از هزار ماه پادشاهی بنی امیّه است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص264
الکافی، ج4، ص159/ من لایحضره الفقیه، ج2، ص157/ تهذیب الأحکام، ج3، ص59/ نورالثقلین/ البرهان
آیه تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ [4]
فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان برای [تقدير] هر امری نازل می‌شوند.
فرشتگان و «روح» نازل می‌شوند
1 -1
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: حَجَجْنَا مَعَ أَبِی عَبْدِ اللَّه (علیه السلام) …. قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ الرُّوحُ لَیْسَ هُوَ جَبْرَئِیلَ قَالَ الرُّوحُ هُوَ أَعْظَمُ مِنْ جَبْرَئِیلَ إِنَّ جَبْرَئِیلَ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ وَ إِنَّ الرُّوحَ هُوَ خَلْقٌ أَعْظَمُ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ أَ لَیْسَ یَقُولُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ.
امام صادق (علیه السلام) - ابوبصیر گوید: من گفتم: «فدایت شوم! روح همان جبرئیل نیست»؟ در جواب فرمود: «روح از جبرئیل بزرگتر است، همانا جبرئیل از فرشته‌ها است و روح خلق از فرشته‌ها بزرگوارتر است؛ مگر نه آنکه که خدا تبارک‌وتعالی می‌فرماید: تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص266
الکافی، ج1، ص385/ بحارالأنوار، ج48، ص3؛ «لا الروح» بدل «الروح» / بحارالأنوار، ج25، ص42؛ «الروح هو اعظم من جبرییل» محذوف/ بحارالأنوار، ج25، ص64/ نورالثقلین/ البرهان
1 -2
(قدر/ 4)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ عَلِیّاً (علیه السلام) عَنِ الرُّوحِ قَالَ لَیْسَ هُوَ جَبْرَئِیلَ فَإِنَّ جَبْرَئِیلَ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ وَ الرُّوحَ غَیْرُ جَبْرَئِیلَ وَ کَانَ الرَّجُلُ شَاکّاً فَکَبُرَ ذَلِکَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَقَدْ قُلْتَ عَظِیماً مَا أَجِدُ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَزْعُمُ أَنَّ الرُّوحَ غَیْرُ جَبْرَئِیلَ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَنْتَ ضَالٌّ تَرْوِی عَنْ أَهْلِ الضَّلَالِ یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَی لِنَبِیِّه… فَالرُّوحُ غَیْرُ الْمَلَائِکَهًِْ وَ قَالَ تَعَالَی لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ وَ قَالَ تَعَالَی یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا.
امام علی (علیه السلام) - مردی خدمت امیر المؤمنین (علیه السلام) آمد و از روح سؤال کرد که همان جبرئیل نیست. علی (علیه السلام) فرمود: «جبرئیل از ملائکه است و روح غیر جبرئیل است» این سخن را چند مرتبه برایش تکرار کرد. آن مرد گفت: «سخن بزرگی را مدّعی شدی هیچ‌کس نمی‌گوید روح غیر جبرئیل است». امیر المؤمنین (علیه السلام) به او فرمود: «تو گمراهی و از گمراهان نقل می‌کنی. خداوند در قرآن به پیامبرش می‌فرماید: «روح غیر از ملائکه است. خداوند می‌فرماید: لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ* تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ همچنین سخن خداوند که روزی که «روح» و «ملائکه» در یک صف می‌ایستند و هیچ یک، جز به اذن خداوند رحمان، سخن نمی‌گویند، و (آن گاه که می‌گویند) درست می‌گویند. (نبأ/38).
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص266
مستدرک الوسایل، ج7، ص463/ بحارالأنوار، ج94، ص5/ الغارات، ج1، ص107
1 -3
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ حُمْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) … وَ قَوْلُهُ تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها وَ الْمَلَائِکَهًُْ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ یَمْلِکُونَ عِلْمَ آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) وَ الرُّوحُ رُوحُ الْقُدُسِ وَ هُوَ فِی فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ یَقُولُ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ مُسَلَّمَهًْ.
امام صادق (علیه السلام) - حمران گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این آیه پرسیدم: تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها؛ فرمود: «ملائکه در اینجا مؤمنین هستند که دارای علم آل محمّدند روح عبارت از روح القدس است که او در فاطمه (سلام الله علیها) است. مِنْ کُلِّ أَمْرٍ* سَلامٌ می‌فرماید: از هر امری در سلامت هستند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص266
بحارالأنوار، ج25، ص97/ فرات الکوفی، ص581
1 -4
(قدر/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - إِذَا کَانَتْ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَهًُْ الَّذِینَ هُمْ سُکَّانُ سِدْرَهًِْ الْمُنْتَهَی وَ فِیهِمْ جَبْرَئِیلُ وَ مَعَهُ أَلْوِیَهًٌْ فَیُنْصَبَ لِوَاءٌ مِنْهَا عَلَی قَبْرِی وَ لِوَاءَ فِی الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ لِوَاءٌ عَلَی بَیْتِ الْمَقْدِسِ وَ لِوَاءٌ عَلَی طُورِ سَیْنَاءَ وَ لَا یَدَعُ مُؤْمِناً وَ لَا مُؤْمِنَهًًْ إِلَّا وَ یُسَلِّمُ عَلَیْهِ إِلَّا مُدْمِنَ الْخَمْرِ وَ آکِلَ لَحْمِ الْخِنْزِیرِ الْمُضَمَّخِ بِالزَّعْفَرَانِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - چون شب قدر فرا رسد، فرشتگان ساکن سدرهًْ‌المنتهی که جبرئیل نیز در میان ایشان است، فرود می¬آیند و بیرق¬هایی با خود دارند، آن¬ها یکی از آن بیرق¬ها را بر مزار من و یکی را در مسجد ¬الحرام و یکی را بر بیت¬المقدّس و یکی را بر طور سینا بر می¬افرازند و اجازه نمی¬دهند مرد و زن مؤمنی بگذرند، مگر اینکه بر او درود بفرستند، مگر کسی که میخواره باشد و کسی که گوشت خوک پخته با زعفران بخورد. چنین ذکر شده که آن شب، همان شب مبارک است که در آن هر امر استواری جدا می¬شود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص266
تأویل الآیات الظاهره، ص790
1 -5
(قدر/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - فَإِذَا کَانَ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ أَمَرَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ جَبْرَئِیلَ فَهَبَطَ فِی کَوْکَبَهًٍْ مِنْ الْمَلَائِکَهًِْ إِلَی الْأَرْضِ وَ مَعَهُ لِوَاءٌ أَخْضَرُ فَیَرْکُزُ اللِّوَاءَ عَلَی ظَهْرِ الْکَعْبَهًِْ وَ لَهُ سِتُّمِائَهًِْ جَنَاحٍ مِنْهَا جَنَاحَانِ لَا یَنْشُرُهُمَا إِلَّا فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ فَیَنْشُرُهُمَا فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ فَیَتَجَاوَزُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ وَ یَبُثُّ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) الْمَلَائِکَهًَْ فِی هَذِهِ الْأُمَّهًِْ فَیُسَلِّمُونَ عَلَی کُلِّ قَائِمٍ وَ قَاعِدٍ وَ مُصَلٍّ وَ ذَاکِرٍ وَ یُصَافِحُونَهُمْ وَ یُؤَمِّنُونَ عَلَی دُعَائِهِمْ حَتَّی یَطْلُعَ الْفَجْرُ فَإِذَا طَلَعَ الْفَجْرُ نَادَی جَبْرَئِیلُ یَا مَعْشَرَ الْمَلَائِکَهًِْ الرَّحِیلَ الرَّحِیلَ فَیَقُولُونَ یَا جَبْرَئِیلُ مَا صَنَعَ اللَّهُ فِی حَوَائِجِ الْمُؤْمِنِینَ مِنْ أُمَّهًِْ مُحَمَّدٍ فَیَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ قَدْ نَظَرَ إِلَیْهِمْ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهًِْ وَ غَفَرَ لَهُمْ إِلَّا أَرْبَعَهًًْ فَقِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ هَؤُلَاءِ الْأَرْبَعَهًُْ قَالَ رَجُلٌ مَاتَ مُدْمِنَ خَمْرٍ وَ عَاقَّ وَالِدَیْهِ وَ قَاطِعَ رَحِمٍ وَ مشاحن {مُشَاحِناً} قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا الْمُشَاحِنُ قَالَ هُوَ الْمُصَارِمُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - چون شب قدر شود خدای عزّ‌وجلّ جبرئیل را فرمان دهد تا در میان جمعی از فرشتگان به زمین فرود آید، و با او پرچمی سبز رنگ است، پس آن پرچم را بر پشت کعبه بکوبد. و جبرئیل ششصد بال دارد که دو بال آن را جز در شب قدر باز نکند، و در آن شب آن دو بال را بگشاید، و آن دو بال از مشرق و مغرب فراتر برود، و جبرئیل در چنین شبی فرشتگان را به اطراف عالم گسیل دارد و آنان به هر ایستاده و نشسته، و هر نمازگزار و ذکرگوئی سلام می‌کنند، و با آنان دست می‌دهند و دعای ایشان را آمین می‌گویند تا سپیده‌ی صبح سر زند. پس چون صبح بدمد جبرئیل صدا می‌زند: «ای گروه ملائکه کوچ کوچ»، گویند: «ای جبرئیل خداوند نسبت به درخواست‌های مؤمنین از امّت محمّد (صلی الله علیه و آله) چه کرده است»؟ گوید: «خدای متعال امشب به آنان نظر رحمت کرده و از آنان گذشت نموده و گناهانشان را آمرزیده است مگر چهار کس را». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «و این چهار کس: شرابخوار، و عاقّ والدین، و کسی که قطع رحم کرده، و کینه‌توز می‌باشند». پرسید: «ای رسول خدا شاحن کیست»؟ فرمود: «کینه توز».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص266
فضایل الأشهرالثلاثه، ص127/ نورالثقلین
1 -6
(قدر/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - إِذَا کَانَتْ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَهًُْ الَّذِینَ هُمْ سُکَّانُ سِدْرَهًِْ الْمُنْتَهَی وَ فِیهِمْ جَبْرَئِیلُ وَ مَعَهُ أَلْوِیَهًٌْ فَیُنْصَبَ لِوَاءٌ مِنْهَا عَلَی قَبْرِی وَ لِوَاءَ فِی الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ لِوَاءٌ عَلَی بَیْتِ الْمَقْدِسِ وَ لِوَاءٌ عَلَی طُورِ سَیْنَاءَ وَ لَا یَدَعُ مُؤْمِناً وَ لَا مُؤْمِنَهًًْ إِلَّا وَ یُسَلِّمُ عَلَیْهِ إِلَّا مُدْمِنَ الْخَمْرِ وَ آکِلَ لَحْمِ الْخِنْزِیرِ الْمُضَمَّخِ بِالزَّعْفَرَانِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: چون شب قدر فرا رسد فرشتگانی که ساکنان سدرهًْ‌المنتهی [درخت پر برگ و پر سایه‌ای در اوج آسمان‌هاست که فرشتگان حتی جبرئیل (علیه السلام) نمی‌توانند از آن فراتر روند] هستند و جبرئیل (علیه السلام) یکی از ایشان است، فرود می‌آیند و پرچم‌هایی به دست جبرئیل (علیه السلام) است؛ او یکی از آن پرچم‌ها را بر قبر من، یکی را بر بیت المقدّس، یکی را در مسجد الحرام و یکی را بر طور سینا (نام کوهی که در آنجا وحی بر موسی (علیه السلام) نازل می‌شد) نصب می‌کند و در آن شب بر هر مرد و زن با ایمان، درود و سلام می‌فرستد مگر شرابخوار، کسی که گوشت خوک می‌خورد و کسی که خود را با زعفران، عطر آگین سازد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص268
تأویل الآیات الظاهره، ص790/ نورالثقلین
1 -7
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - الْمَلَائِکَهًُْ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ یَمْلِکُونَ عِلْمَ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ الرُّوحُ رُوحُ الْقُدُسِ وَ هُوَ فِی فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها).
امام صادق (علیه السلام) - ملائکه در اینجا مؤمنین هستند که دارای علم آل محمّدند (علیهم السلام). روح عبارت از روح القدس است که او در فاطمه (سلام الله علیها) است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص268
بحارالأنوار، ج25، ص97/ البرهان
در آن شب به اذن پروردگارشان
2 -1
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی… تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ أَیْ مِنْ عِنْدِ رَبِّهِمْ عَلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) بِکُلِّ أَمْرٍ سَلَامٍ.
امام صادق (علیه السلام) - از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که درباره‌ی آیه: تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ فرمود: «یعنی از نزد پروردگار بر محمّد (صلی الله علیه و آله) و آل محمّد (علیهم السلام) درباره‌ی هر کاری سلام [است]».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص268
بحارالأنوار، ج25، ص70/ بحارالأنوار، ج25، ص96/ بحارالأنوار، ج36، ص145؛ «بتفاوت لفظی» / تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص791/ فرات الکوفی، ص581؛ «بتفاوت لفظی»
2 -2
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - وَ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ فِی شُغُلٍ تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَهًُْ إِلَیْهِ بِأُمُورِ السَّنَهًِْ مِنْ غُرُوبِ الشَّمْسِ إِلَی طُلُوعِهَا.
امام صادق (علیه السلام) -… فرشتگان [در شب قدر] از غروب خورشید تا طلوع آن، امور مربوط به یکسال را به محضر امام معصوم (علیه السلام) می‌آورند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص268
بحارالأنوار، ج94، ص22/ نورالثقلین
2 -3
(قدر/ 4)
الباقر (علیه السلام) - وَ قِیلَ لِأَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) تَعْرِفُونَ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ فَقَالَ وَ کَیْفَ لَا نَعْرِفُ وَ الْمَلَائِکَهًُْ یَطُوفُونَ بِنَا بِهَا.
