تفسیرروایی سوره مرسلات

سوره مرسلات

فضیلت

1

(مرسلات/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - قَالَ أَبُوبَکْرٍ: أَسْرَعَ الشَّیْبُ إِلَیْکَ یَا رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله)! قَالَ: شَیَّبَتْنِی هُودٌ وَ الْوَاقِعَهًُْ وَ الْمُرْسَلَاتُ وَ عَمَّ یَتَسَاءَلُونَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - ابوبکر گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) چقدر زود پیر شدی»؟ فرمود: «مرا سوره‌های هود، واقعه، المرسلات و عم یتساءلون پیر کرد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص278

نورالثقلین

ثواب قرائت

1

(مرسلات/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - مَنْ قَرَأَ: وَ الْمُرْسَلاتِ عُرْفاً عَرَّفَ اللَّهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).

امام صادق (علیه السلام) - هرکس سوره‎ی وَالْمُرْسَلَاتِ عُرْفًا را بخواند، خداوند وی را با محمّد (صلی الله علیه و آله) آشنا می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص278

بحارالأنوار، ج89، ص319/ نورالثقلین/ البرهان

2

(مرسلات/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ کَتَبَ أَنَّهُ لَیْسَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ بِاللَّهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا فِی مُحَاکَمَهًٍْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَحَدٍ قَوَّاهُ اللَّهُ عَلَی خَصْمِهِ وَ ظَفِرَ بِهِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکس این سوره را بخواند، نوشته‎ خواهد شد که او از گروه مشرکین محسوب نمی¬شود و هرکس آن را در محاکمه‌ای که بین خودش و دیگری باشد بخواند، خداوند او را بر رقیبش پیروز می‌گرداند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص278

البرهان/ نورالثقلین؛ «بالله من قراها… ظفر به»

3

(مرسلات/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَهَا وَ هُوَ فِی مُحَاکَمَهًٍْ عِنْدَ قَاضٍ وَ وَالٍ نَصَرَهُ اللَّهُ عَلَی خَصْمِهِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکس این سوره را در محاکمه‌ای پیش قاضی و یا والی بخواند، خداوند وی را بر رقیب خویش پیروز می‌گرداند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص278

البرهان

4

(مرسلات/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - مَنْ قَرَأَهَا فِی حُکُومَهًٍْ قَوِیَ عَلَی مَنْ یُحَاکِمُهُ وَ إِذَا کُتِبَتْ وَ مُحِیَتْ بِمَاءِ الْبَصَلِ ثُمَّ شَرِبَهُ مَنْ بِهِ وَجَعٌ فِی بَطْنِهِ زَالَ عَنْهُ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.

امام صادق (علیه السلام) - هرکس این سوره را در قضاوتی (محاکمه¬ای) بخواند، بر قاضی خویش تسلّط می‌یابد و اگر این سوره نوشته شود و با آب پیاز محو شود و کسی‎که از درد شکم رنج می‌برد آن را بنوشد، به‌خواست خداوند درد وی درمان می‌یابد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص278

البرهان

آیه وَ الْمُرْسَلاتِ عُرْفاً [1]

سوگند به فرشتگانی که پی‌درپی فرستاده می‌شوند.

1

(مرسلات/ 1)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ الْمُرْسَلاتِ عُرْفاً قَالَ: آیَاتٌ یَتْبَعُ بَعْضُهَا بَعْضا.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - وَ الْمُرْسَلاتِ عُرْفاً، [یعنی] آیات به‌صورت متوالی و با یکدیگر مرتبط هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص280

بحارالأنوار، ج7، ص45/ القمی، ج2، ص400/ نورالثقلین/ البرهان

2

(مرسلات/ 1)

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ الْمُرْسَلَاتِ عُرْفاً یَعْنِی الرِّیَاحَ أُرْسِلَتْ مُتَتَابِعَهًًْ کَعُرْفِ الْفَرَسِ.

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - الْمُرْسَلاتِ عُرْفاً بادها پیاپی گذشتند همچون موهای یال اسب.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص280

نورالثقلین

آیه فَالْعاصِفاتِ عَصْفاً [2]

و آن‌ها که همچون تندباد حرکت می‎کنند.

1

(مرسلات/ 2)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - فَالْعاصِفاتِ عَصْفاً قَالَ: الْقَبْر.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - فَالْعَاصِفَاتِ عَصْفًا، منظور قبر است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص280

بحارالأنوار، ج7، ص45/ القمی، ج2، ص400/ نورالثقلین

آیه وَ النّاشِراتِ نَشْراً [3]

و سوگند به آن‌ها که [ابرها را] می‎گسترانند.

1

(مرسلات/ 3)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ النَّاشِراتِ نَشْراً قَالَ: نَشْرُ الْأَمْوَات.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - وَالنَّاشِرَاتِ نَشْرًا؛ رستاخیز مردگان است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص280

بحارالأنوار، ج7، ص45/ القمی، ج2، ص400

آیه فَالْفارِقاتِ فَرْقاً [4]

و آن‌ها که جدا می‎کنند.

1

(مرسلات/ 4)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - فَالْفارِقاتِ فَرْقاً؛ قَالَ: الدَّابَّهًْ.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - فَالْفَارِقَاتِ فَرْقًا؛ منظور چهارپا است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص280

بحارالأنوار، ج7، ص45/ القمی، ج2، ص400

2

(مرسلات/ 4)

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - فَالْفارِقاتِ فَرْقاً یَعنِی المَلَائِکَهَ تَاتِی بِمَا تُفَرَّقُ بِهِ بَینَ الحَقِّ وَ البَاطِلِ وَ الحَرَامِ وَ الحَلَالِ.

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - فَالْفارِقاتِ فَرْقاً یعنی فرشتگان چیزی می‎آورند که به‌وسیله‎ی آن حق را از باطل و حرام را از حلال جدا می‎کنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص280

بحرالعرفان، ج16، ص265

آیه فَالْمُلْقِیاتِ ذِکْراً [5]

و سوگند به آن‌ها که آیات بیدارگر [الهى] را [به انبيا] القا می‎نمایند.

1

(مرسلات/ 5)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - هِیَ الْمَلَائِکَهًُْ تُلْقِی الذِّکْرَ عَلَی الرَّسُول وَ الْإِمَامِ.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - آن‌ها فرشتگان هستند که آیات بیدارگر [الهی] را بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) و امام (علیه السلام) القا می‎کنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص280

بحارالأنوار، ج30، ص261/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص729

2

(مرسلات/ 5)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - فَالْمُلْقِیاتِ ذِکْراً قَالَ الْمَلَائِکَهًْ.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - فَالْمُلْقِیَاتِ ذِکْرًا؛ منظور فرشتگان هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص280

بحارالأنوار، ج7، ص45/ القمی، ج2، ص400

3

(مرسلات/ 5)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - فَالْمُلْقِیاتِ ذِکْراً یَعنِی المَلَائِکَهًَْ تُلقِی الذِّکرَ إلَی الأنبِیَاءِ (علیهم السلام) وَ یُلقِیهِ الأنبِیَاءُ (علیهم السلام) إلَی الأُمَمِ.

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - فَالْمُلْقِیاتِ ذِکْراً؛ [منظور،] فرشته‌ها هستند که کتاب را بر انبیاء (علیهم السلام) می‌آورند. و آن‌ها [کتاب را] به امّت‌ها می‌رسانند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص280

بحرالعرفان، ج16، ص265

آیه عُذْراً أَوْ نُذْراً [6]

برای اتمام حجّت یا انذار.