امام باقر (علیه السلام) - به امام باقر (علیه السلام) عرض شد: «آیا شب قدر را می‌شناسید»؟ فرمود: «چگونه نشناسم درحالی‌که فرشتگان گرد ما می‌چرخند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص268
بحارالأنوار، ج94، ص14
2 -4
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - وَ إِذَا وَقَعَ (الامام) مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ وَقَعَ وَاضِعاً یَدَیْهِ عَلَی الْأَرْضِ رَافِعاً رَأْسَهُ إِلَی السَّمَاءِ فَأَمَّا وَضْعُهُ یَدَیْهِ عَلَی الْأَرْضِ فَإِنَّهُ یَقْبِضُ کُلَّ عِلْمٍ لِلَّهِ أَنْزَلَهُ مِنَ السَّمَاءِ إِلَی الْأَرْضِ وَ أَمَّا رَفْعُهُ رَأْسَهُ إِلَی السَّمَاءِ فَإِنَّ مُنَادِیاً یُنَادِی بِهِ مِنْ بُطْنَانِ الْعَرْشِ مِنْ قِبَلِ رَبِّ الْعِزَّهًِْ مِنَ الْأُفُقِ الْأَعْلَی بِاسْمِهِ وَ اسْمِ أَبِیهِ یَقُولُ یَا فُلَانَ‌بْنَ‌فُلَانٍ اثْبُتْ تُثْبَتْ فَلِعَظِیمٍ مَا خَلَقْتُکَ أَنْتَ صَفْوَتِی مِنْ خَلْقِی وَ مَوْضِعُ سِرِّی وَ عَیْبَهًُْ عِلْمِی وَ أَمِینِی عَلَی وَحْیِی وَ خَلِیفَتِی فِی أَرْضِی لَکَ وَ لِمَنْ تَوَلَّاکَ أَوْجَبْتُ رَحْمَتِی وَ مَنَحْتُ جِنَانِی وَ أَحْلَلْتُ جِوَارِی ثُمَّ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأَصْلِیَنَّ مَنْ عَادَاکَ أَشَدَّ عَذَابِی وَ إِنْ وَسَّعْتُ عَلَیْهِ فِی دُنْیَایَ مِنْ سَعَهًِْ رِزْقِی فَإِذَا انْقَضَی الصَّوْتُ صَوْتُ الْمُنَادِی أَجَابَهُ هُوَ وَاضِعاً یَدَیْهِ رَافِعاً رَأْسَهُ إِلَی السَّمَاءِ یَقُولُ شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ وَ الْمَلائِکَهًُْ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ قَالَ فَإِذَا قَالَ ذَلِکَ أَعْطَاهُ اللَّهُ الْعِلْمَ الْأَوَّلَ وَ الْعِلْمَ الْآخِرَ وَ اسْتَحَقَّ زِیَارَهًَْ الرُّوحِ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ الرُّوحُ لَیْسَ هُوَ جَبْرَئِیلَ قَالَ الرُّوحُ هُوَ أَعْظَمُ مِنْ جَبْرَئِیلَ إِنَّ جَبْرَئِیلَ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ وَ إِنَّ الرُّوحَ هُوَ خَلْقٌ أَعْظَمُ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ أَ لَیْسَ یَقُولُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ.
امام صادق (علیه السلام) - ابوبصیر گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: …و چون امام از شکم مادر بیفتد با دو دست بر زمین آید و سَر به آسمان بلند دارد و سرّ اینکه دو دست بر زمین دارد این است که هر دانشی را که خدا از آسمان به زمین نازل کرده قبضه کند و اینکه سَر به آسمان دارد برای این است که یک منادی از درون عرش از طرف ربّ العزهًْ‌و از افق اعلی به نام او و نام پدرش فریاد کند، گوید: «ای فلانی پسر فلان، ثابت باش تا برای عظمت آفرینشی که از تو کردم، بر جا بمانی. تو برگزیده‌ی خلق منی و رازدار و گنجینه‌ی دانش من هستی، تو امین بر وحی و خلیفه من در زمین من هستی، به تو و کسانی که رشته ولایت تو دارند رحمت خود را واجب کردم و بهشت خود را بخشیدم و همه را در جوار خود پذیرفتم و پس از آن به عزّت و جلال خود سوگند که بر هرکه با تو دشمنی ورزد سخت‌ترین عذاب خود را برافروزم و اگرچه در دنیا به او وسعت رزق دهم، و چون آواز منادی حق به پایان رسد آن امام نوزاد درحالی‌که دو دست بر زمین نهاده و سر به آسمان برداشته می‌گوید: خداوند، (با ایجادِ نظامِ واحدِ جهانِ هستی،) گواهی می‌دهد که معبودی جز او نیست و فرشتگان و صاحبان دانش، [هر کدام به گونه‌ای بر این مطلب،] گواهی می‌دهند در حالی که [خداوند در تمام عالم] قیام به عدالت دارد معبودی جز او نیست، که هم توانا و هم حکیم است. (آل عمران/18) فرمود: چون چنین گوید: خدا به او علم اوّل و علم آخر دهد و مستحق آن شود که روح در شب قدر از او دیدن کند. من گفتم: «فدایت شوم! روح همان جبرئیل نیست»؟ در جواب فرمود: «روح از جبرئیل بزرگتر است، همانا جبرئیل از فرشته‌ها است و روح خلق بزرگوارتر است از فرشته‌ها. مگر نه اینکه خدا تبارک و تعالی می‌فرماید: تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ؛ همه فرشته‌ها نازل می‌شوند و روح هم نازل شود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص268
الکافی، ج1، ص385/ نورالثقلین؛ «بتفاوت» / البرهان؛ «بتفاوت»
2 -5
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌سُلَیْمَانَ الدَّیْلَمِیِّ عَنْ أَبِیهِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: إِنَ نُطْفَهًَْ الْإِمَامِ مِنَ الْجَنَّهًِْ وَ إِذَا وَقَعَ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ إِلَی الْأَرْضِ وَقَعَ وَ هُوَ وَاضِعٌ یَدَهُ إِلَی الْأَرْضِ رَافِعٌ رَأْسَهُ إِلَی السَّمَاءِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ لِمَ ذَاکَ قَالَ لِأَنَّ مُنَادِیاً یُنَادِیهِ مِنْ جَوِّ السَّمَاءِ مِنْ بُطْنَانِ الْعَرْشِ مِنَ الْأُفُقِ الْأَعْلَی یَا فُلَانَ‌بْنَ‌فُلَانٍ اثْبُتْ فَإِنَّکَ صَفْوَتِی مِنْ خَلْقِی وَ عَیْبَهًُْ عِلْمِی وَ لَکَ وَ لِمَنْ تَوَلَّاکَ أَوْجَبْتُ رَحْمَتِی وَ مَنَحْتُ جِنَانِی وَ أحلت {أُحِلُّکَ} جِوَارِی ثُمَّ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأَصْلِیَنَّ مَنْ عَادَاکَ أَشَدَّ عَذَابِی وَ إِنْ أَوْسَعْتُ عَلَیْهِمْ فِی دُنْیَایَ مِنْ سَعَهًِْ رِزْقِی قَالَ فَإِذَا انْقَضَی صَوْتُ الْمُنَادِی أَجَابَهُ هُوَ شَهِدَ اللهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ وَ الْمَلائِکَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ فَإِذَا قَالَهَا أَعْطَاهُ الْعِلْمَ الْأَوَّلَ وَ الْعِلْمَ الْآخِرَ وَ اسْتَحَقَّ زِیَادَهًَْ الرُّوحِ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ.
امام صادق (علیه السلام) - محمّدبن‌سلیمان دیلمی از پدرش از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است: «نطفه‌ی امام از بهشت است وقتی از مادر متولّد شود روی زمین قرار می‌گیرد دست بر زمین می‌گذارد و سر به آسمان بلند می‌کند». عرض کردم: «فدایت شوم! چرا چنین می‌کند» فرمود: «زیرا یک منادی از آسمان از عرش و افق اعلی فریاد می‌زند فلانی پسر فلانی پایدار باش، تو برگزیده‌ی من از میان خلقی و گنجینه‌ی دانشم رحمت خود را برای تو و کسی که ترا دوست داشته باشد لازم گردانیم و بهشت را بخشیدم و حوریه را برایت حلال می‌کنم. به عزت و جلالم سوگند هرکه ترا دشمن بدارد گرفتار بدترین عذاب خود می‌کنم گرچه در دنیا از نظر رزق و توشه بر آن‌ها وسعت دهم» فرمود: «وقتی صدای منادی پایان می‌یابد امام او را چنین جواب می‌دهد: خداوند، [با ایجادِ نظامِ واحدِ جهانِ هستی،] گواهی می‌دهد که معبودی جز او نیست و فرشتگان و صاحبان دانش، [هر کدام به گونه‌ای بر این مطلب،] گواهی می‌دهند در حالی که [خداوند در تمام عالم] قیام به عدالت دارد معبودی جز او نیست، که هم توانا و هم حکیم است. (آل عمران/18) وقتی این کلمات را بگوید خداوند به او علم اوّل و علم آخر عنایت می‌کند و شایسته افزایش روح در شب قدر می‌گردد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص270
بصایرالدرجات، ج1، ص223/ نورالثقلین
2 -6
(قدر/ 4)
الباقر (علیه السلام) - بَیْتُ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) مِنْ حُجْرَهًِْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ وَ سَقْفُ بَیْتِهِمْ عَرْشُ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ فِی قَعْرِ بُیُوتِهِمْ فُرْجَهًٌْ مَکْشُوطَهًٌْ إِلَی الْعَرْشِ مِعْرَاجُ الْوَحْیِ وَ الْمَلَائِکَهًُْ تَنْزِلُ عَلَیْهِمْ بِالْوَحْیِ صَبَاحاً وَ مَسَاءً وَ فِی کُلِّ سَاعَهًٍْ وَ طَرْفَهًِْ عَیْنٍ وَ الْمَلَائِکَهًُْ لَا یَنْقَطِعُ فَوْجُهُمْ فَوْجٌ یَنْزِلُ وَ فَوْجٌ یَصْعَدُ وَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی کَشَطَ لِإِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) عَنِ السَّمَاوَاتِ حَتَّی أَبْصَرَ الْعَرْشَ وَ زَادَ اللَّهُ فِی قُوَّهًِْ نَاظِرِهِ وَ إِنَّ اللَّهَ زَادَ فِی قُوَّهًِْ نَاظِرَهًِْ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهًَْ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ (علیهم السلام) وَ کَانُوا یُبْصِرُونَ الْعَرْشَ وَ لَا یَجِدُونَ لِبُیُوتِهِمْ سَقْفاً غَیْرَ الْعَرْشِ فَبُیُوتُهُمْ مُسَقَّفَهًٌْ بِعَرْشِ الرَّحْمَنِ وَ مَعَارِجُ مِعْرَاجُ الْمَلَائِکَهًِْ وَ الرُّوحِ فَوْجٍ بَعْدَ فَوْجٍ لَا انْقِطَاعَ لَهُمْ وَ مَا مِنْ بَیْتٍ مِنْ بُیُوتِ الْأَئِمَّهًِْ مِنَّا إِلَّا وَ فِیهِ مِعْرَاجُ الْمَلَائِکَهًِْ لِقَوْلِ اللَّهِ تَنَزَّلُ
الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ قَالَ قُلْتُ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ قَالَ بِکُلِّ أَمْرٍ قُلْتُ هَذَا التَّنْزِیلُ قَالَ نَعَمْ.
امام باقر (علیه السلام) - عبدالله‌بن‌عجلان سکونی گوید: از امام باقر (علیه السلام) شنیدم که می‌فرمود: خانه امام علی (علیه السلام) و حضرت فاطمه (سلام الله علیها) از حجره رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است و سقف خانه ایشان، عرش پروردگار جهانیان است و در کف خانه ایشان شکافی هست که تا به عرش، معراج وحی و فرشتگان، راه دارد و فرشتگان صبح و شام و هر ساعت و هر دم با وحی بر ایشان نازل می¬شوند و فوج فرشتگان باز نمی¬ایستد و گروهی فرود می¬آیند و گروهی فراز می¬شوند. خداوند تبارک‌وتعالی برای حضرت ابراهیم (علیه السلام) پرده از آسمان¬ها برگرفت تا این که او عرش را دید و خداوند به نیروی بینایی¬اش افزود و خداوند بر نیروی بینایی حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) و امام علی (علیه السلام) و حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) افزود و ایشان عرش را می¬دیدند و برای خانه¬های خود سقفی جز عرش نمی¬یافتند. خانه¬های ایشان از عرش خداوند رحمان سقف گرفته و معراج¬های فرشتگان و روح، فوج فوج و بی¬وقفه در خانه-های ایشان است و هیچ خانه¬ای از خانه‌های امامان (علیهم السلام) نیست، مگر آنکه معراج فرشتگان در آن باشد؛ چراکه خداوند عزّ‌وجلّ فرمود: «تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ* سَلَامٌ». ابن عجلان گفت: عرض کردم: «مِّن کُلِّ أَمْرٍ»؟ فرمود: «[یعنی] با هر امر». عرض کردم: «این چنین نازل شد»؟ فرمود: «بله».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص270
بحارالأنوار، ج25، ص97/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص792/ البرهان؛ «معراج» محذوف و «فوج بعد فوج لا انقطاع… لقول الله تنزل الملایکه و الروح» محذوف
2 -7
(قدر/ 4)
الباقر (علیه السلام) - قَالَ رَجُلٌ لِأَبِی جَعْفَر (علیه السلام) یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ لَا تَغْضَبُ عَلَیَّ قَالَ لِمَا ذَا قَالَ لِمَا أُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَکَ عَنْهُ قَالَ قُلْ قَالَ وَ لَا تَغْضَبُ قَالَ وَ لَا أَغْضَبُ قَالَ أَ رَأَیْتَ قَوْلَکَ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ وَ تَنَزُّلِ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوحِ فِیهَا إِلَی الْأَوْصِیَاءِ یَأْتُونَهُمْ بِأَمْرٍ لَمْ یَکُنْ رَسُولُ اللَّهِ ص قَدْ عَلِمَهُ أَوْ یَأْتُونَهُمْ بِأَمْرٍ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَعْلَمُهُ وَ قَدْ عَلِمْتَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَاتَ وَ لَیْسَ مِنْ عِلْمِهِ شَیْءٌ إِلَّا وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) لَهُ وَاعٍ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام) مَا لِی وَ لَکَ أَیُّهَا الرَّجُلُ وَ مَنْ أَدْخَلَکَ عَلَیَّ قَالَ أَدْخَلَنِی عَلَیْکَ الْقَضَاءُ لِطَلَبِ الدِّینِ قَالَ فَافْهَمْ مَا أَقُولُ لَکَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا أُسْرِیَ بِهِ لَمْ یَهْبِطْ حَتَّی أَعْلَمَهُ اللَّهُ جَلَّ ذِکْرُهُ عِلْمَ مَا قَدْ کَانَ وَ مَا سَیَکُونُ وَ کَانَ کَثِیرٌ مِنْ عِلْمِهِ ذَلِکَ جُمَلًا یَأْتِی تَفْسِیرُهَا فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ وَ کَذَلِکَ کَانَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) قَدْ عَلِمَ جُمَلَ الْعِلْمِ وَ یَأْتِی تَفْسِیرُهُ فِی لَیَالِی الْقَدْرِ کَمَا کَانَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ السَّائِلُ أَ وَ مَا کَانَ فِی الْجُمَلِ تَفْسِیرٌ قَالَ بَلَی وَ لَکِنَّهُ إِنَّمَا یَأْتِی بِالْأَمْرِ مِنَ اللَّهِ تَعَالَی فِی لَیَالِی الْقَدْرِ إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ إِلَی الْأَوْصِیَاءِ (علیهم السلام) افْعَلْ کَذَا وَ کَذَا لِأَمْرٍ قَدْ کَانُوا عَلِمُوهُ أُمِرُوا کَیْفَ یَعْمَلُونَ فِیهِ قُلْتُ فَسِّرْ لِی هَذَا قَالَ لَمْ یَمُتْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِلَّا حَافِظاً لِجُمْلَهًِْ الْعِلْمِ وَ تَفْسِیرِهِ قُلْتُ فَالَّذِی کَانَ یَأْتِیهِ فِی لَیَالِی الْقَدْرِ عِلْمُ مَا هُوَ قَالَ الْأَمْرُ وَ الْیُسْرُ فِیمَا کَانَ قَدْ عَلِمَ قَالَ السَّائِلُ فَمَا یَحْدُثُ لَهُمْ فِی لَیَالِی الْقَدْرِ عِلْمٌ سِوَی مَا عَلِمُوا قَالَ هَذَا مِمَّا أُمِرُوا بِکِتْمَانِهِ وَ لَا یَعْلَمُ تَفْسِیرَ مَا سَأَلْتَ عَنْهُ إِلَّا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ قَالَ السَّائِلُ فَهَلْ یَعْلَمُ الْأَوْصِیَاءُ (علیهم السلام) مَا لَا یَعْلَمُ الْأَنْبِیَاءُ (علیهم السلام) قَالَ لَا وَ کَیْفَ یَعْلَمُ وَصِیٌّ غَیْرَ عِلْمِ مَا أُوصِیَ إِلَیْهِ قَالَ السَّائِلُ فَهَلْ یَسَعُنَا أَنْ نَقُولَ إِنَّ أَحَداً مِنَ الْوُصَاهًِْ یَعْلَمُ مَا لَا یَعْلَمُ الْآخَرُ قَالَ لَا لَمْ یَمُتْ نَبِیٌّ إِلَّا وَ عِلْمُهُ فِی جَوْفِ وَصِیِّهِ وَ إِنَّمَا تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ بِالْحُکْمِ الَّذِی یَحْکُمُ بِهِ بَیْنَ الْعِبَادِ قَالَ السَّائِلُ وَ مَا کَانُوا عَلِمُوا ذَلِکَ الْحُکْمَ قَالَ بَلَی قَدْ عَلِمُوهُ وَ لَکِنَّهُمْ لَا یَسْتَطِیعُونَ إِمْضَاءَ شَیْءٍ مِنْهُ حَتَّی یُؤْمَرُوا فِی لَیَالِی الْقَدْرِ کَیْفَ یَصْنَعُونَ إِلَی السَّنَهًِْ الْمُقْبِلَهًِْ قَالَ السَّائِلُ یَا أَبَا جَعْفَرٍ لَا أَسْتَطِیعُ إِنْکَارَ هَذَا قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام) مَنْ أَنْکَرَهُ فَلَیْسَ مِنَّا قَالَ السَّائِلُ یَا أَبَا جَعْفَرٍ أَ رَأَیْتَ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) هَلْ کَانَ یَأْتِیهِ فِی لَیَالِی الْقَدْرِ شَیْءٌ لَمْ یَکُنْ عَلِمَهُ قَالَ لَا یَحِلُّ لَکَ أَنْ تَسْأَلَ عَنْ هَذَا أَمَّا عِلْمُ مَا کَانَ وَ مَا سَیَکُونُ فَلَیْسَ یَمُوتُ نَبِیٌّ وَ لَا وَصِیٌّ إِلَّا وَ الْوَصِیُّ الَّذِی بَعْدَهُ یَعْلَمُهُ أَمَّا هَذَا الْعِلْمُ الَّذِی تَسْأَلُ عَنْهُ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَبَی أَنْ یُطْلِعَ الْأَوْصِیَاءَ (علیهم السلام) عَلَیْهِ إِلَّا أَنْفُسَهُم.
امام باقر (علیه السلام) - مردی به امام باقر (علیه السلام) عرض‌کرد: «پسر پیغمبر! بر من خشم مکن»، فرمود: «برای چه»؟ عرض‌کرد: «برای آنچه می‌خواهم از شما بپرسم». فرمود: «بگو» عرض‌کرد: «خشم نمی‌کنی»؟ فرمود: «خشم نمی‌کنم»، عرض‌کرد: «بفرمایید اینکه درباره‌ی شب قدر معتقدید که فرشتگان و جبرئیل به‌سوی اوصیاء (علیهم السلام) نازل می‌شوند، آیا برای آن‌ها امری می‌آورند که پیغمبر (صلی الله علیه و آله) آن را نمی‌دانسته یا امری می‌آورند که پیغمبر (صلی الله علیه و آله) آن را می‌دانسته است؟ با آنکه شما می‌دانید که چون پیغمبر (صلی الله علیه و آله) وفات کرد، علی (علیه السلام) تمام علوم او را فرا گرفته بود»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «ای مرد! مرا با تو چکار است؟ چه شخصی تو را نزد من آورد»؟ عرض‌کرد: «سرنوشت مرا برای طلب دین نزد تو آورد». فرمود: «پس آنچه را به تو می‌گویم خوب بفهم. همانا چون رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را به معراج بردند، فرود نیامد تا اینکه خدا علم گذشته و آینده را به او آموخت و مقدار زیادی از آن علم مجمل و سربسته بود که تفسیر و توضیحش در شب قدر می‌آمد، علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) هم مانند پیغمبر بود، علوم مجمل را می‌دانست و تفسیرش در شبهای قدر می‌آمد، مانند آنچه برای پیغمبر (صلی الله علیه و آله) بود»، مرد سائل گفت: «مگر در آن علوم مجمل و سر بسته تفسیری نبود»؟ فرمود: «چرا، ولی در شبهای قدر از طرف خدای تعالی به پیغمبر (صلی الله علیه و آله) و اوصیاء نسبت به آنچه می‌دانند دستور می‌آید که چنین و چنان کن و در آن شب دستور می‌گیرند که نسبت به آنچه می‌دانند چگونه رفتار کنند». مرد سائل گوید: عرض‌کردم: «این مطلب را برایم توضیح دهید»، فرمود: «پیغمبر (صلی الله علیه و آله) وفات نکرد، جز اینکه علوم سربسته و تفسیر آن‌ها را فرا گرفته بود»، عرض‌کردم: «پس آنچه در شبهای قدر برایش می‌آمد چه علمی بود»؟ فرمود: «فرمان و تسهیلی بود نسبت به آنچه می‌دانست [جزئیات و مصادیق بر کلیات منطبق می‌گشت و دستور اجرایش می‌آمد و این خود تسهیلی بود برای پیغمبر و امام (صلی الله علیه و آله)]. مرد سائل گفت: «پس برای ایشان در شبهای قدر چه علمی غیر از آنچه می‌دانستند پدید می‌آمد»؟ فرمود: «این مطلب از چیزهایی است که ایشان مأمور به کتمانش باشند و تفسیر آنچه را پرسیدی جز خدای عزّ‌وجلّ نداند». مرد سائل گفت: «مگر اوصیاء می‌دانند آنچه را که پیغمبران نمی‌دانند»؟ فرمود: «نه! چگونه می‌شود که وصی علمی جز آنچه به او وصیت شده بداند»؟! مرد سائل گفت: «ما را می‌رسد که بگوییم یکی از اوصیاء چیزی می‌داند که وصیّ دیگر آن را نمی‌داند»؟ فرمود: «نه، هر پیغمبری که بمیرد علمش در قلب وصیّش باشد و فرشتگان و جبرئیل در شب قدر فقط آنچه را که وصیّ باید میان بندگان حکم کند فرود می‌آوردند». مرد سائل گفت: «مگر ایشان آن حکم را نمی‌دانند»؟ فرمود: «چرا، می‌دانند ولی نمی‌توانند مطلبی را اجرا کنند تا در شبهای قدر دستور یابند که تا سال آینده چگونه رفتار کنند». مرد سائل گفت: «من نمی‌توانم این موضوع را انکار کنم»؟ امام فرمود: «هرکه انکار آن کند، از ما نیست». مرد سائل گفت: «ای ابا جعفر! بفرمایید که آیا برای پیغمبر (صلی الله علیه و آله) در شبهای قدر علمی می‌آمد که آن را نمی‌دانست»؟ فرمود: «این سؤال برای تو روا نیست، امّا نسبت به علم گذشته و آینده، هر پیغمبر و وصیی که بمیرد وصی پس از وی آن را می‌داند و امّا این علمی که تو می‌پرسی خدای عزّ‌وجلّ نخواسته که جز خود اوصیاء از آن اطّلاع یابند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص272
الکافی، ج1، ص251/ نورالثقلین
2 -8
(قدر/ 4)
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - قَوْلُهُ تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها قَالَ تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَهًُْ وَ رُوحُ الْقُدُسِ عَلَی إِمَامِ الزَّمَانِ وَ یَدْفَعُونَ إِلَیْهِ مَا قَدْ کَتَبُوهُ مِنْ هَذِهِ الْأُمُورِ… قَوْلُهُ کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ قَالَ تَحِیَّهًٌْ یُحَیَّا بِهَا الْإِمَامُ إِلَی أَنْ یَطْلُعَ الْفَجْرُ.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها [در آن شب] فرشتگان و روح القدس بر امام زمان (علیه السلام) فرود می‌آیند و هرچه از این امور [که در شب قدر مقدّر می‌شود یعنی مرگ و میرها، به دنیا آمدن‌ها، رزق و روزی‌ها و هر خیر و شرّی که در یک سال قرار است اتفاق بیافتد] نوشته‌اند را به امام (علیه السلام) تحویل می‌دهند… کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ این سلام، سلامی است که تا طلوع سپیده‌دم با آن بر امام (علیه السلام) درود فرستاده شود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص274
نورالثقلین
2 -9
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ دَاوُدَ‌بْنِ‌فَرْقَدٍ قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ الَّتِی تَنَزَّلُ فِیهِ الْمَلَائِکَهًُْ فَقَالَ تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ قَالَ ثُمَّ قَالَ لِی أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) مِمَّنْ وَ إِلَی مَنْ وَ مَا یَنْزِلُ.
امام صادق (علیه السلام) - داودبن‌فرقد گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره شب قدر پرسیدم که فرشتگان در آن پیوسته فرود می‌آیند. حضرت فرمود: تَنزََّلُ الْمَلَائکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبهِّم مِّن کلُِّ أَمْرٍ* سَلَامٌ هِیَ حَتیَ مَطْلَعِ الْفَجْرِ؛ سپس امام صادق (علیه السلام) به من فرمود که چه چیزی، از چه کسی و به چه کسی نازل می‌شود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص274
بحارالأنوار، ج94، ص23/ بصایرالدرجات، ص221
2 -10
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ عَلَی إِمَامِ الزَّمَانِ مَعَ رُوحِ الْقُدُسِ وَ قَوْلُهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ وَ یَدْفَعُونَ مَا کَتَبُوهُ إِلَی الْإِمَامِ وَ یُلْقِی اللَّهُ ذَلِکَ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) ثُمَّ إِلَی الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ حَتَّی یُلْقُوهُ إِلَی الْإِمَام… وَ قَوْلُهُ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ قَالَ تَحِیَّهًُْ الْإِمَامِ یُحَیَّی بِهَا إِلَی أَنْ یَطْلُعَ الْفَجْر.
امام صادق (علیه السلام) - [در آن شب] فرشتگان و روح القدس بر امام زمان (علیه السلام) فرود می‌آیند تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ و هر آنچه [از مقدّرات یک‌ساله] نوشته‌اند را به امام (علیه السلام) تحویل می‌دهند؛ و خداوند این امور را [در ابتدا] به رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، سپس به امیرمؤمنان (علیه السلام) و سپس به ترتیب به هریک از امامان (علیهم السلام) تحویل می‌دهد تا اینکه در نهایت، آن‌ها به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تحویل می‌دهند… مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ این سلام، سلامی است که تا طلوع سپیده‌دم با آن بر امام (علیه السلام) درود فرستاده شود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص274
بحارالأنوار، ج82، ص52/ القمی، ج2، ص431؛ «علی امام الزمان» بدل «و قوله تبارک و تعالی تنزل الملایکه و الروح فیها باذن ربهم» و «و یلقی الله ذلک… یلقوه الی الإمام» محذوف
2 -11
(قدر/ 4)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - لَقَدْ صَامَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) سَبْعَ رَمَضَانَاتٍ وَ صَامَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) مَعَهُ فَکَانَ کُلَّ لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ یَنْزِلُ فِیهَا جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) عَلَی عَلِیٍّ فَیُسَلِّمُ عَلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هفت ماه رمضان روزه گرفت و علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) (نیز) همراه ایشان روزه گرفت و در هر شب قدر، جبرئیل (علیه السلام) بر علی (علیه السلام) فرود آمده و از جانب پروردگارش بر او سلام می‌کرد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص274
بحارالأنوار، ج39، ص101/ المناقب، ج2، ص245
2 -12
(قدر/ 4)
الکاظم (علیه السلام) - مَا مِنْ مَلَکٍ یُهْبِطُهُ اللَّهُ فِی أَمْرٍ مَا یُهْبِطُهُ إِلَّا بَدَأَ بِالْإِمَامِ فَعَرَضَ ذَلِکَ عَلَیْهِ وَ إِنَّ مُخْتَلَفَ الْمَلَائِکَهًِْ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِلَی صَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ.
امام کاظم (علیه السلام) - فرشته‌ای نیست که خدایش برای امری به زمین فرو فرستد جز اینکه ابتدا نزد امام آید و آن امر را به او عرضه کند. و رفت و آمد ملائکه از نزد خدای تبارک‌وتعالی به سوی صاحب الامر است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص274
الکافی، ج1، ص394/ نورالثقلین
2 -13
(قدر/ 4)
الصادق (علیه السلام) - لَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) هَبَطَ جَبْرَئِیلُ وَ مَعَهُ الْمَلَائِکَهًُْ وَ الرُّوحُ الَّذِینَ کَانُوا یَهْبِطُونَ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ قَالَ فَفُتِحَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) بَصَرُهُ فَرَآهُمْ فِی مُنْتَهَی السَّمَاوَاتِ إِلَی الْأَرْضِ یُغَسِّلُونَ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) مَعَهُ وَ یُصَلُّونَ مَعَهُ عَلَیْهِ وَ یَحْفِرُونَ لَهُ وَ اللَّهِ مَا حَفَرَ لَهُ غَیْرُهُمْ حَتَّی إِذَا وُضِعَ فِی قَبْرِهِ نَزَلُوا مَعَ مَنْ نَزَلَ فَوَضَعُوهُ فَتَکَلَّمَ وَ فُتِحَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) سَمْعُهُ فَسَمِعَهُ یُوصِیهِمْ بِهِ فَبَکَی وَ سَمِعَهُمْ یَقُولُونَ لَا نَأْلُوهُ جُهْداً وَ إِنَّمَا هُوَ صَاحِبُنَا بَعْدَکَ إِلَّا أَنَّهُ لَیْسَ یُعَایِنُنَا بِبَصَرِهِ بَعْدَ مَرَّتِنَا هَذِهِ حَتَّی إِذَا مَاتَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) رَأَی الْحَسَنُ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) مِثْلَ ذَلِکَ الَّذِی رَأَی وَ رَأَیَا النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) أَیْضاً یُعِینُ الْمَلَائِکَهًَْ مِثْلَ الَّذِی صَنَعُوهُ بِالنَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) حَتَّی إِذَا مَاتَ الْحَسَنُ (علیه السلام) رَأَی مِنْهُ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) مِثْلَ ذَلِکَ وَ رَأَی النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیّاً (علیه السلام) یُعِینَانِ الْمَلَائِکَهًَْ حَتَّی إِذَا مَاتَ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) رَأَی عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) مِنْهُ مِثْلَ ذَلِکَ وَ رَأَی النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیّاً (علیه السلام) وَ الْحَسَنَ (علیه السلام) یُعِینُونَ الْمَلَائِکَهًَْ حَتَّی إِذَا مَاتَ عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) رَأَی مُحَمَّدُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) مِثْلَ ذَلِکَ وَ رَأَی النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیّاً (علیه السلام) وَ الْحَسَنَ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنَ (علیه السلام) یُعِینُونَ الْمَلَائِکَهًَْ حَتَّی إِذَا مَاتَ مُحَمَّدُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ رَأَی جَعْفَرٌ مِثْلَ ذَلِکَ وَ رَأَی النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیّاً (علیه السلام) وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ وَ عَلِیَّ‌بْنَ‌الْحُسَیْنِ (علیهم السلام) یُعِینُونَ الْمَلَائِکَهًَْ حَتَّی إِذَا مَاتَ جَعْفَرٌ رَأَی مُوسَی مِنْهُ مِثْلَ ذَلِکَ هَکَذَا یَجْرِی إِلَی آخِرِنَا.