آیه إِنَّما تُوعَدُونَ لَواقِعٌ [7]

[سوگند به همه‎ی اين امور] که آنچه به شما [درباره‎ی قيامت] وعده داده ‎می‎شود، واقع شدنی است!

1

(مرسلات/ 7)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - عُذْراً أَوْ نُذْراً أَیْ أُعْذِرُکُمْ وَ أُنْذِرُکُمْ بِمَا أَقُولُ وَ هُوَ قَسَمٌ وَ جَوَابُهُ إِنَّما تُوعَدُونَ لَواقِعٌ.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - عُذْرًا أَوْ نُذْرًا یعنی اینکه با شما اتمام حجّت می‌کنم و شما را با سخنانی که به شما می‌گویم، هشدار می‌دهم که آن قسم است و جواب قسم: إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَوَاقِعٌ، است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص282

بحارالأنوار، ج7، ص45/ القمی، ج2، ص400

2

(مرسلات/ 7)

أمیرالمومنین (علیه السلام) - إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا أَحَبَّ أَنْ یَخْلُقَ خَلْقاً بِیَدِهِ وَ ذَلِکَ بَعْدَ مَا مَضَی مِنَ الْجِنِّ وَ النَّسْنَاسِ فِی الْأَرْض… قَالَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ: یَا مَلَائِکَتِی إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَخْلُقَ خَلْقاً بِیَدِی أَجْعَلُ ذُرِّیَّتَهُ أَنْبِیَاءَ مُرْسَلِینَ وَ عِبَاداً صَالِحِینَ وَ أَئِمَّهًًْ مُهْتَدِینَ أَجْعَلُهُمْ خُلَفَائِی عَلَی خَلْقِی فِی أَرْضِی یَنْهَوْنَهُمْ عَنْ مَعَاصِیَّ وَ یُنْذِرُونَهُمْ عَذَابِی وَ یَهْدُونَهُمْ إِلَی طَاعَتِی وَ یَسْلُکُونَ بِهِمْ طَرِیقَ سَبِیلِی وَ أَجْعَلُهُمْ حُجَّهًًْ لِی عُذْراً أَوْ نُذْراً.

امام علی (علیه السلام) - چون خدا تبارک و تعالی پس از هفت هزار سال از گذشت جن و نسناس در زمین، خواست به دست خود آفریده‌ای آفریند… خداوند جلّ جلاله فرمود: «ای فرشته‌هایم! من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید، من می‌خواهم به دست خود آفریده‌ای سازم که نژادش را پیغمبرانی مرسل، بندگانی خوب و امامانی رهبر نمایم. و آنان را خلفای خود در زمین قرار دهم تا از گناهان باز دارند و به اطاعتم وادارند، و به راهم هدایت کنند. و آنان را برای عذر خواهی و بیم و انذار حجّت خود کنم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص282

بحارالأنوار، ج58، ص298

آیه فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ [8]

درآن‌هنگام که ستارگان محو و تاریک شوند.

1

(مرسلات/ 8)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ قَالَ: یَذْهَبُ نُورُهَا وَ یَسْقُط.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ یعنی نور آن گرفته می‌شود و فرو می‌ریزد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص282

بحارالأنوار، ج7، ص107/ القمی، ج2، ص400

2

(مرسلات/ 8)

الباقر (علیه السلام) - فی قوله: فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ فَطُمُوسُهَا ذَهَابُ ضَوْئِهَا.

امام باقر (علیه السلام) - منظور از فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ؛ طمس به معنی از بین رفتن نور آن است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص282

القمی، ج2، ص401/ نورالثقلین

3

(مرسلات/ 8)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌سَلَامٍ مَوْلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ قَالَ: سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) … فَیَأْمُرُهَا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَنْ تَنْفُخَ فِی وُجُوهِ الْخَلَائِقِ نَفْخَهًًْ فَتَنْفُخُ فَمِنْ شِدَّهًِْ نَفْخَتِهَا تَنْقَطِعُ السَّمَاءُ وَ تَنْطَمِسُ النُّجُومُ وَ تَجْمُدُ الْبِحَارُ وَ تَزُولُ الْجِبَالُ وَ تُظْلِمُ الْأَبْصَارُ وَ تَضَعُ الْحَوَامِلُ حَمْلَهَا وَ یَشِیبُ الْوِلْدَانُ مِنْ هَوْلِهَا یَوْمَ الْقِیَامَهًْ.

 

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - خدای عزّوجلّ آن (فلق) را فرمان دهد که بر روی خلائق اندکی بدمد؛ پس می‌دمد. از شدّت دمیدنش آسمان بریده و پاره می‌شود و ستارگان ناپدید می‌شوند و دریاها فشرده و بسته و کوه‌ها نیست و نابود و دیده‌ها تار می‌گردند و زنان آبستن بار خود را بر زمین می‌گذارند و بچّه را می‌اندازند و بچّگان از ترس آن در روز قیامت پیر می‌شوند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص282

التوحید، ص391/ نورالثقلین

آیه وَ إِذَا السَّماءُ فُرِجَتْ [9]

و [كرات] آسمان از هم بشکافند.

1

(مرسلات/ 9)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ إِذَا السَّماءُ فُرِجَتْ قَالَ: تَنْفَرِجُ وَ تَنْشَق. .

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - وَإِذَا السَّمَاء فُرِجَتْ؛ شکاف برمی‌دارد و گشوده می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص282

بحارالأنوار، ج7، ص107/ البرهان

آیه وَ إِذَا الْجِبالُ نُسِفَتْ [10]

و آنگاه که کوه‌ها از جا کنده و متلاشی شوند.

1

(مرسلات/ 10)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ إِذَا الْجِبالُ نُسِفَتْ أَیْ تَقَلَّعُ.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - وَإِذَا الْجِبَالُ نُسِفَتْ یعنی اینکه از جا کنده می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص282

بحارالأنوار، ج7، ص107/ القمی، ج2، ص400

آیه وَ إِذَا الرُّسُلُ أُقِّتَتْ [11]

و درآن‌هنگام که برای پیامبران [به منظور اداى شهادت] تعیین وقت شود.

1

(مرسلات/ 11)

الصّادق (علیه السلام) - أُقِّتَتْ أَیْ بُعِثَتْ فِی أَوْقَاتٍ مُخْتَلِفَهًٍْ.

امام صادق (علیه السلام) - أُقِّتَتْ، در زمان‌های متفاوتی مبعوث شدند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص284

بحارالأنوار، ج7، ص88/ القمی، ج2، ص400/ الثقلین/ البرهان

آیه لِأَیِّ یَوْمٍ أُجِّلَتْ [12]

[اين شهادت] برای چه روزی به تأخیر افتاده؟!

1

(مرسلات/ 12)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - لِأَیِّ یَوْمٍ أُجِّلَتْ قَالَ: أُخِّرَت.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - لِأَیِّ یَوْمٍ أُجِّلَتْ یعنی به تأخیر افتاد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص284

القمی، ج2، ص400/ نورالثقلین/ البرهان

آیه لِیَوْمِ الْفَصْلِ [13]

برای روز جدایی [حق از باطل].

آیه وَ ما أَدْراکَ ما یَوْمُ الْفَصْلِ [14]

تو چه می‎دانی روز جدایی چیست؟!

آیه وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ [15]

وای در آن روز بر تکذیب کنندگان!

1

(مرسلات/ 15)

الکاظم (علیه السلام) - عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ‌الْمَاضِی (علیه السلام) قَال قُلْتُ لأَبِی‎الْحَسَنِ‌الْمَاضِی (علیه السلام) قوله… وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ قَالَ: یَقُولُ وَیْلٌ لِلْمُکَذِّبِینَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) بِمَا أَوْحَیْتُ إِلَیْکَ مِنْ وَلَایَهًِْ عَلِیِّ‎بْنِ‎أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).

امام کاظم (علیه السلام) - محمّدبن‌فضیل گوید: به امام کاظم (علیه السلام) عرض‎ کردم: «منظور از وَیْلٌ لِّلْمُکَذِّبِینَ چیست»؟ فرمود: «خداوند می¬فرماید: وای بر تکذیب کنندگان‌ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! آنچه در خصوص ولایت علی (علیه السلام) به تو وحی ‎کردم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص284

الکافی، ج1، ص434/ بحارالأنوار، ج24، ص338/ نورالثقلین/ البرهان

آیه أَ لَمْ نُهْلِکِ الْأَوَّلِینَ [16]

آیا ما اقوام [مجرم] نخستین را هلاک نکردیم؟!

1

(مرسلات/ 16)

الکاظم (علیه السلام) - عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ‌الْمَاضِی (علیه السلام) قَال… الْأَوَّلِینَ الَّذِینَ کَذَّبُوا الرُّسُلَ فِی طَاعَهًِْ الْأَوْصِیَاء.

امام کاظم (علیه السلام) - محمّدبن‌فضیل از امام کاظم (علیه السلام) روایت می‌کند که فرمود: … الْأَوَّلِین؛ آن‌ها کسانی هستند که رسولان (علیهم السلام) را درباره‎ی اطاعت از اوصیا (علیهم السلام) تکذیب کردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص284

الکافی، ج1، ص434/ بحارالأنوار، ج34، ص338/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص730/ المناقب، ج3، ص39

2

(مرسلات/ 16)

الأئمه (علیهم السلام) - نُهْلِکِ الْأَوَّلِینَ… أَیِ الْأُمَمَ الْمَاضِیَهًَْ قَبْلَ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله).

ائمّه (علیهم السلام) - نُهْلِکِ الْأَوَّلِین یعنی ملّت‌های گذشته، قبل از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) [را هلاک کردیم].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص284

بحارالأنوار، ج30، ص261

3

(مرسلات/ 16)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّهُ مَا مِنْ قَرْیَهًٍْ إِلَّا وَ اللَّهُ مُهْلِکُهَا بِتَکْذِیبِهَا وَ کَذَلِکَ یُهْلِکُ الْقُرَی وَ هِیَ ظالِمَةٌ کَمَا ذَکَرَ اللَّهُ تَعَالَی وَ هَذَا عَلِیٌّ إِمَامُکُمْ وَ وَلِیُّکُمْ وَ هُوَ مَوَاعِیدُ اللَّهِ وَ اللَّهُ یُصَدِّقُ مَا وَعَدَهُ مَعَاشِرَ النَّاسِ قَدْ ضَلَّ قَبْلَکُمْ أَکْثَرُ الْأَوَّلِینَ وَ اللَّهُ لَقَدْ أَهْلَکَ الْأَوَّلِینَ وَ هُوَ مُهْلِکُ الْآخِرِینَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: أَلَمْ نُهْلِکِ الْأَوَّلِینَ ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْآخِرِینَ کَذلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِین.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) -‌ای مردم، به هوش باشید! هیچ دیاری در عالم نبوده که اهل آن با خدا از در تکذیب و مخالفت درآیند مگر اینکه پروردگار، آن‌ها را هلاک ساخت و پس از این هم اهل هر سرزمین و دیاری که ستمگر باشند خداوند آن‌ها را تباه می‌کند، همچنان که خود در کتابش گوشزد فرموده است، ای مردم! این علی (علیه السلام) رهبر و صاحب اختیار شماست و تمام وعیدهای پروردگار مسلّم است و خداوند وعده‌اش را راست می‌گرداند. ای مردم! بیشتر افراد در ملّت‌های پیشین گمراه شدند و خداوند آنان را هلاک فرمود و همان خدا آماده تباه کردن مردمان گمراه آینده است، خدای متعال فرمود: أَ لَمْ نهْلِکِ الْأَوَّلِینَ* ثمَُّ نُتْبِعُهُمُ الاَْخِرِینَ* کَذَالِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ* وَیْلٌ یَوْمَئذٍ لِّلْمُکَذِّبِین.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص284

الاحتجاج، ج1، ص62

آیه ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْآخِرِینَ [17]

سپس دیگران را به دنبال آن‌ها می‎فرستیم.

1

(مرسلات/ 17)

الأئمه (علیهم السلام) - ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْآخِرِینَ الَّذِینَ خَالَفُوا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله).

ائمّه (علیهم السلام) - ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْآخِرِینَ؛ الْآخِرِینَ، کسانی [هستند] که با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مخالفت ‎کردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص286

بحارالأنوار، ج30، ص261/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص729

آیه کَذالِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ [18]

[آرى] این‌گونه با مجرمان رفتار می‎کنیم.

1

(مرسلات/ 18)

الکاظم (علیه السلام) - کَذلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ مَنْ أَجْرَمَ إِلَی آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) وَ رَکِبَ مِنْ وَصِیِّهِ مَا رَکِب.

امام کاظم (علیه السلام) - کَذلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ؛ یعنی همین کار را نسبت به کسانی ‎که در مورد آل محمّد (صلی الله علیه و آله) خیانت روا داشتند و نسبت به وحی او آن کارها را نمودند، انجام خواهیم داد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص286

الکافی، ج1، ص434/ بحارالأنوار، ج24، ص338/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص730/ المناقب، ج3، ص39

2

(مرسلات/ 18)

الرّضا (علیه السلام) - کَذلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ مِنْ بَنِی‎أُمَیَّهًْ.

امام رضا (علیه السلام) - کَذَلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ یعنی از بنی‎امیّه.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص286

بحارالأنوار، ج30، ص262/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص729

3

(مرسلات/ 18)

الأئمه (علیهم السلام) - کَذلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ یَعْنِی بَنِی‎أُمَیَّهًَْ وَ بَنِی‎فُلَانٍ.

ائمّه (علیهم السلام) - کَذَلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ یعنی بنی‎امیّه و بنی‎فلان (عبّاس).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص286

بحارالأنوار، ج30، ص261/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص729

آیه وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ [19]

وای در آن روز بر تکذیب‎کنندگان!

1

(مرسلات/ 19)

الرّضا (علیه السلام) - وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ بِأَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام).

امام رضا (علیه السلام) - وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِّلْمُکَذِّبِینَ؛ کسانی¬ هستند که امیرالمؤمنین و امامان معصوم (علیهم السلام) را تکذیب ‎کردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص286

بحارالأنوار، ج30، ص262

2

(مرسلات/ 19)

الکاظم (علیه السلام) - وَیْلٌ لِلْمُکَذِّبِینَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) بِمَا أَوْحَیْتُ إِلَیْکَ مِنْ وَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام).

امام کاظم (علیه السلام) -‌ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! وای بر تکذیب‌کنندگان، نسبت به آنچه به تو از ولایت علیّ‎بن‎ابی‌طالب (علیه السلام) وحی کردم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص286

تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص730

آیه أَ لَمْ نَخْلُقْکُمْ مِنْ ماءٍ مَهِینٍ [20]

آیا شما را از آبی پست و ناچیز نیافریدیم.