امام صادق (علیه السلام) - هنگامی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رحلت فرمود جبرئیل (علیه السلام) به همراه فرشتگان و روح که در شب قدر فرود می‌آمدند، پایین آمد؛ در آن حال، پرده از مقابل دیدگان علی (علیه السلام) کنار رفت و او آن‌ها را در انتهایِ راه آسمان به زمین مشاهده کرد که همراه او پیامبر (صلی الله علیه و آله) را غسل می‌دهند و بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) نماز می‌گزارند و برایش قبر می‌کَنند؛ به خدا سوگند کسی جز آن‌ها برای پیامبر (صلی الله علیه و آله) قبر نکند؛ وقتی جنازه پیامبر (صلی الله علیه و آله) در قبر گذاشته شد. آن‌ها به زمین آمدند و او را در قبر نهادند؛ در آن حال پیامبر (صلی الله علیه و آله) به سخن درآمد و پرده از مقابل گوش‌های علی (علیه السلام) کنار رفت و شنید که پیامبر (صلی الله علیه و آله) سفارش او را به فرشتگان می‌کند، علی (علیه السلام) به گریه افتاد و شنید که فرشتگان می‌گویند: «از هیچ کوششی برای [کمک به] علی (علیه السلام) دریغ نخواهیم کرد چراکه بعد از تو او صاحب اختیارِ ماست و تفاوت او با تو در این است که او پس از این بار، دیگر ما را با چشمان خود نخواهد دید». هنگامی که امیرمؤمنان (علیه السلام) از دنیا رفت، حسن و حسین (علیها السلام) مانند همان که علی (علیه السلام) دیده بود را مشاهده کردند و دیدند پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیز فرشتگان را (در غسل دادن و دفن کردن علی (علیه السلام) ) یاری می‌کند و آن‌ها همان کارهایی که برای پیامبر (صلی الله علیه و آله) کردند برای علی (علیه السلام) نیز انجام می‌دادند. هنگامی که حسن (علیه السلام) از دنیا رفت، حسین (علیه السلام) در مورد او همان صحنه‌ها را مشاهده کرد و پیامبر و علی (علیها السلام) را در حال یاری کردن فرشتگان دید. چون حسین (علیه السلام) از دنیا رفت، علی‌بن‌حسین (علیها السلام) در مورد او همان صحنه‌ها را مشاهده کرد و پیامبر، علی و حسن (علیهم السلام) را در حال یاری‌کردن فرشتگان دید. چون علی‌بن‌حسین (علیها السلام) از دنیا رفت، محمّدبن‌علی (علیها السلام) همان صحنه‌ها را مشاهده کرد و پیامبر، علی، حسن و حسین (علیهم السلام) را در حال یاری کردن فرشتگان دید. چون محمّدبن‌علی (علیها السلام) از دنیا رفت، جعفر (علیه السلام) همان صحنه‌ها را مشاهده کرد و پیامبر، علی، حسن، حسین و علی‌بن‌حسین (علیهم السلام) را در حال یاری کردن فرشتگان دید. و چون جعفر (علیه السلام) از دنیا برود موسی (علیه السلام) همان صحنه‌ها را خواهد دید و این جریان تا آخرین نفر از ما ادامه خواهد یافت.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص276
بصایرالدرجات، ج1، ص225/ نورالثقلین
2 -14
(قدر/ 4)
الباقر (علیه السلام) - قَالَ أَبُو جَعْفَر (علیه السلام) لَمَا یَزُورُ مَنْ بَعَثَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِلشَّقَاءِ عَلَی أَهْلِ الضَّلَالَهًِْ مِنْ أَجْنَادِ الشَّیَاطِینِ وَ أَرْوَاحِهِمْ أَکْثَرُ مِمَّا أَنْ یَزُورَ خَلِیفَهًَْ اللَّهِ الَّذِی بَعَثَهُ لِلْعَدْلِ وَ الصَّوَابِ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ قِیلَ یَا بَا جَعْفَرٍ وَ کَیْفَ یَکُونُ شَیْءٌ أَکْثَرَ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ قَالَ کَمَا شَاءَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ. قَالَ السَّائِلُ یَا بَا جَعْفَرٍ إِنِّی لَوْ حَدَّثْتُ بَعْضَ الشِّیعَهًِْ بِهَذَا الْحَدِیثِ لَأَنْکَرُوهُ قَالَ کَیْفَ یُنْکِرُونَهُ قَالَ یَقُولُونَ إِنَّ الْمَلَائِکَهًَْ (علیهم السلام) أَکْثَرُ مِنَ الشَّیَاطِینِ قَالَ صَدَقْتَ افْهَمْ عَنِّی مَا أَقُولُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ یَوْمٍ وَ لَا لَیْلَهًٍْ إِلَّا وَ جَمِیعُ الْجِنِّ وَ الشَّیَاطِینِ تَزُورُ أَئِمَّهًَْ الضَّلَالَهًِْ وَ یَزُورُ إِمَامَ الْهُدَی عَدَدُهُمْ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ حَتَّی إِذَا أَتَتْ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ فَیَهْبِطُ فِیهَا مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ إِلَی وَلِیِّ الْأَمْرِ خَلَقَ اللَّهُ أَوْ قَالَ قَیَّضَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مِنَ الشَّیَاطِینِ بِعَدَدِهِمْ ثُمَّ زَارُوا وَلِیَّ الضَّلَالَهًِْ فَأَتَوْهُ بِالْإِفْکِ وَ الْکَذِبِ حَتَّی لَعَلَّهُ یُصْبِحُ فَیَقُولُ رَأَیْتُ کَذَا وَ کَذَا فَلَوْ سَأَلَ وَلِیَّ الْأَمْرِ عَنْ ذَلِکَ لَقَالَ رَأَیْتَ شَیْطَاناً أَخْبَرَکَ بِکَذَا وَ کَذَا حَتَّی یُفَسِّرَ لَهُ تَفْسِیرَهَا وَ یُعْلِمَهُ الضَّلَالَهًَْ الَّتِی هُوَ عَلَیْهَا وَ ایْمُ اللَّهِ إِنَّ مَنْ صَدَّقَ بِلَیْلَهًِْ الْقَدْرِ لَعَلِمَ أَنَّهَا لَنَا خَاصَّهًًْ لِقَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِعَلِیٍّ (علیه السلام) حِینَ دَنَا مَوْتُهُ هَذَا وَلِیُّکُمْ مِنْ بَعْدِی فَإِنْ أَطَعْتُمُوهُ رَشَدْتُمْ وَ لَکِنْ مَنْ لَا یُؤْمِنُ بِمَا فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ مُنْکِرٌ وَ مَنْ آمَنَ بِلَیْلَهًِْ الْقَدْرِ مِمَّنْ عَلَی غَیْرِ رَأْیِنَا فَإِنَّهُ لَا یَسَعُهُ فِی الصِّدْقِ إِلَّا أَنْ یَقُولَ إِنَّهَا لَنَا وَ مَنْ لَمْ یَقُلْ فَإِنَّهُ کَاذِبٌ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَعْظَمُ مِنْ أَنْ یُنَزِّلَ الْأَمْرَ مَعَ الرُّوحِ وَ الْمَلَائِکَهًِْ إِلَی کَافِرٍ فَاسِقٍ فَإِنْ قَالَ إِنَّهُ یُنَزِّلُ إِلَی الْخَلِیفَهًِْ الَّذِی هُوَ عَلَیْهَا فَلَیْسَ قَوْلُهُمْ ذَلِکَ بِشَیْءٍ وَ إِنْ قَالُوا إِنَّهُ لَیْسَ یُنَزِّلُ إِلَی أَحَدٍ فَلَا یَکُونُ أَنْ یُنَزَّلَ شَیْءٌ إِلَی غَیْرِ شَیْءٍ وَ إِنْ قَالُوا وَ سَیَقُولُونَ لَیْسَ هَذَا بِشَیْءٍ فَ قَدْ ضَلُّوا ضَلالًا بَعِیدا.
امام باقر (علیه السلام) - امام باقر (علیه السلام) فرمود: آنچه از لشکریان و همسران [و ارواح] شیاطین را که خدای عزّ‌وجلّ برای شقاوت بر گمراهان گماشته می‌بینید، بیشتر از فرشتگانی می‌باشند که خلیفه خدا هستند و آن‌ها را برای عدالت و صواب فرستاده است. عرض شد: «ای اباجعفر! چگونه می‌شود چیزی از ملائکه بیشتر باشد»؟ فرمود: «چنانچه خدای عزّ‌وجلّ خواسته است»، گفته شد: «ای ابا جعفر! چگونه می‌شود چیزی از ملائکه بیشتر باشد»؟ فرمود: «چنانچه خدای عزّ‌وجلّ خواسته است». مرد سائل گفت: «ای ابا جعفر! من اگر این حدیث را به بعضی از شیعیان گویم، انکار می‌کنند»، فرمود: «چگونه انکار می‌کنند»؟ عرض‌کرد می‌گویند: «فرشتگان از شیاطین بیشترند». فرمود: «راست گفتی ولی آنچه می‌گویم خوب بفهم، در هر روز و هر شب تمام جن و شیاطین، پیشوایان گمراهی را زیارت می‌کنند و به شماره ایشان فرشتگان هم پیشوای هدایت را زیارت می‌کنند، تا آنکه شب قدر فرا رسد و فرشتگان در آن شب به‌سوی ولی امر (امام زمان) فرود آیند، خدای عزّ‌وجلّ به شماره‌ی آن‌ها از شیاطین خلق کند یا فرمود: آماده کند سپس ایشان رئیس گمراهی را زیارت کنند و برایش دروغ‌پردازی کنند، تا چون صبح شود، او هم بگوید چنین و چنان دیدم، اگر او از صاحب الامر در این باره بپرسد، باو می‌فرماید که: شیطانی را دیدی که به تو چنین و چنان خبر داد تا آنجا که آن موضوع را به خوبی برایش شرح دهد و او را از گمراهیش آگاه سازد. به خدا سوگند! کسی که شب قدر را باور دارد می‌داند که آن شب مخصوص ماست، زیرا چون وفات پیغمبر (صلی الله علیه و آله) رسید، درباره علی (علیه السلام) [به امّتش] فرمود: «ولیّ و سرپرست شما پس از من این علی (علیه السلام) است، اگر از او اطاعت کنید، به هدایت رسید، امّا کسی که به شب قدر ایمان ندارد، منکر است [امامت ما را و اختصاص شب قدر را به ما] و کسی که به شب قدر ایمان دارد و با ما هم رأی نیست [آن را مختص ما نمی‌داند] و در راستگویی راهی ندارد، جز اینکه بگوید: آن شب مختص به ماست، و هرکه نگوید دروغگوست، زیرا خدای بزرگتر از آن است که آن امر بزرگ را توسط جبرئیل و فرشتگان به‌سوی کافر فاسقی فرو فرستد و اگر بگوید: به خلیفه‌ی گمراهی [به خلیفه پیشوای او] نازل می‌کند، گفتارشان یاوه و بی‌ارزش است و اگر بگوید: به هیچ کس نازل نمی‌شود، ممکن نیست که چیزی به‌سوی هیچ چیز نازل شود و اگر بگویند و خواهند گفت شب قدر حقیقت ندارد، به گمراهی دوری افتاده‌اند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص276
بحارالأنوار، ج25، ص82/ نورالثقلین
2 -15
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ عُمَرَ‌بْنِ‌یَزِیدَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَ رَأَیْتَ مَنْ لَمْ یُقِرَّ (بِأَنَّکُمْ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ کَمَا ذُکِرَتْ) وَ لَمْ یَجْحَدْهُ قَالَ أَمَّا إِذَا قَامَتْ عَلَیْهِ الْحُجَّهًُْ مِمَّنْ یَثِقُ بِهِ فِی عِلْمِنَا فَلَمْ یَثِقْ بِهِ فَهُوَ کَافِرٌ وَ أَمَّا مَنْ لَمْ یَسْمَعْ ذَلِکَ فَهُوَ فِی عُذْرٍ حَتَّی یَسْمَعَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یُؤْمِنُ بِاللهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ.
امام صادق (علیه السلام) - عمروبن‌یزید گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: نظر شما در مورد کسی که نه به آورده‌شدن مقدّرات یکسال در شب قدر به محضر شما اقرار و نه چنین چیزی را انکار می‌کند، چیست؟ امام (علیه السلام) فرمود: «اگر پیرامون آگاهیِ ما [به مقدّرات در شب قدر] دلیل محکمی از جانب کسی که به او اطمینان دارد برایش آورده شود ولی او به آن دلیلِ محکم اعتماد نکند، کافر به حساب می‌آید، ولی کسی که چنین دلیلی به گوشش نخورده تا مادامی که آن را نشنود، معذور است». سپس حضرت این آیه را تلاوت فرمود: او به خدا ایمان دارد و [تنها] مؤمنان را تصدیق می‌کند (توبه/61).
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص278
وسایل الشیعه، ج1، ص38/ نورالثقلین
2 -16
(قدر/ 4)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) فِی صُبْحِ أَوَّلِ لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ الَّتِی کَانَتْ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) سَلُونِی فَوَ اللَّهِ لَأُخْبِرَنَّکُمْ بِمَا یَکُونُ إِلَی ثَلَاثِمِائَهًٍْ وَ سِتِّینَ یَوْماً مِنَ الذَّرِّ فَمَا دُونَهَا فَمَا فَوْقَهَا ثُمَّ لَأُخْبِرَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنْ ذَلِکَ لَا بِتَکَلُّفٍ وَ لَا بِرَأْیٍ وَ لَا بِادِّعَاءٍ فِی عِلْمٍ إِلَّا مِنْ عِلْمِ اللَّهِ وَ تَعْلِیمِهِ وَ اللَّهِ لَا یَسْأَلُنِی أَهْلُ التَّوْرَاهًِْ وَ لَا أَهْلُ الْإِنْجِیلِ وَ لَا أَهْلُ الزَّبُورِ وَ لَا أَهْلُ الْفُرْقَانِ إِلَّا فَرَّقْتُ بَیْنَ کُلِّ أَهْلِ کِتَابٍ بِحُکْمِ مَا فِی کِتَابِهِمْ.