1

(مرسلات/ 20)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - أَ لَمْ نَخْلُقْکُمْ مِنْ ماءٍ مَهِینٍ قَالَ: مُنْتِن.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - أَ لَمْ نَخْلُقْکُمْ مِنْ ماءٍ مَهِینٍ؛ یعنی آب بدبو.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص286

بحارالأنوار، ج9، ص246/ القمی، ج2، ص400

2

(مرسلات/ 20)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: یا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نُطْفَةٍ مِنْ ماءٍ مَهِینٍ فَجَعَلَهُ فِی قَرارٍ مَکِینٍ إِلی قَدَرٍ مَعْلُومٍ فَقَدَّرَهُ فَنِعْمَ الْقَادِرُ رَبُّ الْعَالَمِینَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ النُّطْفَهًَْ تَثْبُتُ فِی الرَّحِمِ أَرْبَعِینَ یَوْماً نُطْفَهًًْ ثُمَّ یَصِیرُ عَلَقَهًًْ أَرْبَعِینَ یَوْماً ثُمَّ مُضْغَهًًْ أَرْبَعِینَ یَوْماً ثُمَّ یُجْعَلُ بَعْدَهُ عَظْماً ثُمَّ یُکْسَی لَحْماً ثُمَّ یَلْبَسُ اللَّهُ بَعْدَهُ جِلْداً ثُمَّ یَنْبُتُ عَلَیْهِ شَعْراً ثُمَّ یَبْعَثُ اللَّهُ عزّوجلّ مَلَکَ الْأَرْحَامِ فَیُقَالُ لَهُ: اکْتُبْ أَجَلَهُ وَ عَمَلَهُ وَ رِزْقَهُ وَ شَقِیّاً یَکُونُ أَوْ سَعِیداً فَیَقُولُ: الْمَلَکُ یَا رَبِّ أَنَّی لِی بِعِلْمِ ذَلِکَ. فَیُقَالُ لَهُ: اسْتَمْلِ ذَلِکَ مِنْ قُرَّاءِ اللَّوْحِ الْمَحْفُوظِ فَیَسْتَمْلِیهِ مِنْهُمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - در تفسیر امام عسکری (علیه السلام) آمده است: در قول خدای تعالی: یا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نُطْفَةٍ مِنْ ماءٍ مَهِینٍ فَجَعَلَهُ فِی قَرارٍ مَکِینٍ إِلی قَدَرٍ مَعْلُومٍ و اندازه‌اش نمودیم و چه خوش اندازه گیری است پروردگار جهانیان. و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «نطفه چهل روز در رحم بماند، و بعد چهل روز علقه می‌باشد و چهل روز دیگر مضغه و بعد استخوان می‌گردد و از آن پس گوشت می‌روید. سپس خدا او را پوست می‌پوشاند و به دنبال آن مو برمی‌آورد. سپس فرشته ارحام را می‌فرستد و به او گویند: «عمر و کار و روزی‌اش را بنویس و اینکه شقی است یا سعید». فرشته گوید: «از کجا این‌ها را می‌دانم»؟ به او گویند: «از قرّاء لوح محفوظ دیکته بگیر، و از آن‌ها دیکته گیرد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص286

بحارالأنوار، ج57، ص360

آیه فَجَعَلْناهُ فِی قَرارٍ مَکِینٍ [21]

سپس آن را در قرارگاهی مطمئن و آماده (رحم) قرار دادیم.

1

(مرسلات/ 21)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - فَجَعَلْناهُ فِی قَرارٍ مَکِینٍ قَالَ: فِی الرَّحِم.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - فَجَعَلْنَاهُ فِی قَرَارٍ مَّکِینٍ؛ [یعنی] در رَحِم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص288

بحارالأنوار، ج9، ص246/ القمی، ج2، ص400

2

(مرسلات/ 21)

أمیرالمومنین (علیه السلام) - أَیُّهَا الْمَخْلُوقُ السَّوِیُّ وَ الْمُنْشَأُ الْمَرْعِیُّ فِی ظُلُمَاتِ الْأَرْحَامِ وَ مُضَاعَفَاتِ الْأَسْتَارِ بُدِئْتَ مِنْ سُلالَهًٍْ مِنْ طِینٍ وَ وُضِعْتَ فِی قَرارٍ مَکِینٍ إِلی قَدَرٍ مَعْلُومٍ وَ أَجَلٍ مَقْسُومٍ تَمُورُ فِی بَطْنِ أُمِّکَ جَنِیناً لَا تَحِیرُ دُعَاءً وَ لَا تَسْمَعُ نِدَاءً ثُمَّ أُخْرِجْتَ مِنْ مَقَرِّکَ إِلَی دَارٍ لَمْ تَشْهَدْهَا وَ لَمْ تَعْرِفْ سُبُلَ مَنَافِعِهَا.

امام علی (علیه السلام) -‌ای آفریده‌ی راست اندام و پدیده‌ی نگاهداری شده در تاریکی‌های ارحام و در پرده‌هایی نهاده و هر پرده بر دیگری افتاده. از آنچه از گل‌ولای بیرون کشیده شد، آغاز شدی و در آرامگاهی برجای نهاده شدی، تا مدّتی‎که دانسته است و زمانی‎که قسمت شده ‎است. در دل مادرت می‌جنبیدی، نه خواندن را پاسخ می‌توانستی بگویی و نه آوازی را می‌توانستی بشنوی. سپس از قرارگاهت بیرون کردند و به خانه‌ای درآوردند که آن را ندیده بودی و راه‌هایی که سود آن را نشناخته بودی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص288

بحارالأنوار، ج57، ص347/ نهج البلاغهًْ، ص233؛ «لاتحیر… منافعها»

آیه إِلی قَدَرٍ مَعْلُومٍ [22]

تا مدّتی معیّن؟!

1

(مرسلات/ 22)

الباقر (علیه السلام) - فِی رِوَایَهًِْ أَبِی الْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ فَطُمُوسُهَا ذَهَابُ ضَوْئِهَا وَ أَمَّا قَوْلُهُ إِلی قَدَرٍ مَعْلُومٍ یَقُولُ مُنْتَهَی الْأَجَلِ.

امام باقر (علیه السلام) - إِلَی قَدَرٍ مَّعْلُومٍ؛ منظور نهایت و پایان اجل است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص288

القمی، ج2، ص401

آیه فَقَدَرْنا فَنِعْمَ الْقادِرُونَ [23]

ما توانایی بر این کار داشتیم، پس ما چه توانای خوبی هستیم [و امر معاد براى ما آسان است].

آیه وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ [24]

وای در آن روز بر تکذیب کنندگان!

آیه أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ کِفاتاً [25]

آیا زمین را مرکز اجتماع [شما] قرار ندادیم.

1

(مرسلات/ 25)

الصّادق (علیه السلام) -ِ عَنْ أَبِی‌کَهْمَسٍ عَنْ أَبِی‎عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عزّوجلّ: أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ کِفاتاً أَحْیاءً وَ أَمْواتاً قَالَ: دَفْنُ الشَّعْرِ وَ الظُّفُرِ.

امام صادق (علیه السلام) - ابوکَهمس از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این آیات: أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ کِفَاتًا * أَحْیَاءً وَأَمْوَاتًا، روایت می‌کند که می‌فرماید: «منظور دفن ‎کردن مو و ناخن است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص288

الکافی، ج6، ص493/ وسایل الشیعهًْ، ج2، ص127/ نورالثقلین/ البرهان

2

(مرسلات/ 25)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ حَمَّادِ‌بْنِ‌عِیسَی عَنْ أَبِی‎عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) أَنَّهُ نَظَرَ إِلَی الْمَقَابِرِ فَقَالَ یَا حَمَّادُ هَذِهِ کِفَاتُ الْأَمْوَاتِ وَ نَظَرَ إِلَی الْبُیُوتِ فَقَالَ: هَذِهِ کِفَاتُ الْأَحْیَاءِ ثُمَّ تَلَا: أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ کِفاتاً أَحْیاءً وَ أَمْواتاً وَ رُوِیَ أَنَّهُ دَفَنَ الشَّعْرَ وَ الظُّفُرَ.

امام صادق (علیه السلام) - حمّادبن‌عیسی از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است: آن حضرت (علیه السلام) به قبرستان‌ها نگاه کرد و فرمود: «ای حمّاد! این کِفات مردگان است». و به خانه‌ها نگاه کرد و فرمود: «این کِفات زندگان است». و این آیات را تلاوت نمود: أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ کِفَاتًا * أَحْیَاء وَأَمْوَاتًا و روایت کرده‎ است که منظور دفن نمودن مو و ناخن است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص288

بحارالأنوار، ج57، ص81/ بحارالأنوار، ج73، ص125/ بحارالأنوار، ج79، ص34؛ «و روی انه… الظفر» / معانی الأخبار، ص342/ نورالثقلین؛ «احیاء… الظفر» / البرهان

3

(مرسلات/ 25)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - الکِفَاتُ الْمَسَاکِنُ.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - کِفَاتًا به معنی مساکن است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص288

بحارالأنوار، ج9، ص246/ بحارالأنوار، ج79، ص34/ القمی، ج2، ص400/ نورالثقلین

4

(مرسلات/ 25)

أمیرالمومنین (علیه السلام) - تَفْسِیرُ عَلِیِّ‌بْنِ‌إِبْرَاهِیمَ، قَال نَظَرَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی رُجُوعِهِ مِنْ صِفِّینَ إِلَی الْمَقَابِرِ فَقَالَ: هَذِهِ کِفَاتُ الْأَمْوَاتِ أَیْ مَسَاکِنُهُمْ ثُمَّ نَظَرَ إِلَی بُیُوتِ الْکُوفَهًِْ فَقَالَ هَذِهِ کِفَاتُ الْأَحْیَاءِ ثُمَّ تَلَا قَوْلَهُ: أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ کِفاتاً أَحْیاءً وَ أَمْواتاً.

امام علی (علیه السلام) - امیرالمؤمنین (علیه السلام) در بازگشت خود از صفّین چشمش به قبرستان افتاد و فرمود: «اینجا کِفات اموات است یعنی مساکن آن‌ها است». بعد چشم به منازل کوفه انداخته، فرمود: «این هم کِفات زنده‌ها است». بعد این آیه را قرائت نمود: أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ کِفاتاً أَحْیاءً وَ أَمْواتا.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص290

بحارالأنوار، ج9، ص246/ بحارالأنوار، ج79، ص34/ القمی، ج2، ص400/ نورالثقلین

5

(مرسلات/ 25)

أمیرالمومنین (علیه السلام) - رُوِیَ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أَنَّهُ نَظَرَ إِلَی الْجَبَّانَهًِْ فَقَالَ هَذِهِ کِفَاتُ الْأَمْوَاتِ ثُمَّ نَظَرَ إِلَی الْبُیُوتِ فَقَالَ هَذِهِ کِفَاتُ الْأَحْیَاءِ.

امام علی (علیه السلام) - روایت شده است: [در تشییع جنازه‌ای] امام علی (علیه السلام) به قبر نگاه کرد و فرمود: «این در برگیرنده و مرکز اجتماع مردگان است». سپس به خانه‎ها نگاه ‎کرد و فرمود: «این در برگیرنده و مرکز اجتماع زنده‎ها است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص290

بحارالأنوار، ج57، ص76/ بحارالأنوار، ج79، ص14

آیه أَحْیاءً وَ أَمْواتاً [26]

برای زندگان و مردگان [شما]؟!

آیه وَ جَعَلْنا فِیها رَواسِیَ شامِخاتٍ وَ أَسْقَیْناکُمْ ماءً فُراتاً [27]

و در آن کوه‌های استوار و بلندی قرار دادیم و آبی گوارا به شما نوشاندیم.

1

(مرسلات/ 27)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - قَوْلُهُ: وَجَعَلْنا فِی‌ها رَواسِیَ شامِخاتٍ قَالَ: جِبِالًا مُرْتَفِعَهًًْ وَ أَسْقَیْناکُمْ ماءً فُراتاً أَیْ عَذْباً وَ کُلُّ عَذْبٍ مِنَ الْمَاءِ هُوَ الْفُرَاتُ.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - منظور از وَجَعَلْنَا فِیهَا رَوَاسِیَ شَامِخَاتٍ؛ کوه‌های مرتفع است. وَأَسْقَیْنَاکُم مَّاءً فُرَاتًا؛ منظور گوارا است و هر آب گوارایی، آب فرات است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص290

بحارالأنوار، ج9، ص246/ القمی، ج2، ص400/ نورالثقلین؛ «و اسقیناکم… هو الفرات» / البرهان

2

(مرسلات/ 27)

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ أَسْقَیْنَاکُمْ مَاءً فُرَاتاً أَیْ وَ جَعَلْنَا لَکُمْ سُقْیاً مِنَ الْمَاءِ الْعَذْبِ.

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - و نوشاندیم به شما آب فرات (خوشگوار)؛ یعنی نوشابه‌ی شما را از آب گوارا و شیرین ساختیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص290

بحارالأنوار، ج57، ص76

آیه وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ [28]

وای در آن روز بر تکذیب کنندگان!

آیه إِنْطَلِقُوا إِلی ما کُنْتُمْ بِهِ تُکَذِّبُونَ [29]

[در آن روز به آن‌ها گفته‎ مى‌شود]: بی‌درنگ، به‌سوی همان چیزی که پیوسته آن را تکذیب می‌کردید، بروید.

1

(مرسلات/ 29)

الصّادق (علیه السلام) - إِذَا لَاذَ النَّاسُ مِنَ الْعَطَشِ قِیلَ لَهُمْ انْطَلِقُوا إِلی ما کُنْتُمْ بِهِ تُکَذِّبُونَ یَعْنِی إِلَی أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام).

امام صادق (علیه السلام) - وقتی‌که مردم از شدّت عطش پناه آوردند، به آن‌ها گفته می¬شود: انطَلِقُوا إلَی مَا کُنتُم بِهِ تُکَذِّّبُونَ یعنی امیرالمؤمنین (علیه السلام)!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص290

تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص730/ البرهان

آیه إِنْطَلِقُوا إِلی ظِلٍّ ذِی ثَلاثِ شُعَبٍ [30]

بروید به‌سوی سایه‎ای سه شاخه [از دودهاى خفقان بار و آتش زا]!

آیه لا ظَلِیلٍ وَ لا یُغْنِی مِنَ اللهَبِ [31]

سایه‎ای که نه آرام‌بخش است و نه ازشعله‎های آتش جلوگیری می‎کند!