امام علی (علیه السلام) - امام صادق (علیه السلام) فرمود: حضرت علی (علیه السلام) در صبحِ اوّلین شب قدرِ بعد از رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «[هرچه می‌خواهید] از من بپرسید که به خدا سوگند شما را از تمام حوادثی که در سیصدوشصت روز سال برای یک ذرّه [به مورچه ریز یا اجزاء بسیار ریز یا کوچکتر و یا بزرگتر از آن، اتّفاق می‌افتد با خبر خواهم ساخت؛ و در آنچه به شما خبر می‌دهم دچار رنج و زحمت نخواهم شد و نظر شخصی‌ام را نخواهم گفت و ادّعای علم و دانشی [که خودم به دست آورده باشم] ندارم بلکه هرچه می‌گویم از [گنجینه‌ی] علم خداوند تبارک‌وتعالی و تعلیمِ اوست؛ به خدا سوگند اهل تورات، اهل انجیل، اهل زبور و اهل قرآن چیزی از من نمی‌پرسند مگر اینکه میان هریک به حکم کتاب خودشان داوری خواهم کرد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص278
بصایرالدرجات، ج1، ص223/ نورالثقلین
2 -17
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - عَنِ الْحَسَنِ‌بْنِ‌الْعَبَّاسِ‌بْنِ‌الْحَرِیشِ قَالَ: … قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَ رَأَیْتَ مَا تَعْلَمُونَهُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ هَلْ تَمْضِی تِلْکَ السَّنَهًُْ وَ بَقِیَ مِنْهُ شَیْءٌ لَمْ تَتَکَلَّمُوا بِهِ قَالَ لَا وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَوْ أَنَّهُ فِیمَا عَلِمْنَا فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ أَنْ أَنْصِتُوا لِأَعْدَائِکُمْ لَنَصَتْنَا فَالنَّصْتُ أَشَدُّ مِنَ الْکَلَامِ.
امام صادق (علیه السلام) - حسن‌بن‌عباس‌بن‌حَریش نقل کرده است: … به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «آیا امکان دارد یکسالِ بعد از شب قدر که شما اهل بیت در آن شب به حوادث و مقدّرات آن سال آگاهی پیدا می‌کنید سپری شود و موردی از حوادث آن سال باقی بماند و شما اهل بیت [مثلاً وظیفه داشته‌اید که در موردش سخنی بگویید ولی] سخنی پیرامونش نگفته باشید»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «خیر؛ سوگند به خدایی که جانم در اختیار اوست! اگر [حتّی] در آنچه آن شب به آن آگاهی پیدا می‌کنیم آمده باشد که در مقابل دشمنانتان سکوت اختیار کنید حتماً سکوت خواهیم کرد و سکوت ما از سخن گفتن، بُرنده‌تر خواهد بود».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص278
بصایرالدرجات، ج1، ص223/ نورالثقلین
2 -18
(قدر/ 4)
الرّضا (علیه السلام) - إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ قَدْ أَیَّدَنَا بِرُوحٍ مِنْهُ مُقَدَّسَهًٍْ مُطَهَّرَهًٍْ لَیْسَتْ بِمَلَکٍ لَمْ تَکُنْ مَعَ أَحَدٍ مِمَّنْ مَضَی إِلَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ هِیَ مَعَ الْأَئِمَّهًِْ مِنَّا تُسَدِّدُهُمْ وَ تُوَفِّقُهُمْ وَ هُوَ عَمُودٌ مِنْ نُورٍ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ.
امام رضا (علیه السلام) - خداوند ما را به روح خود تأیید کرد؛ مقدّس و پاک که ملک نیست. با هیچ یک از پیامبران گذشته نبوده جز پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله). آن روح با ائمّه (علیهم السلام) است که موجب تقویت و توفیق ایشان می‌گردد. او استوانه‌ای از نور بین ما و بین خدا است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص280
عیون أخبارالرضا، ج2، ص200
2 -19
(قدر/ 4)
الباقر (علیه السلام) - إِنَّ شِیعَتَنَا إِنْ قَالُوا لِأَهْلِ الْخِلَافِ لَنَا إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ لِرَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ إِلَی آخِرِهَا فَهَلْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَعْلَمُ مِنَ الْعِلْمِ شَیْئاً لَا یَعْلَمُهُ فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ أَوْ یَأْتِیهِ بِهِ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) فِی غَیْرِهَا فَإِنَّهُمْ سَیَقُولُونَ لَا فَقُلْ لَهُمْ فَهَلْ کَانَ لِمَا عَلِمَ بُدٌّ مِنْ أَنْ یُظْهِرَ فَیَقُولُونَ لَا فَقُلْ لَهُمْ فَهَلْ کَانَ فِیمَا أَظْهَرَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ عِلْمِ اللَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ اخْتِلَافٌ فَإِنْ قَالُوا لَا فَقُلْ لَهُمْ فَمَنْ حَکَمَ بِحُکْمِ اللَّهِ فِیهِ اخْتِلَافٌ فَهَلْ خَالَفَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَیَقُولُونَ نَعَمْ فَإِنْ قَالُوا لَا فَقَدْ نَقَضُوا أَوَّلَ کَلَامِهِمْ فَقُلْ لَهُمْ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ فَإِنْ قَالُوا مَنِ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ فَقُلْ مَنْ لَا یَخْتَلِفُ فِی عِلْمِهِ فَإِنْ قَالُوا فَمَنْ هُوَ ذَاکَ فَقُلْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) صَاحِبَ ذَلِکَ فَهَلْ بَلَّغَ أَوْ لَا فَإِنْ قَالُوا قَدْ بَلَّغَ فَقُلْ فَهَلْ مَاتَ (صلی الله علیه و آله) وَ الْخَلِیفَهًُْ مِنْ بَعْدِهِ یَعْلَمُ عِلْماً لَیْسَ فِیهِ اخْتِلَافٌ فَإِنْ قَالُوا لَا فَقُلْ إِنَّ خَلِیفَهًَْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مُؤَیَّدٌ وَ لَا یَسْتَخْلِفُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِلَّا مَنْ یَحْکُمُ بِحُکْمِهِ وَ إِلَّا مَنْ یَکُونُ مِثْلَهُ إِلَّا النُّبُوَّهًَْ وَ إِنْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَمْ یَسْتَخْلِفْ فِی عِلْمِهِ أَحَداً فَقَدْ ضَیَّعَ مَنْ فِی أَصْلَابِ الرِّجَالِ مِمَّنْ یَکُونُ بَعْدَهُ فَإِنْ قَالُوا لَکَ فَإِنَّ عِلْمَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَانَ مِنَ الْقُرْآنِ فَقُلْ حم. وَ الْکِتابِ الْمُبِینِ. إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ فِیها إِلَی قَوْلِهِ إِنَّا کُنَّا مُرْسِلِینَ فَإِنْ قَالُوا لَکَ لَا یُرْسِلُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَّا إِلَی نَبِیٍّ فَقُلْ هَذَا الْأَمْرُ الْحَکِیمُ الَّذِی یُفْرَقُ فِیهِ هُوَ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ وَ الرُّوحِ الَّتِی تَنْزِلُ مِنْ سَمَاءٍ إِلَی سَمَاءٍ أَوْ مِنْ سَمَاءٍ إِلَی أَرْضٍ فَإِنْ قَالُوا مِنْ سَمَاءٍ إِلَی سَمَاءٍ فَلَیْسَ فِی السَّمَاءِ أَحَدٌ یَرْجِعُ مِنْ طَاعَهًٍْ إِلَی مَعْصِیَهًٍْ فَإِنْ قَالُوا مِنْ سَمَاءٍ إِلَی أَرْضٍ وَ أَهْلُ الْأَرْضِ أَحْوَجُ الْخَلْقِ إِلَی ذَلِکَ فَقُلْ فَهَلْ لَهُمْ بُدٌّ مِنْ سَیِّدٍ یَتَحَاکَمُونَ إِلَیْهِ فَإِنْ قَالُوا فَإِنَّ الْخَلِیفَهًَْ هُوَ حَکَمُهُمْ فَقُلْ اللهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ إِلَی قَوْلِهِ خالِدُونَ لَعَمْرِی مَا فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاءِ وَلِیٌّ لِلَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ إِلَّا وَ هُوَ مُؤَیَّدٌ وَ مَنْ أُیِّدَ لَمْ یُخْطِ وَ مَا فِی الْأَرْضِ عَدُوٌّ لِلَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ إِلَّا وَ هُوَ مَخْذُولٌ وَ مَنْ خُذِلَ لَمْ یُصِبْ کَمَا أَنَّ الْأَمْرَ لَا بُدَّ مِنْ تَنْزِیلِهِ مِنَ السَّمَاءِ یَحْکُمُ بِهِ أَهْلُ الْأَرْضِ کَذَلِکَ لَا بُدَّ مِنْ وَالٍ فَإِنْ قَالُوا لَا نَعْرِفُ هَذَا فَقُلْ لَهُمْ قُولُوا مَا أَحْبَبْتُمْ أَبَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بَعْدَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) أَنْ یَتْرُکَ الْعِبَادَ وَ لَا حُجَّهًَْ عَلَیْهِمْ.
امام باقر (علیه السلام) - به راستی شیعیانِ ما اگر در برابر مخالفان خود بگویند که خدای عزّ‌وجلّ به رسول خدا فرمود: إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ… آیا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در این شب علم تازه‌ای دریافت می‌کرد که در غیر آن شب نمی‌دانست و یا جبرئیل در غیر آن شب برای او نمی‌آورد؟ مخالفان در جواب این پرسش می‌گویند: نه. به آن‌ها بگو: آنچه را پیغمبر می‌دانست چاره‌ای از اعلام و ظهور آن بود؟ می‌گویند: نه. به آن‌ها بگو: کسی که مدعی است به حکم خدا حکم می‌کند و در حکم او اختلاف و تناقض است آیا با رسول خدا مخالفت دارد؟ به ناچار باید بگویند: آری، و اگر بگویند: نه، سخن اول خود را نقض کرده‌اند. به آن‌ها بگو: تأویل آن را [قرآن و علم خدا را] نمی‌داند جز خدا و راسخون در علم، (آل عمران/7) اگر بگویند راسخون در علم چه کسانی هستند؟ بگو: کسی که در علم او اختلاف نیست، اگر بگویند: او چه کس است؟ بگو: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) صاحب این علم بود، آیا این علم را تبلیغ کرد و به مردم رسانید یا نه؟ اگر بگویند: تبلیغ کرد و رسانید، بگو: او که وفات کرد خلیفه‌ای به جای او بود که علم بی‌اختلاف داشته باشد؟ اگر بگویند: نه، بگو: جانشین رسول خدا باید مؤیّد از طرف خدا باشد و رسول خدا خلیفه خود نکند مگر کسی که به حکم او حکم کند و مانند خود او باشد مگر در نبوّت و اگر رسول خدا جانشینی که علم او را داشته باشد معین نکرده باشد همه مردمی که در اصلاب رجال بودند و نسل آینده‌اند ضایع کرده باشد. . اگر به تو گویند که: علم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تنها از قرآن بود [که در میان امّت موجود است و بدان تمسّک توانند کرد]. در جواب آن‌ها بگو: حم، قسم به کتاب مبین، که ما آن را در شبی پر برکت نازل کردیم ما همواره انذارکننده بوده‌ایم، (دخان3-1) » اگر گویند: خدا تنها به پیغمبر دستور می‌فرستاد، در جوابشان بگو: این امر حکیم که ممتاز شود و از طرف ملائکه و روح ابلاغ شود از آسمانی به آسمانی نزول کنند و یا از آسمان به زمین نزول کنند. اگر گویند: از آسمانی به آسمانی نزول کنند. صحیح نمی‌باشد زیرا در آسمان‌ها کسی نیست که گناه و خلاف ورزد تا محتاج ابلاغ حکمی باشد و اگر بگویند: از آسمان به زمین نزول کنند و اهل زمین بسیار به چنین حکمی نیازمندند، بگو: آیا اهل زمین چاره‌ای دارند از اینکه سَروَر و سیّدی داشته باشند که نزد او محاکمه کنند؟ اگر گویند: خلیفه وقت حَکَمِ آن‌ها است، در پاسخ بگو: خداوند، ولی و سرپرست کسانی است که ایمان آورده‌اند آن‌ها را از ظلمتها، به سوی نور بیرون می‌برد (اما) کسانی که کافر شدند، اولیای آن‌ها طاغوت‌ها هستند که آن‌ها را از نور، به سوی ظلمتها بیرون می‌برند آن‌ها اهل آتشند و همیشه در آن خواهند ماند، (بقره/257) به جان خودم در زمین و در آسمان ولیّ خدا نباشد جز آنکه مؤید باشد و هرکه تأیید شد مصون از خطا است و در زمین هرکه دشمن خدا باشد مخذول و به خود واگذاشته است و هرکه از طرف خدا به خود واگذاشته شد، درست نرود، و چنانچه هر امری به ناچار از آسمان فرود آید و اهل زمین بدان حکم کنند همچنان باید یک والی و حاکم باشد. اگر گویند: ما آن را نشناسیم، به آن‌ها بگو: هرچه خواهید بگویید، خدای عزّ‌وجلّ نخواسته که پس از محمّد (صلی الله علیه و آله) بندگان خود را بی‌حجّت و امام رها کند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص280
الکافی، ج1، ص245/ نورالثقلین
2 -20
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: بَیْنَا أَبِی جَالِسٌ وَ عِنْدَهُ نَفَرٌ إِذَا اسْتَضْحَکَ حَتَّی اغْرَوْرَقَتْ عَیْنَاهُ دُمُوعاً ثُمَّ قَالَ هَلْ تَدْرُونَ مَا أَضْحَکَنِی قَالَ فَقَالُوا لَا قَالَ زَعَمَ ابْنُ عَبَّاسٍ أَنَّهُ مِنَ الَّذِینَ قالُوا رَبُّنَا اللهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا فَقُلْتُ لَهُ هَلْ رَأَیْتَ الْمَلَائِکَهًَْ یَا ابْنَ عَبَّاسٍ تُخْبِرُکَ بِوَلَایَتِهَا لَکَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ مَعَ الْأَمْنِ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْحُزْنِ قَالَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ وَ قَدْ دَخَلَ فِی هَذَا جَمِیعُ الْأُمَّهًِْ فَاسْتَضْحَکْتُ ثُمَّ قُلْتُ صَدَقْتَ یَا ابْنَ عَبَّاسٍ أَنْشُدُکَ اللَّهَ هَلْ فِی حُکْمِ اللَّهِ جَلَّ ذِکْرُهُ اخْتِلَافٌ قَالَ فَقَالَ لَا فَقُلْتُ مَا تَرَی فِی رَجُلٍ ضَرَبَ رَجُلًا أَصَابِعَهُ بِالسَّیْفِ حَتَّی سَقَطَتْ ثُمَّ ذَهَبَ وَ أَتَی رَجُلٌ آخَرُ فَأَطَارَ کَفَّهُ فَأُتِیَ بِهِ إِلَیْکَ وَ أَنْتَ قَاضٍ کَیْفَ أَنْتَ صَانِعٌ قَالَ أَقُولُ لِهَذَا الْقَاطِعِ أَعْطِهِ دِیَهًَْ کَفِّهِ وَ أَقُولُ لِهَذَا الْمَقْطُوعِ صَالِحْهُ عَلَی مَا شِئْتَ وَ أَبْعَثُ بِهِ إِلَی ذَوَیْ عَدْلٍ قُلْتُ جَاءَ الِاخْتِلَافُ فِی حُکْمِ اللَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ وَ نَقَضْتَ الْقَوْلَ الْأَوَّلَ أَبَی اللَّهُ عَزَّ ذِکْرُهُ أَنْ یُحْدِثَ فِی خَلْقِهِ شَیْئاً مِنَ الْحُدُودِ وَ لَیْسَ تَفْسِیرُهُ فِی الْأَرْضِ اقْطَعْ قَاطِعَ الْکَفِّ أَصْلًا ثُمَّ أَعْطِهِ دِیَهًَْ الْأَصَابِعِ هَکَذَا حُکْمُ اللَّهِ لَیْلَهًًْ یَنْزِلُ فِیهَا أَمْرُهُ إِنْ جَحَدْتَهَا بَعْدَ مَا سَمِعْتَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَأَدْخَلَکَ اللَّهُ النَّارَ کَمَا أَعْمَی بَصَرَکَ یَوْمَ جَحَدْتَهَا عَلَی ابْنِ أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) قَالَ فَلِذَلِکَ عَمِیَ بَصَرِی قَالَ وَ مَا عِلْمُکَ بِذَلِکَ فَوَ اللَّهِ إِنْ عَمِیَ بَصَرِی إِلَّا مِنْ صَفْقَهًِْ جَنَاحِ الْمَلَکِ قَالَ فَاسْتَضْحَکْتُ ثُمَّ تَرَکْتُهُ یَوْمَهُ ذَلِکَ لِسَخَافَهًِْ عَقْلِهِ ثُمَّ لَقِیتُهُ فَقُلْتُ یَا ابْنَ عَبَّاسٍ مَا تَکَلَّمْتَ بِصِدْقٍ مِثْلِ أَمْسِ قَالَ لَکَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) إِنَّ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ فِی کُلِّ سَنَهًٍْ وَ إِنَّهُ یَنْزِلُ فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ أَمْرُ السَّنَهًِْ وَ إِنَّ لِذَلِکَ الْأَمْرِ وُلَاهًًْ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقُلْتَ مَنْ هُمْ فَقَالَ أَنَا وَ أَحَدَ عَشَرَ مِنْ صُلْبِی أَئِمَّهًٌْ مُحَدَّثُونَ فَقُلْتَ لَا أَرَاهَا کَانَتْ إِلَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ فَتَبَدَّی لَکَ الْمَلَکُ الَّذِی یُحَدِّثُهُ فَقَالَ کَذَبْتَ یَا عَبْدَ اللَّهِ رَأَتْ عَیْنَایَ الَّذِی حَدَّثَکَ بِهِ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ لَمْ تَرَهُ عَیْنَاهُ وَ لَکِنْ وَعَی قَلْبُهُ وَ وَقَرَ فِی سَمْعِهِ ثُمَّ صَفَقَکَ بِجَنَاحِهِ فَعَمِیتَ قَالَ فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ مَا اخْتَلَفْنَا فِی شَیْءٍ فَحُکْمُهُ إِلَی اللَّهِ فَقُلْتُ لَهُ فَهَلْ حَکَمَ اللَّهُ فِی حُکْمٍ مِنْ حُکْمِهِ بِأَمْرَیْنِ قَالَ لَا فَقُلْتُ هَاهُنَا هَلَکْتَ وَ أَهْلَکْت.