1

(مرسلات/ 31)

الصّادق (علیه السلام) -ٍ عَنْ عُمَرَ‌بْنِ‌سُفْیَانَ‌الْجُرْجَانِیِّ رَفَعَ الْحَدِیثَ إِلَی أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَال خُلِقَتِ النَّارُ یَوْمَ الثَّلَاثَاءِ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عزّوجلّ: انْطَلِقُوا إِلی ظِلٍّ ذِی ثَلاثِ شُعَبٍ لا ظَلِیلٍ وَ لا یُغْنِی مِنَ اللهَب قَالَ قُلْتُ فَالْأَرْبِعَاءُ قَالَ بُنِیَتْ أَرْبَعَهًُْ أَرْکَانٍ لِلنَّارِ.

امام صادق (علیه السلام) - آتش در روز سه¬شنبه آفریده شد که خداوند می¬فرماید: انْطَلِقُوا إِلی ظِلٍّ ذِی ثَلاثِ شُعَبٍ لا ظَلِیلٍ وَ لا یُغْنِی مِنَ اللَّهَبِ. پرسیدم: «پس چهارشنبه چه»؟ فرمود: «در آن روز چهار رکن برای آتش ساخته شد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص292

بحارالأنوار، ج8، ص307؛ «قال قلت… للنار» / بحارالأنوار، ج56، ص19؛ «انطلقوا الرما کنتم به تکذبون» زیادهًْ و «قال قلت… للنار» محذوف/ الخصال، ج2، ص383؛ «انطلقوا الرما کنتم به تکذبون» زیادهًْ و «قال قلت… للنار» محذوف/ نورالثقلین؛ «انطلقوا… تکذبون» زیادهًْ

2

(مرسلات/ 31)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - انْطَلِقُوا إِلی ظِلٍّ ذِی ثَلاثِ شُعَبٍ قَالَ: فِیهِ ثَلَاثُ شُعَبٍ مِنَ النَّارِ إِنَّها تَرْمِی بِشَرَرٍ کَالْقَصْرِ. قَالَ: شَرَرُ النَّارِ مِثْلُ الْقُصُورِ وَ الْجِبَالِ کَأَنَّهُ جِمالَتٌ صُفْرٌ أَیْ سُودٌ.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - انطَلِقُوا إِلَی ظِلٍّ ذِی ثَلَاثِ شُعَبٍ یعنی اینکه دارای سه شاخه از آتش است. و منظور از إِنَّها تَرْمِی بِشَرَرٍ کَالْقَصْرِ، شراره‌های آتش مانند قصرها و کوه‌ها است و در آیه‌ی کَأَنَّهُ جِمَالَتٌ صُفْرٌ؛ گویی شترانی زرد رنگند، یعنی اینکه سیاه هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص292

بحارالأنوار، ج8، ص294/ نورالثقلین؛ «کانه…‌ای سود»

3

(مرسلات/ 31)

العسکری (علیه السلام) - فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ آمِنُوا بِما أَنْزَلَ اللهُ قَالَ: فَمِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ قَدْ کُنْتُ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) بِالْوَلَایَهًِْ شَاهِداً وَ لآِلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) مُحِبّاً وَ هُوَ فِی ذَلِکَ کَاذِبٌ یَظُنُّ أَنَّ کَذِبَهُ یُنْجِیهِ فَیُقَالُ لَهُمْ: سَوْفَ نَسْتَشْهِدُ عَلَی ذَلِکَ عَلِیّاً (علیه السلام) فَتَشْهَدُ أَنْتَ یَا أَبَا الْحَسَنِ (علیه السلام) فَتَقُولُ الْجَنَّهًُْ لِأَوْلِیَائِی شَاهِدَهًٌْ وَ النَّارُ لِأَعْدَائی شَاهِدَهًْ فَمَنْ کَانَ مِنْهُمْ صَادِقاً خَرَجَتْ إِلَیْهِ رِیَاحُ الْجَنَّهًِْ وَ نَسِیمُهَا فَاحْتَمَلَتْهُ فَأَوْرَدَتْهُ إِلَی أَعْلَی غُرَفِهَا وَ أَحَلَّتْهُ دَارَ الْمُقَامَهًِْ مِنْ فَضْلِ رَبِّهِ لَا یَمَسُّهُمْ فِیهَا نَصَبٌ وَ لَا یَمَسُّهُمْ فِیهَا لُغُوبٌ فَمَنْ کَانَ مِنْهُمْ کَاذِباً جَاءَتْهُ سَمُومُ النَّارِ وَ حَمِیمُهَا وَ ظِلُّهَا الَّذِی هُوَ ثَلَاثُ شُعَبٍ لا ظَلِیلٍ وَ لا یُغْنِی مِنَ اللَّهَبِ فَتَحْمِلُهُ وَ تَرْفَعُهُ فِی الْهَوَاءِ وَ تُورِدُهُ نَارَ جَهَنَّم.

امام عسکری (علیه السلام) - و هنگامی‎که به آن‌ها گفته ‎شود: به آنچه خداوند نازل فرموده، ایمان بیاورید! فرمود: «بعضی از آن‌ها [در روز قیامت] می‎گویند: من [در دنیا] گواه بر ولایت علی (علیه السلام) و دوستدار آل محمّد (علیهم السلام) بودم، درحالی‎که دروغ می‎گوید و گمان می‎کند که دروغش او را نجات می‎دهد. به آن‌ها گفته ‎می‎شود: «از علی (علیه السلام) بر آن گواهی خواهیم خواست». [سپس به علی (علیه السلام) گفته ‎می‎شود:] «ای اباالحسن (علیه السلام)! آیا تو گواهی می‎دهی»؟ می‎فرماید: «بهشت گواه برای دوستانم و آتش گواه برای دشمنانم است»؛ پس هرکس از آن‌ها راستگو باشد، بوی بهشت و نسیم آن به‌سوی او بیاید و او را ببرد و در بالاترین طبقاتش وارد نماید، با فضل پروردگارش او را در سرای اقامت [جاویدان] جای دهد که نه در آن رنجی به آن‌ها می‌رسد و نه سستی و واماندگی و هرکس از آن‌ها دروغگو باشد، بادهای کشنده‌ی آتش و آب سوزان آن و سایه‌ی جهنّم که سه شاخه [از دودهای خفقان بار و آتش‌زا] است! سایه‎ای که نه آرام‌بخش است و نه ازشعله‎های آتش جلوگیری می‎کند! به سراغش بیاید سپس او را حمل می‌کند و در هوا بلند می‌کند و او را وارد آتش جهنّم می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص292

بحارالأنوار، ج8، ص166

4

(مرسلات/ 31)

الباقر (علیه السلام) - أَبِی‌الْجَارُودِ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) أَنَّهُ إِذَا اسْتَوَی أَهْلُ النَّارِ إِلَی النَّارِ لِیُنْطَلَقَ بِهِمْ قَبْلَ أَنْ یَدْخُلُوا النَّارَ فَقِیلَ لَهُمُ: ادْخُلُوا إِلی ظِلٍّ ذِی ثَلاثِ شُعَبٍ مِنْ دُخَانِ النَّارِ فَیَحْسَبُونَ أَنَّهَا الْجَنَّهًُْ ثُمَّ یَدْخُلُونَ النَّارَ أَفْوَاجاً.