امام صادق (علیه السلام) - از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که ایشان فرمود: پدرم (علیه السلام) نشسته بود و کسانی نزدش بودند. ناگاه ایشان چنان به خنده افتاد که چشمانش غرق در اشک شد و فرمود: «آیا می‌دانید چه چیز مرا به خنده انداخت»؟ عرض کردند: «خیر». فرمود: «ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) پنداشت که او از جمله کسانی است که گفتند: کسانی که گفتند: «پروردگار ما اللَّه است»، سپس استقامت کردند (احقاف/13) من به او گفتم: ای ابن‌عبّاس! آیا تو فرشتگان را دیده¬ای که تو را از دوستی ایشان با تو در دنیا و آخرت و از ایمنی تو از بیم و اندوه خبر داده باشند؟ او گفت: خداوند تبارک‌وتعالی می‌فرماید: در حقیقت، مؤمنان با هم برادرند، (حجرات/10) و در این حکم، تمامی امّت وارد می¬شوند. از این رو من خندیدم و به او گفتم: راست گفتی‌ای ابن‌عبّاس! تو را به خدا سوگندت می¬دهم، آیا در حکم خداوند تبارک‌وتعالی اختلاف هست؟ گفت: «نه». گفتم: چه می¬گویی درباره کسی که با شمشیر، انگشتان مردی را به ضربه¬ای قطع کند و برود، سپس مرد دیگری بیاید و کف دست او را قطع کند، اگر تو قاضی باشی و آن مرد دوّم را نزد تو آورند، چه خواهی کرد؟ گفت: «به کسی که کف دست او را بریده می¬گویم: دیه‌ی کف دست او را به او بده و به کسی که دستش قطع شده می‌گویم: با او بر هر چه خواهی مصالحه کن و او را نزد افراد عادل می‌فرستم». من گفتم: در حکم خداوند تبارک‌وتعالی اختلاف پیدا شد و سخن اوّلت را نقض کردی، خدای تبارک‌وتعالی روا ندیده که چیزی از حدود نزد آفریدگانش روی دهد حال آنکه تفسیرش در زمین نباشد. دست کسی را که دست دیگری را بریده قطع کن و سپس دیه انگشتانش را به او بده. این حکم خداست در شبی که در آن امر خود را نازل می¬کند. اگر تو پس از آنکه از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آن را شنیدی، انکارش کنی، خداوند تو را به دوزخ می¬فرستد، همان‌گونه که چشمت را در آن روز که امام علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) را انکار کردی، کور کرد. ابن‌عبّاس گفت: «چشم من به همین خاطر کور شد، شما این را از کجا دانستی؟ به خدا سوگند چشم من تنها از ضربه پَر فرشته¬ای کور شد». آنگاه من خندیدم و او را به خاطر سستی خردش رها کردم. سپس او را دیدم و گفتم: ای ابن‌عبّاس! تو هیچ¬گاه همچون دیروز، سخن راست نگفتی. حضرت امام علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) به تو فرمود: «شب قدر هرساله هست و امر آن سال در آن شب نازل می¬شود و برای آن امر، والیانی پس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می¬باشد». تو عرض کردی: «ایشان کیستند»؟ امام علی (علیه السلام) فرمود: من و یازده تن از پشت من که امامان محدّث (فرشتگان با ایشان سخن می‌گویند، امّا بر ایشان ظاهر نمی¬شوند) هستیم». تو عرض کردی: «به نظر من امر شب قدر، تنها با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بوده است». آنگاه فرشته¬ای که با ایشان سخن می¬گفت، برایت پدیدار شد و گفت: دروغ گفتی‌ای بنده خدا! من به چشم خود فرشته¬ای که امام علی (علیه السلام) از آن برایت سخن گفت را دیدم، حال آن که حضرت (علیه السلام) او را به چشم نمی¬دید، بلکه قلب ایشان او را در می¬یافت و آوای او در گوش ایشان می‌نشست. سپس با پر خود، تو را زد و این گونه کور شدی. ابن‌عبّاس گفت: «در هرچه ما با یکدیگر اختلاف کنیم، حکم با خداست». من به او گفتم: آیا خداوند در هیچ‌یک از احکام، دو گونه حکم کرده است؟ گفت: «نه». گفتم: همین جاست که به هلاکت افتادی و در هلاکت انداختی».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص282
الکافی، ج1، ص247/ البرهان/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»
2 -21
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - إِذَا کَانَ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ وَ فِیها یُفْرَقُ کُلُ أَمْرٍ حَکِیمٍ نَادَی مُنَادٍ تِلْکَ اللَّیْلَهًَْ مِنْ بُطْنَانِ الْعَرْشِ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی قَدْ غَفَرَ لِمَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) فِی هَذِهِ اللَّیْلَهًِْ.
امام صادق (علیه السلام) - هنگامی که شب قدر فرا برسد یعنی شبی که در آن کارهای مصلحت‌آمیز بندگان توزیع و تفریق می‌گردد؛ از طرف عرش منادی ندا می‌کند: خداوند متعال در این شب گناهان کسی را که به زیارت قبر امام حسین (علیه السلام) رفته است، می‌آمرزد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص284
تهذیب الأحکام، ج6، ص49
2 -22
(قدر/ 4)
السجّاد (علیه السلام) - کَانَ عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) إِذَا تَلَا إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ یَقُولُ صَدَقَ اللَّهُ أَنْزَلَ الْقُرْآنَ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ… ثُمَّ قَالَ فِی کِتَابِهِ وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لا تُصِیبَنَّ الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْکُمْ خَاصَّةً فِی إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ قَالَ وَ ما مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلی أَعْقابِکُمْ یَقُولُ إِنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) حِینَ یَمُوتُ یَقُولُ أَهْلُ الْخِلَافِ لِأَمْرِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مَضَتْ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَهَذِهِ فِتْنَهًٌْ أَصَابَتْهُمْ خَاصَّهًًْ وَ بِهَا انْقَلَبُوا عَلَی أَعْقَابِهِمْ لِأَنَّهُمْ إِنْ قَالُوا لَمْ تَذْهَبْ فَلَا بُدَّ أَنْ یَکُونَ لِلَّهِ عَزَّوَجَلَّ فِیهَا أَمْرٌ وَ إِذَا أَقَرُّوا بِالْأَمْرِ لَمْ یَکُنْ لَهُ مِنْ صَاحِبٍ بُدٌّ.
امام سجاد (علیه السلام) - إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ راست گفت خداوند عزّ‌وجلّ، خداوند قرآن را در شب قدر نازل فرمود. … سپس در آیه دیگری از قرآن فرمود: و از فتنه‌ای بپرهیزید که تنها به ستمکاران شما نمی‌رسد [بلکه همه را فرا خواهد گرفت چرا که دیگران سکوت اختیار کردند] (انفال/25)، [یعنی ستمگران در حقّ]. و فرمود: إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ و در آیه دیگری فرمود: محمّد فقط فرستاده خداست و پیش از او، فرستادگان دیگری نیز بودند آیا اگر او بمیرد و یا کشته شود، شما به عقب برمی‌گردید؟ [و اسلام را رها کرده به دوران جاهلیّت و کفر بازگشت خواهید نمود]؟ و هر کس به عقب باز گردد، هرگز به خدا ضرری نمی‌زند و خداوند بزودی شاکران [و استقامت‌کنندگان] را پاداش خواهد داد (آل عمران/144)، خداوند در آیه اوّل می¬فرماید: چون حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) جان سپارد، مخالفان امر خداوند عزّ‌وجلّ می¬گویند: شب قدر نیز با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درگذشت. این فتنه¬ای بود که تنها به آن¬ها رسید و به سبب آن، به پیشینیان خود بازگشتند؛ زیرا اگر می¬گفتند: شب قدر از میان نرفته، ناچار برای خداوند عزّ‌وجلّ در آن شب امری هست و اگر به وجود آن امر اقرار می¬کردند، ناچار باید می¬پذیرفتند که برای آن امر، صاحبی هست.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص284
تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص794/ نورالثقلین
برای [تقدیر] هر امری
3 -1
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - وَ مَعْنَی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُقَدِّرُ فِیهَا الْآجَالَ وَ الْأَرْزَاقَ وَ مَا یَکُونُ فِی السَّنَهًِْ مِنْ مَوْتٍ أَوْ حَیَاهًٍْ أَوْ جَدْبٍ أَوْ خِصْبٍ أَوْ شِدَّهًٍْ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ.
امام صادق (علیه السلام) - معنی شب قدر این است که خداوند در آن شب اجل‌ها و روزی‌ها را مقدّر می‌سازد از آنچه در سال از مرگ یا زندگی یا خشکسالی سرسبزی و فراوانی یا سختی یا آسایش یا خیر یا شرّ است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص284
بحارالأنوار، ج82، ص52
3 -2
(قدر/ 4)
الرّضا (علیه السلام) - هِیَ رَأْسُ السَّنَهًِْ یُقَدَّرُ فِیهَا مَا یَکُونُ فِی السَّنَهًِْ مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ أَوْ مَضَرَّهًٍْ أَوْ مَنْفَعَهًٍْ أَوْ رِزْقٍ أَوْ أَجَلٍ وَ لِذَلِکَ سُمِّیَتْ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ.
امام رضا (علیه السلام) - آن اوّل سال قمری است، و رمضان ماهی است که در آن تقدیرات و مسائلی که در آن سال از نیکی و بدی، خیر و شرّ نفع و ضرر، سود و زیان، و زندگی و مرگ و بهره روزی هر فرد تعیین می‌گردد [در شب قدر که در این ماه می‌باشد] و به‌همین جهت است که آن شب را «قدر» می‌گویند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص284
بحارالأنوار، ج93، ص369/ بحارالأنوار، ج55، ص376/ بحارالأنوار، ج6، ص80؛ «و لذلک سمیت لیلهًْ القدر» محذوف
3 -3
(قدر/ 4)
الباقر (علیه السلام) - وَ سَأَلَ عَن لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ فَقَالَ فَنَزَلَ الْمَلَائِکَهًُْ وَ الْکَتَبَهًُْ إِلَی سَمَاءِ الدُّنْیَا فَیَکْتُبُونَ مَا یَکُونُ فِی السَّنَهًِْ مِنْ أَمْرٍ وَ مَا یُصِیبُ الْعِبَادَ وَ الْأَمْرُ عِنْدَهُ مَوْقُوفٌ لَهُ فِیهِ الْمَشِیَّهًُْ فَیُقَدِّمُ مَا یَشَاءُ وَ یُؤَخِّرُ مَا یَشَاءُ وَ یَمْحُو مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ مَا یَشَاءُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ.
امام باقر (علیه السلام) - از حضرت (علیه السلام) درباره شب قدر پرسیدند و ایشان فرمود: در آن شب، فرشتگان و کاتبان به آسمان دنیا فرود می¬آیند و آنچه را به امر سال آینده و پیشامدهای بندگان مربوط است، می¬نویسند و این امر نزد خداوند متعال موقوف است و خواست او در آن است، پس هر آنچه را از آن بخواهد، پیش می¬اندازد و هر آنچه را از آن بخواهد، پس می¬اندازد. او پاک می‌کند و استوار می¬دارد و امّ الکتاب نزد اوست.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص284
مستدرک الوسایل، ج7، ص455/ بحارالأنوار، ج94، ص9؛ «یمحو مایشاء… الی آخر» محذوف/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»
3 -4
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ حُمْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَمْحُوا اللهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ فَقَالَ یَا حُمْرَانُ إِنَّه إِذَا کَانَ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ وَ نَزَلَتِ الْمَلَائِکَهًُْ الْکَتَبَهًُْ إِلَی السَّمَاءِ الدُّنْیَا فَیَکْتُبُونَ مَا یُقْضَی فِی تِلْکَ السَّنَهًِْ مِنْ أَمْرٍ فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یُقَدِّمَ شَیْئاً أَوْ یُؤَخِّرَهُ أَوْ یَنْقُصَ مِنْهُ أَوْ یَزِیدَ أَمَرَ الْمَلَکَ فَمَحَا مَا شَاءَ ثُمَّ أَثْبَتَ الَّذِی أَرَادَ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ عِنْدَ ذَلِکَ فَکُلُّ شَیْءٍ یَکُونُ فَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ فِی کِتَابٍ قَالَ نَعَمْ فَقُلْتُ فَیَکُونُ کَذَا وَ کَذَا ثُمَّ کَذَا وَ کَذَا حَتَّی یَنْتَهِیَ إِلَی آخِرِهِ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَأَیَّ شَیْءٍ یَکُونُ بِیَدِهِ بَعْدَهُ قَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ ثُمَّ یُحْدِثُ اللَّهُ أَیْضاً مَا شَاءَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی.
امام صادق (علیه السلام) - حمران گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «چون شب قدر فرا رسد فرشتگان، روح و کاتبان به آسمان دنیا آمده و سرنوشتی که خداوند تبارک و تعالی برای سال آینده در نظر گرفته را می‌نویسند. هنگامی که خداوند اراده فرماید که چیزی را پیش انداخته یا عقب اندازد یا چیزی را کم کند به آن فرشته فرمان دهد تا آنچه خدا می‌خواهد را بزداید و آنچه می‌خواهد، ثابت و استوار سازد». عرض کردم: «هر چیزی که نزد خداوند استوار [و حتمی شده] است در نوشته‌ای ثبت می‌شود»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «آری». عرض کردم: «بعد از آن دیگر چه خواهد شد»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «منزّه است خداوند، باز هم هرچه خداوند تبارک‌وتعالی بخواهد، پدیدار خواهد ساخت».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص284
بحارالأنوار، ج4، ص119/ نورالثقلین
3 -5
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - إِنَ اللَّهَ یَقْضِی فِیهَا مَقَادِیرَ تِلْکَ السَّنَهًِْ ثُمَّ یَقْذِفُ بِهِ إِلَی الْأَرْض.
امام صادق (علیه السلام) - خداوند در شب قدر، سرنوشت سال آینده را در نظر می‌گیرد و سپس آن را به‌سوی زمین (نزد امام معصوم) می‌فرستد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص286
بصایرالدرجات، ج1، ص221/ نورالثقلین
3 -6
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - نَزَلَ فِیهَا مَا یَکُونُ مِنَ السَّنَهًِْ إِلَی السَّنَهًِْ مِنْ مَوْتٍ أَوْ مَوْلُودٍ قُلْتُ لَهُ إِلَی مَنْ فَقَالَ إِلَی مَنْ عَسَی أَنْ یَکُونَ إِنَّ النَّاسَ فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ فِی صَلَاهًٍْ وَ دُعَاءٍ وَ مَسْأَلَهًٍْ وَ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ فِی شُغُلٍ تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَهًُْ إِلَیْهِ بِأُمُورِ السَّنَهًِْ مِنْ غُرُوبِ الشَّمْسِ إِلَی طُلُوعِهَا مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ هِیَ لَهُ إِلَی أَنْ یَطْلُعَ الْفَجْرُ.
امام صادق (علیه السلام) - داوودبن‌فرقد گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «هر آنچه از مرگ یا تولّد در یک سال آینده، اتّفاق خواهد افتاد در شب قدر نازل می‌شود». به امام (علیه السلام) عرض کردم: «بر چه کسی نازل می‌شود»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «بر کسی که شایسته‌ی آن است؛ در آن شب مردم مشغول خواندن نماز، دعا کردن و خواستن [از خداوند] هستند و فرشتگان از غروب خورشید تا طلوع آن، امور مربوط به یکسال را به محضر امام معصوم (علیه السلام) می‌آورند و آن شب تا طلوع سپیده، برای امام معصوم (علیه السلام) شبی سرشار از سلامت [و رحمت] است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص286
نورالثقلین/ بصایرالدرجات، ص220/ مستدرک الوسایل، ج7، ص462/ بحارالأنوار، ج94، ص22
3 -7
(قدر/ 4)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - قَالَ (علیه السلام) وَ هُمْ وُلَاهًُْ الْأَمْرِ الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ فِیهِم ْ أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُم… قال السائل ما ذاک الأمر قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) الَّذِی تَنَزَّلُ بِهِ الْمَلَائِکَهًُْ فِی اللَّیْلَهًِْ الَّتِی یُفَرَّقُ فِیهَا کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ مِنْ خَلْقٍ وَ رِزْقٍ وَ أَجَلٍ وَ عَمَلٍ وَ حَیَاهًٍْ وَ مَوْتٍ وَ عِلْمِ غَیْبِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمُعْجِزَاتِ الَّتِی لَا تَنْبَغِی إِلَّا لِلَّهِ وَ أَصْفِیَائِهِ وَ السَّفَرَهًِْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ وَ هُمْ وَجْهُ اللَّهِ الَّذِی قَالَ فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ‌الله… هُم بَقِیَّهًُْ اللَّهِ یَعْنِی الْمَهْدِیَّ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) الَّذِی… وَ لَقَالَ نَزَلَتِ الْمَلَائِکَهًُْ وَ فُرِقَ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ وَ لَمْ یَقُلْ تَنَزَّلُ الْمَلائِکَهًْ.
امام علی (علیه السلام) -…و آنان [حجت‌های خداوند بر روی زمین] صاحبان امری هستند که خداوند در موردشان فرمود: ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیای پیامبر] را! (نساء/59) …؛ فرد پرسش کننده پرسید: «منظور از آن امر چیست»؟ امام علی (علیه السلام) فرمود: «همان چیزی است که فرشتگان به همراهش فرود می‌آیند در آن شبی که هر امری بر اساس حکمت، تدبیر و جدا می‌گردد و شامل آفرینش، رزق و روزی‌ها، زمان مرگ‌ها، کردارها، زندگی و مرگ، آگاهی از نهانِ آسمان‌ها و زمین و مُعجزات می‌شود، همان معجزاتی که شایسته خداوند، جانشینانِ او [در زمین] و سفیران که [واسطه‌ی] میان خدا و آفریده‌شدگانش هستند، می‌باشد؛ و این جانشینان و سفیران، همان رویِ خداوند هستند که فرمود: و به هر سو رو کنید، خدا آنجاست! (بقره/ 115) ایشان همان ذخیره‌های الهی هستند یعنی همان مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) … [و اگر این امری که در شب قدر نازل می‌شود و من] برایت بیان کردم [چنین بود که] خداوند فقط به اطّلاع پیامبرش (صلی الله علیه و آله) می‌رساند و شامل دیگران (جانشینان حقیقی او) نمی‌شد، باید خطاب آیه دلالت بر فعل ماضی می‌کرد نه فعلی که دلالت بر پیوستگیِ این کار و آینده بکند و] باید خداوند می‌فرمود: نَزَلَتِ الْمَلَائِکَةُ؛ فرشتگان نازل شدند و فُرِقَ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ؛ هر امری بر اساس حکمت [الهی] تدبیر و جدا شد و نمی‌فرمود: تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ و [نمی‌فرمود:] یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ (دخان/4) ….
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص286
بحارالأنوار، ج90، ص119/ الاحتجاج، ج1، ص252
3 -8
(قدر/ 4)
الباقر (علیه السلام) - عَنِ الْحَسَنِ‌بْنِ‌عَبَّاسِ‌بْنِ‌حَرِیشٍ أَنَّهُ عَرَضَهُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) فَأَقَرَّ بِهِ قَالَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) إِنَ الْقَلْبَ الَّذِی یُعَایِنُ مَا یَنْزِلُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ لَعَظِیمُ الشَّأْنِ قُلْتُ وَ کَیْفَ ذَاکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ قَالَ لَیُشَقُّ وَ اللَّهِ بَطْنُ ذَلِکَ الرَّجُلِ ثُمَّ یُؤْخَذُ إِلَی قَلْبِهِ وَ یُکْتَبُ عَلَیْهِ بِمِدَادِ النُّورِ فَذَلِکَ جَمِیعُ الْعِلْمِ ثُمَ یَکُونُ الْقَلْبُ مُصْحَفاً لِلْبَصَرِ وَ یَکُونُ اللِّسَانُ مُتَرْجِماً لِلْأُذُنِ إِذَا أَرَادَ ذَلِکَ الرَّجُلُ عِلْمَ شَیْءٍ نَظَرَ بِبَصَرِهِ وَ
قَلْبِهِ فَکَأَنَّهُ یَنْظُرُ فِی کِتَابٍ قُلْتُ لَهُ بَعْدَ ذَلِکَ وَ کَیْفَ الْعِلْمُ فِی غَیْرِهَا أَ یُشَقُّ الْقَلْبُ فِیهِ أَمْ لَا قَالَ لَا یُشَقُّ لَکِنَّ اللَّهَ یُلْهِمُ ذَلِکَ الرَّجُلَ بِالْقَذْفِ فِی الْقَلْبِ حَتَّی یُخَیَّلَ إِلَی الْأُذُنِ أَنَّهُ تَکَلَّمَ بِمَا شَاءَ اللَّهُ {مِنْ} عِلْمِهِ وَ اللهُ واسِعٌ عَلِیمٌ.
امام باقر (علیه السلام) - حسن‌بن‌عباس‌بن‌حَریش گوید: آن را به امام باقر (علیه السلام) عرضه کردم پس ایشان فرمود: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «قلبی که آنچه در شب قدر نازل می‌شود را می‌بیند دارای مقام و منزلتی بس بزرگ است». عرض کردم: «ای ابا عبدالله! آن قلب چگونه می‌بیند»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «به خدا سوگند! درونِ آن انسان شکافته شده و متوجّه قلبش می‌شوند و با قلمی از نور بر روی آن می‌نویسند و آنچه می‌نویسند نهایتِ دانش است؛ آنگاه آن قلب نوشته‌ای می‌شود برای چشم، و زبان، بیان‌کننده‌ی [آن چیزی که] گوش [شنیده] می‌شود. هنگامی که آن انسان بخواهد [در شب قدر] به چیزی آگاهی یابد با چشم و قلبش نگاه می‌کند گویا که به نوشته‌ای [که قابل دیدن برای دیگران نیست] می‌نگرد». بعد از این صحبت‌ها به امام (علیه السلام) عرض کردم: «آن انسان، در غیر شب قدر چگونه [از حقایق] آگاه می‌گردد؟ آیا باز هم قلبش شکافته می‌شود یا نه»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «خیر! قلب شکافته نمی‌شود ولی خداوند به‌واسطه‌ی افکندن در قلب، به آن انسان الهام می‌کند؛ به‌گونه‌ای که برای گوش چنان می‌نماید که آن انسان از علم الهی، به آنچه خدا بخواهد سخن گفته است؛ احسان خداوند، وسیع است و [از لیاقت افراد برای منصب‌ها] آگاه است. (بقره/247).
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص286
بصایرالدرجات، ج1، ص223/ نورالثقلین
3 -9
(قدر/ 4)
السجّاد (علیه السلام) - سَلامٌ، دَائِمُ الْبَرَکَهًِْ إِلَی طُلُوعِ الْفَجْرِ عَلَی مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ بِمَا أَحْکَمَ مِنْ قَضَائِهِ.
امام سجاد (علیه السلام) - آن شب سلام و درود [فرشتگان] است [بر آنانکه برای نماز به پا ایستاده یا در حال رکوع و سجودند، یا آنکه شب سلامتی و رهایی از ضرر و زیان شیاطین است] که برکت و خیر آن تا آشکارشدن روشنی صبح و دائم و همیشه است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص288
الصحیفه السجادیه، ص186/ نورالثقلین
3 -10
(قدر/ 4)
الباقر (علیه السلام) - عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ وَ لَنْ یُؤَخِّرَ اللهُ نَفْساً إِذا جاءَ أَجَلُها قَالَ إِنَّ عِنْدَ اللَّهِ کُتُباً مَرْقُومَهًًْ یُقَدِّمُ مِنْهَا مَا یَشَاءُ وَ یُؤَخِّرُ مَا یَشَاءُ فَإِذَا کَانَ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ أَنْزَلَ اللَّهُ فِیهَا کُلَّ شَیْءٍ یَکُونُ إِلَی لَیْلَهًٍْ مِثْلِهَا فَذَلِکَ قَوْلُهُ وَ لَنْ یُؤَخِّرَ اللهُ نَفْساً إِذا جاءَ أَجَلُها إِذَا أَنْزَلَهُ وَ کَتَبَهُ کُتَّابُ السَّمَاوَاتِ وَ هُوَ الَّذِی لَا یُؤَخِّرُهُ.
امام باقر (علیه السلام) - از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی فرموده خداوند متعال نقل شده که فرمود: هرگز خداوند رفتن روحی را به عالم دیگر هنگامی که مدّت زیستنش در این جهان به پایان رسد، عقب نمی‌اندازد. همانا نزد خداوند کتاب‌هایی است که برای هر یک از مقدّرات، در آن‌ها وقتی است، و خداوند برخی از آن امور را که مصلحتش اقتضا کند مقدّم می‌دارد، و بعضی را مؤخّر، پس زمانی‌که شب قدر می‌شود، خدا هر چیزی را که در این سال واقع می‌گردد [تا شب قدر دیگر] نازل می‌فرماید، و این است معنی لَنْ یُؤَخِّرَ اللهُ نَفْساً إِذا جاءَ أَجَلُها (منافقون/11)، هنگامی که نازل شود و آن را نویسندگان آسمان‌ها بنویسند، و آن این است که خداوند آن را تأخیر نمی‌اندازد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص288
القمی، ج2، ص371/ نورالثقلین
3 -11
(قدر/ 4)
الرّضا (علیه السلام) - فِیهِ فَرَّقَ بَیْنَ الْحَقِ وَ الْبَاطِلِ کَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ.
امام رضا (علیه السلام) - در آن، میان حق و باطل کاملا جدایی افتاده، چنانکه خداوند خود فرموده است: [روزه، در چند روز معدودِ] ماهِ رمضان است ماهی که قرآن، برای راهنمایی مردم، و نشانه‌های هدایت، و فرق میان حق و باطل، در آن نازل شده است. (بقره/185).
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص288
عیون أخبارالرضا، ج2، ص116/ نورالثقلین
3 -12
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - مَنْ لَمْ یُکْتَبْ لَهُ فِی اللَّیْلَهًِْ الَّتِی یُفْرَقُ فِیهَا کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ لَمْ یَحُجَّ تِلْکَ السَّنَهًَْ وَ هِیَ لَیْلَهًُْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ لِأَنَّ فِیهَا یُکْتَبُ وَفْدُ الْحَاجِّ وَ فِیهَا یُکْتَبُ الْأَرْزَاقُ وَ الْآجَالُ وَ مَا یَکُونُ مِنَ السَّنَهًِْ إِلَی السَّنَهًِْ قَالَ قُلْتُ فَمَنْ لَمْ یُکْتَبْ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ لَمْ یَسْتَطِعِ الْحَجَ فَقَالَ لَا قُلْتُ کَیْفَ یَکُونُ هَذَا قَالَ لَسْتُ فِی خُصُومَتِکُمْ مِنْ شَیْءٍ هَکَذَا الْأَمْرُ.