امام باقر (علیه السلام) - وقتی اهل آتش به‌سوی آتش روند، قبل از آنکه وارد آتش شوند، آن‌ها را می‌برند و به آن‌ها گفته می‌شود: وارد شوید به‌سوی سایه‎ای سه شاخه [از دودهای خفقان‌بار و آتش‎زا] که از دود آتش است؛ پس آن‌ها خیال می‎کنند که آن بهشت است [و در آن وارد می‎شوند]. سپس گروه‌گروه وارد آتش می‎شوند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص292

بحارالأنوار، ج8، ص124/ نورالثقلین

آیه إِنَّها تَرْمِی بِشَرَرٍ کَالْقَصْرِ [32]

شراره‎هایی [از خود] پرتاب می‎کند به بزرگی یک کاخ!

1

(مرسلات/ 32)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - إِنَّها تَرْمِی بِشَرَرٍ کَالْقَصْرِ قَالَ: شَرَرُ النَّارِ مِثْلُ الْقُصُورِ.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - إِنَّها تَرْمِی بِشَرَرٍ کَالْقَصْرِ؛ شراره‌های آتش مانند قصرها.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص292

بحارالأنوار، ج8، ص294/ القمی، ج2، ص400

2

(مرسلات/ 32)

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - کَالْقَصْرِ أَیْ مِثْلُهُ فِی عِظَمِهِ وَ تَخْوِیفِهِ، یَتَطَایَرُ عَلَی الْکَافِرِینَ مِنْ کُلِّ جَهَهًٍْ نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْهُ وَ هُوَ وَاحِدُ الْقُصُورِ مِنَ الْبُنْیَانِ.

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - کَالْقَصْرِ یعنی در بزرگی و ترسناک بودنش مثل آن است. از هرطرف بر کافران گسترده می‎شود. از آن به خدا پناه می‎بریم و قصر مفرد قصور است و از بناها می‎باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص292

بحرالعرفان، ج16، ص269

آیه کَأَنَّهُ جِمالَتٌ صُفْرٌ [33]

گویی [در سرعت و كثرت] همچون شتران زرد رنگی هستند [كه به هر سو پراكنده مى‎شوند]!

1

(مرسلات/ 33)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ الْجِبَالِ کَأَنَّهُ جِمالَتٌ صُفْرٌ أَیْ سُودٌ.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - کوه‌ها در آیه‌ی کَأَنَّهُ جِمَالَتٌ صُفْرٌ؛ گویی شترانی زرد رنگند، یعنی اینکه سیاه هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص294

بحارالأنوار، ج8، ص294/ القمی، ج2، ص400

آیه وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ [34]

وای در آن روز بر تکذیب کنندگان!

آیه هذا یَوْمُ لا یَنْطِقُونَ [35]

امروز روزی است که سخن نمی‎گویند [و قادر بر دفاع از خويشتن نيستند].

آیه وَ لا یُؤْذَنُ لَهُمْ فَیَعْتَذِرُونَ [36]

و به آن‌ها اجازه داده‎ نمی‎شود تا عذرخواهی کنند.

1

(مرسلات/ 36)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ حَمَّادِ‌بْنِ‌عُثْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ فِی قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: وَلا یُؤْذَنُ لَهُمْ فَیَعْتَذِرُونَ فَقَالَ اللَّهُ أَجَلُّ وَ أَعْدَلُ وَ أَعْظَمُ مِنْ أَنْ یَکُونَ لِعَبْدِهِ عُذْرٌ لَا یَدَعُهُ یَعْتَذِرُ بِهِ وَ لَکِنَّهُ فُلِجَ فَلَمْ یَکُنْ لَهُ عُذْرٌ.

امام صادق (علیه السلام) - حمّادبن‌عثمان گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که درباره‎ی این آیه: وَلَا یُؤْذَنُ لَهُمْ فَیَعْتَذِرُونَ، فرمود: «خداوند منزّه است از اینکه بنده‌ی وی عذری داشته ‎باشد و به وی اجازه‎ی معذرت‌خواهی ندهد، بلکه بنده زمین‌گیر شده است و دیگر عذری ندارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص294

الکافی، ج8، ص178/ نورالثقلین/ البرهان

2

(مرسلات/ 36)

الصّادق (علیه السلام) -ِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ‌بْنِ‌مَخْلَدٍ‌السَّرَّاجِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ خَرَجَتْ هَذِهِ الرِّسَالَهًُْ مِنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) إِلَی أَصْحَابِه… فَإِنَّ زَلَقَ اللِّسَانِ فِیمَا یَکْرَهُ اللَّهُ وَ مَا یَنْهَی عَنْهُ مَرْدَاهًٌْ لِلْعَبْدِ عِنْدَ اللَّهِ وَ مَقْتٌ مِنَ اللَّهِ وَ صَمٌّ وَ عَمًی وَ بَکَمٌ یُورِثُهُ اللَّهُ إِیَّاهُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ فَتَصِیرُوا کَمَا قَالَ اللَّهُ: صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَرْجِعُونَ یَعْنِی لَا یَنْطِقُونَ وَ لا یُؤْذَنُ لَهُمْ فَیَعْتَذِرُونَ.

امام صادق (علیه السلام) - لغزش زبان در آنچه ناپسند خداست و از آن جلوگیری فرموده، در نزد خداوند برای بنده هلاکت به بار می‌آورد و مورد خشم خداست. و کری و کوری و گنگی روز قیامت است. و در نتیجه چنان باشید که خدا فرموده‎ است: صُمُّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لَا یَرْجِعُون؛ کرانند، لالانند، کورانند و باز نمی‌گردند. (بقره/ 18) یعنی سخن نمی‌گویند و به آن‌ها اجازه نمی‌دهند تا عذرخواهی کنند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص294

الکافی، ج8، ص2/ بحارالأنوار، ج75، ص210؛ «ذلق» بدل «زلق»

3

(مرسلات/ 36)

أمیرالمومنین (علیه السلام) - عَنْ شُرَیْحٍ‌الْقَاضِی عَنْ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی خُطْبَهًٍْ طَوِیلَهًٍْ قَال جُعِلَ یَوْمُ الْحَشْرِ یَوْمَ الْعَرْضِ وَ السُّؤَالِ وَ الْحِبَاءِ وَ النَّکَالِ یَوْمَ تُقَلَّبُ إِلَیْهِ أَعْمَالُ الْأَنَامِ وَ تُحْصَی فِیهِ جَمِیعُ الْآثَامِ… وَ لا یُؤْذَنُ لَهُمْ فَیَتَکَلَّمُونَ وَ لَا یُقْبَلُ مِنْهُمْ فَیَعْتَذِرُونَ.

امام علی (علیه السلام) - روز قیامت روز عرض و پرستش قرار داده ‎شده، روز نزدیک شدن به مجازات، روز برگرداندن عمل‌ها است به‌سوی خدا. در آن روز همه‌ی گناهان شمرده می‌شود… اجازه‎ی سخن گفتن به آنان داده‎ نمی‌شود، پوزش از آنان پذیرفته نمی‌گردد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص294

بحارالأنوار، ج7، ص98

آیه وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ [37]

وای در آن روز بر تکذیب کنندگان!

آیه هذا یَوْمُ الْفَصْلِ جَمَعْناکُمْ وَ الْأَوَّلِینَ [38]

[و به آن‌ها گفته ‎مى‎شود]: امروز، روز جدایی [حق از باطل] است که شما و پیشینیان را در آن جمع کرده‎ایم.

آیه فَإِنْ کانَ لَکُمْ کَیْدٌ فَکِیدُونِ [39]

اگر چاره‎ای در برابر من [براى فرار از چنگال مجازات] دارید انجام دهید!