امام صادق (علیه السلام) - داودبن‌فرقد از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: «کسی در آن شب؛ یعنی شبی که تمام امور خلائق مقدّر می‌شود برایش حجّ نوشته نشود، در آن سال به حجّ نخواهد رفت. چراکه در شب مزبور سفر تمام حاجیان در آن سال نوشته می‌شود و همچنین ارزاق و عمرها و آنچه از وقایع و اتّفاقات در سال پیش می‌آید مقدّر می‌گردد». محضر مبارکش عرض کردم: «پس کسی که در شب قدر نامش در صف حاجیان نوشته نشده استطاعت رفتن به حجّ را ندارد»؟ حضرت فرمود: «خیر»! عرض کردم: «چطور چنین می‌باشد»؟ حضرت فرمود: «من با شما خصومت و مجادله نمی‌کنم، واقع امر این‌طور است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص288
علل الشرایع، ج2، ص420/ نورالثقلین
3 -13
(قدر/ 4)
الباقر (علیه السلام) - قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ یَقُولُ یَنْزِلُ فِیهَا کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ وَ الْمُحْکَمُ لَیْسَ بِشَیْئَیْنِ إِنَّمَا هُوَ شَیْءٌ وَاحِدٌ فَمَنْ حَکَمَ بِمَا لَیْسَ فِیهِ اخْتِلَافٌ فَحُکْمُهُ مِنْ حُکْمِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ مَنْ حَکَمَ بِأَمْرٍ فِیهِ اخْتِلَافٌ فَرَأَی أَنَّهُ مُصِیبٌ فَقَدْ حَکَمَ بِحُکْمِ الطَّاغُوتِ إِنَّهُ لَیَنْزِلُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ إِلَی وَلِیِّ الْأَمْرِ تَفْسِیرُ الْأُمُورِ سَنَهًًْ سَنَهًًْ یُؤْمَرُ فِیهَا فِی أَمْرِ نَفْسِهِ بِکَذَا وَ کَذَا وَ فِی أَمْرِ النَّاسِ بِکَذَا وَ کَذَا وَ إِنَّهُ لَیَحْدُثُ لِوَلِیِّ الْأَمْرِ سِوَی ذَلِکَ کُلَّ یَوْمٍ عِلْمُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ الْخَاصُّ وَ الْمَکْنُونُ الْعَجِیبُ الْمَخْزُونُ مِثْلُ مَا یَنْزِلُ فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ مِنَ الْأَمْرِ ثُمَّ قَرَأَ وَ لَوْ أَنَّ ما فِی الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ وَ الْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ ما نَفِدَتْ کَلِماتُ اللهِ إِنَّ اللهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ.
امام باقر (علیه السلام) - خداوند عزّ‌وجلّ درباره‌ی شب قدر فرمود: (آری، نزول قرآن) فرمانی بود از سوی ما ما (محمد (صلی الله علیه و آله) را) فرستادیم! (دخان/5)، خداوند می‌فرماید: در آن شب هر امر استواری نازل می¬شود و استوار، دو چیز نیست، بلکه تنها یک چیز است، پس هرکه حکم به چیزی کند که در آن اختلاف نیست، حکم او از حکم خداوند عزّ‌وجلّ است و هرکس حکم به امری کند که در آن اختلاف هست و بپندارد که درست حکم کرده، به حکم طاغوت حکم کرده است. هر سال در شب قدر، تفسیر اموری که در همان سال اتّفاق می‌افتد، بر ولیّ امر نازل می¬شود و او در آن شب درباره‌ی امر خودش چنین و چنان و درباره‌ی امر مردم، چنین و چنان دستور می¬گیرد و افزون بر این، هر روز از دانش خداوند همچون امری که در شب قدر بر او نازل می¬شود، امر مخصوص و پوشیده و شگفت و سربسته برایش پدید می‌آید. و اگر همه درختان روی زمین قلم شود، و دریا برای آن مرکّب گردد، و هفت دریاچه به آن افزوده شود، اینها همه تمام می‌شود ولی کلمات خدا پایان نمی‌گیرد خداوند عزیز و حکیم است. (لقمان/27).
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص288
الکافی، ج1، ص248/ نورالثقلین/ البرهان
3 -14
(قدر/ 4)
الباقر (علیه السلام) - عَنْ حُمْرَانَ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا جَعْفَر (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ قَالَ نَعَمْ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ وَ هِیَ فِی کُلِّ سَنَهًٍْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فِی الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ فَلَمْ یُنْزَلِ الْقُرْآنُ إِلَّا فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ قَالَ یُقَدَّرُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ کُلُ شَیْءٍ یَکُونُ فِی تِلْکَ السَّنَهًِْ إِلَی مِثْلِهَا مِنْ قَابِلٍ خَیْرٍ وَ شَرٍّ وَ طَاعَهًٍْ وَ مَعْصِیَهًٍْ وَ مَوْلُودٍ وَ أَجَلٍ أَوْ رِزْقٍ فَمَا قُدِّرَ فِی تِلْکَ السَّنَهًِْ وَ قُضِیَ فَهُوَ الْمَحْتُومُ وَ لِلَّهِ عَزَّوَجَلَّ فِیهِ الْمَشِیئَهًُْ.
امام باقر (علیه السلام) - از حمران روایت شده است که او از امام باقر (علیه السلام) درباره کلام خداوند عزّ‌وجلّ: که ما آن را در شبی پر برکت نازل کردیم، (دخان/3) پرسید. ایشان فرمود: «بله، شب قدر است و این شب هر سال در دهه آخر ماه رمضان می-باشد و قرآن تنها در این شب نازل شده است. خداوند عزّ‌وجلّ فرمود: در آن شب هر امری بر اساس حکمت [الهی] تدبیر و جدا می‌گردد، (دخان/4)، در شب قدر هر آنچه که در سال بعد تا به رسیدن همانند این شب قرار دارد؛ همچون نیکی و بدی و فرمانبری و نافرمانی و زاده‌شدن و مرگ و یا رزق، مقدّر می¬شود. پس هر آنچه برای آن سال مقدّر شود و قضایش رانده شود، حتمی است و خواست خداوند عزّ‌وجلّ در آن است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص290
الکافی، ج4، ص157/ نورالثقلین/ البرهان
3 -15
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ حُمْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) عَمَّا یُفْرَقُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ هَلْ هُوَ مَا یُقَدِّرُ اللَّهُ فِیهَا قَالَ لَا تُوصَفُ قُدْرَهًُْ اللَّهِ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ فَکَیْفَ یَکُونُ حَکِیماً إِلَّا مَا فُرِّقَ وَ لَا تُوصَفُ قُدْرَهًُْ اللَّهِ سُبْحَانَهُ لِأَنَّهُ یُحَدِّثُ مَا یَشَاءُ.
امام صادق (علیه السلام) - حمران گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آنچه که در شب قدر جدا می¬شود، پرسیدم: آیا آن، همان چیزی است که خداوند سبحانه‌وتعالی در شب قدر مقدّر می¬سازد؟ ایشان فرمود: «قدرت خداوند متعال وصف نمی‌شود، امّا او فرمود: در آن شب هر امری بر اساس حکمت [الهی] تدبیر و جدا می‌گردد، (دخان/4)، پس چگونه چیزی حکیمانه است جز اینکه جدا شود، و قدرت خداوند متعال وصف نمی¬شود؛ چراکه او آنچه را که می¬خواهد، صورت می¬دهد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص290
تأویل الآیات الظاهره، ص791/ البرهان
4 -16
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - یَا أَبَا مُحَمَّدٍ وَفْدُ الْحَاجِّ یُکْتَبُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ وَ الْمَنَایَا وَ الْبَلَایَا وَ الْأَرْزَاقُ وَ مَا یَکُونُ إِلَی مِثْلِهَا فِی قَابِلٍ.
امام صادق (علیه السلام) -ای ابا محمّد! جمع حاجیان و نیز مرگ¬ها و بلاها و روزی¬ها و اموری همچون این امور تا سال آینده در شب قدر رقم می¬خورد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص290
الکافی، ج4، ص156/ نورالثقلین/ البرهان
3 -17
(قدر/ 4)
الرّضا (علیه السلام) - قَالَ سُلَیْمَانُ أَ لَا تُخْبِرُنِی عَنْ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ فِی أَیِّ شَیْءٍ أُنْزِلَتْ قَالَ الرِّضَا (علیه السلام) یَا سُلَیْمَانُ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ یُقَدِّرُ اللَّهُ فِیهَا مَا یَکُونُ مِنَ السَّنَهًِْ إِلَی السَّنَهًِْ مِنْ حَیَاهًٍْ أَوْ مَوْتٍ أَوْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ أَوْ رِزْقٍ فَمَا قَدَّرَهُ فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ فَهُوَ مِنَ الْمَحْتُومِ.
امام رضا (علیه السلام) - سلیمان گفت: «آیا مرا از سوره‌ی إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ خبر نمی‌دهی که درباره‌ی چه چیزی نازل شده است»؟ امام رضا (علیه السلام) فرمود: «خدای عزّ‌وجلّ آنچه را که از اوّل سال تا آخر سال می‌باشد؛ از زندگی یا مردن یا خوبی یا بدی یا روزی در شب قدر تقدیر می‌کند. پس آنچه خدا در آن شب آن را مقدور کرده باشد از جمله‌ی محتوم است که خدا آن را محکم و واجب نموده است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص290
بحارالأنوار، ج4، ص95/ بحارالأنوار، ج10، ص330/ بحارالأنوار، ج94، ص14/ عیون أخبارالرضا (ج1، ص182/ نورالثقلین
3 -18
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - إِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ فَأَجْهِدُوا أَنْفُسَکُمْ فَإِنَّ فِیهِ تُقَسَّمُ الْأَرْزَاقُ وَ تُکْتَبُ الْآجَالُ وَ فِیهِ یُکْتَبُ وَفْدُ اللَّهِ الَّذِینَ یَفِدُونَ إِلَیْهِ.
امام صادق (علیه السلام) - هنگامی که ماه رمضان فرا می‌رسد، تا آخرین حدّ توان، کوشش کنید [واجبات و مستحبّات را انجام دهید و از مکروهات و اعمال حرام بپرهیزید]. چراکه در آن ماه، ارزاق تقسیم می‌شود. و مدّت‌های عمر، مقرّر می‌گردد. در این ماه، نام حجّ‌کنندگان نوشته می‌شود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص290
الکافی، ج4، ص66/ نورالثقلین
3 -19
(قدر/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ إِسْحَاقَ‌بْنِ‌عَمَّارٍ قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ وَ نَاسٌ یَسْأَلُونَهُ یَقُولُونَ الْأَرْزَاقُ تُقَسَّمُ لَیْلَهًَْ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ قَالَ فَقَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا ذَاکَ إِلَّا فِی لَیْلَهًِْ تِسْعَ عَشْرَهًَْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِین.
امام صادق (علیه السلام) - اسحاق‌بن‌عمّار گوید: شنیدم که مردم از امام صادق (علیه السلام) پرسیدند: «آیا روزی¬ها در شب نیمه ماه شعبان تقسیم می¬شود»؟ ایشان فرمود: «به خدا سوگند، نه! این امر تنها در شب نوزدهم از ماه رمضان و شب بیست‌ویکم و شب بیست‌وسوّم صورت می¬پذیرد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص290
الکافی، ج4، ص158/ نورالثقلین/ البرهان
آیه سَلامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْر [5]
شبی است سرشار از سلامت [و بركت و رحمت] تا طلوع سپیده.
1
(قدر/ 5)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - إِنَّ الشَّیْطَانَ لَا یَخْرُجُ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهًِْ حَتَّی یُضِیءَ فَجْرَهَا: وَ لَا یَسْتَطِیعُ فِیهَا أَنْ یَنَالَ أَحَداً بِخَبَلٍ أَوْ دَاءٍ أَوْ ضَرْبٍ مِنْ ضُرُوبِ الْفَسَادِ، وَ لَا یَنْفُذُ فِیهِ سِحْرُ سَاحِرٍ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - شیطان در شب قدر [از بند] رهایی نمی‌یابد تا سپیده‌دمِ آن شب بدمد؛ و شیطان در آن شب نمی‌تواند کسی را دچار تباهی، بیماری یا هرگونه فسادی کند و جادوی هیچ جادوگری در آن شب کارگر نمی‌افتد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص292
نورالثقلین
2
(قدر/ 5)
السجّاد (علیه السلام) - سَلامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ یَقُولُ تُسَلِّمُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) مَلَائِکَتِی وَ رُوحِی بِسَلَامِی مِنْ أَوَّلِ مَا یَهْبِطُونَ إِلَی مَطْلَعِ الْفَجْر.
امام سجاد (علیه السلام) - سَلامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ؛ خدا می‌فرماید: ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! فرشتگان و جبرئیل از آغاز فرود آمدنشان تا طلوع صبح، سلام مرا برای تو می‌آورند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص292
الکافی، ج1، ص248/ بحارالأنوار، ج25، ص80/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص794؛ «تسلمون» بدل «تسلم» / نورالثقلین
3
(قدر/ 5)
السجّاد (علیه السلام) - سَلامٌ دَائِمُ الْبَرَکَهًِْ إِلَی طُلُوعِ الْفَجْرِ.
امام سجاد (علیه السلام) - آن شب سلام و درود [فرشتگان] است [بر آنانکه برای نماز به پا ایستاده یا در حال رکوع و سجودند، یا آنکه شب سلامتی و رهایی از ضرر و زیان شیاطین است] که برکت و خیر آن تا آشکارشدن روشنی صبح و دائم و همیشه است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص292
مصباح المتهجد، ص607
4
(قدر/ 5)
الصّادق (علیه السلام) - تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ أَیْ مِنْ عِنْدِ رَبِّهِمْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ بِکُلِّ أَمْرٍ سَلَامٍ.
امام صادق (علیه السلام) - تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ یعنی از نزد پروردگار بر محمّد (صلی الله علیه و آله) و آل محمّد (علیهم السلام) درباره‌ی هر کاری سلام [است].
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص292
تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص793/ بحرالعرفان، ج2، ص155
5
(قدر/ 5)
الصّادق (علیه السلام) - هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ یَعْنِی هَذِهِ اللَّیْلَهًْ.
امام صادق (علیه السلام) - هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ؛ یعنی شب قدر، [شبی است سرشار از سلامت [و برکت و رحمت] تا طلوع سپیده].
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص292
بحارالأنوار، ج82، ص52
6
(قدر/ 5)
الصّادق (علیه السلام) - حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ یَعْنِی حَتَّی یَقُومَ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
امام صادق (علیه السلام) - حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ؛ یعنی تا اینکه حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به پا خیزد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص292
بحارالأنوار، ج25، ص97/ فرات الکوفی، ص581
مطالب مرتبط