آیه وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ [40]

وای در آن روز بر تکذیب کنندگان!

1

(مرسلات/ 40)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - فَسَلِّمْ لِأَمْرِ رَبِّکَ تُطْعَمْ فِی الْآخِرَهًِْ إِنْ قَبِلْتَ وَ صَدَّقْتَ وَ إِنْ کَذَّبْتَ وَ جَحَدْتَ فَ وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - تسلیم امر پروردگارت باش. اگر قبول کردی و تصدیق نمودی، در آخرت اطعام می‎شوی و اگر تکذیب کردی و انکار نمودی، وای در آن روز بر تکذیب کنندگان!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص296

بحارالأنوار، ج39، ص119

آیه إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی ظِلالٍ وَ عُیُونٍ [41]

[در آن روز] پرهیزگاران در سایه‎های [درختان بهشتي] و در میان چشمه‎ها قرار دارند.

1

(مرسلات/ 41)

الکاظم (علیه السلام) - عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ الْمَاضِی (علیه السلام) قَال قُلْتُ لأَبِی‎الْحَسَنِ الْمَاضِی (علیه السلام) … إِنَّ الْمُتَّقِینَ قَالَ: نَحْنُ وَ اللَّهِ وَ شِیعَتُنَا لَیْسَ عَلَی مِلَّهًِْ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) غَیْرُنَا وَ سَائِرُ النَّاسِ مِنْهَا بُرَآء.

امام کاظم (علیه السلام) - محمّدبن‌فضیل گوید: به امام کاظم (علیه السلام) گفتم: … سخن خدای عزّوجلّ: إِنَّ الْمُتَّقِینَ؛ فرمود: «به خدا! ما هستیم و شیعیان ما، جز ما کسی آئین ابراهیم (علیه السلام) را ندارد و مردم دیگر از آن برکنارند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص296

الکافی، ج1، ص434/ بحارالأنوار، ج24، ص338/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص731/ نورالثقلین

2

(مرسلات/ 41)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی ظِلالٍ وَ عُیُونٍ قَالَ: ظِلَالٌ مِنْ نُورٍ أَنْوَرُ مِنَ الشَّمْس.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی ظِلَالٍ وَعُیُونٍ، سایه‌سارانی از نور، که از آفتاب درخشان‌تر است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص296

القمی، ج2، ص400/ نورالثقلین/ البرهان

3

(مرسلات/ 41)

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - إِنَّ الْمُتَّقِینَ {قَالَ: یَعْنِی} الَّذِینَ اتَّقَوُا الشِّرْکَ وَ الذُّنُوبَ {وَ} الْکَبَائِرَ، {وَ هُمْ} عَلِیٌّ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ فِی ظِلالٍ یَعْنِی ظِلَالَ الشَّجَرِ وَ الْخِیَامِ مِنَ اللُّؤْلُؤِ وَ عُیُونٍ یَعْنِی مَاءً طَاهِراً یَجْرِی.

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - إِنَّ الْمُتَّقِینَ یعنی کسانی ‎که از شرک و گناهان کبیره پرهیز می‌کنند و صاحب تقوا و دارای پروا می‌باشند. و سرآمد همه‌ی متّقین علی (علیه السلام)، حسن (علیه السلام) و حسین (علیه السلام) هستند که دارای مقامات والای بهشتی هستند و در زیر سایه‎ی درختان و خیمه‌های ساخته شده از لؤلؤ در کنار چشمه‌های زلال آرمیده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص296

شواهدالتنزیل، ج2، ص416

4

(مرسلات/ 41)

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی ظِلالٍ وَ عُیُونٍ مَنِ اتَّقَی الذُّنُوبَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) وَ الْحَسَنُ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) فِی ظِلَالٍ مِنَ الشَّجَرِ وَ الْخِیَامِ مِنَ اللُّؤْلُؤِ طُولُ کُلِّ خَیْمَهًٍْ مَسِیرَهًُْ فَرْسَخٍ فِی فَرْسَخٍ ثُمَّ سَاقَ الْحَدِیثَ إِلَی قَوْلِهِ إِنَّا کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ الْمُطِیعِینَ لِلَّهِ أَهْلَ بَیْتِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) فِی الْجَنَّهًْ.

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی ظِلَالٍ وَعُیُونٍ کسانی ‎که از گناهان پرهیز کردند عبارتند از؛ علیّ‎بن‎ابی‌طالب (علیه السلام) و حسن و حسین (علی‌ها السلام) که زیر سایه‌ی درختان و در چادرهایی از مروارید هستند که هرکدام از آن چادرها یک فرسخ در یک فرسخ پهنا دارد، سپس حدیث را ادامه می‌دهد تا آنجا که می‌فرماید: إِنَّا کَذَلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنینَ یعنی پیروی‎کنندگان از خداوند که همانا اهل بیت محمّد (علیهم السلام) هستند، جایگاه آنان در بهشت است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص296

المناقب، ج2، ص94/ البرهان

5

(مرسلات/ 41)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - فِی ظِلالٍ وَ عُیُونٍ قَالَ: فِی ظِلَالٍٍ مِن نُور.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - فِی ظِلَالٍ وَعُیُونٍ، سایه‌سارانی از نور است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص296

بحرالعرفان، ج16، ص273

آیه وَ فَواکِهَ مِمّا یَشْتَهُونَ [42]

و میوه‎هایی از آنچه مایل باشند.

1

(مرسلات/ 42)

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ فَواکِهَ یَعْنِی أَلْوَانَ الْفَوَاکِهِ مِمَّا یَشْتَهُونَ یَقُولُ: مِمَّا یَتَمَنَّوْن.

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ فَواکِهَ یعنی انواع میوه‌ها. مِمَّا یَشْتَهُونَ یعنی از آنچه آرزو دارند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص296

شواهدالتنزیل، ج2، ص416

آیه کُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِیئاً بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ [43]

بخورید و بنوشید گوارا باد بر شما! این‌ها در برابر اعمالی است که انجام می‎دادید!

1

(مرسلات/ 43)

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - کُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِیئاً لَا مَوْتَ عَلَیْکُمْ فِی الْجَنَّهًِْ وَ لَا حِسَابَ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ یَعْنِی تُطِیعُونَ اللَّهَ فِی الدُّنْیَا.

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - کُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِیئاً؛ در بهشت مرگ و حسابی نیست. بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ یعنی در دنیا خدا را اطاعت‎ می‌کردید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص296

شواهدالتنزیل، ج2، ص416

آیه إِنّا کَذالِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ [44]

ما این‌گونه نیکوکاران را پاداش می‎دهیم.

1

(مرسلات/ 44)

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - قَوْلِهِ: إِنَّا کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ الْمُطِیعِینَ لِلَّهِ أَهْلَ بَیْتِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فِی الْجَنَّهًِْ.

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - إِنَّا کَذَلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنینَ یعنی پیروی‎کنندگان از خداوند که همانا اهل بیت محمّد (صلی الله علیه و آله) هستند، جایگاه آنان در بهشت است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص298

بحارالأنوار، ج40، ص320/ المناقب، ج2، ص94/ شواهدالتنزیل، ج2، ص416

آیه وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ [45]

وای در آن روز بر تکذیب کنندگان!

1

(مرسلات/ 45)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - إِنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) وَ شِیعَتَهُ فِی ظِلالٍ وَ عُیُونٍ إِلَی قَوْلِهِ وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ بِهَذَا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - علی (علیه السلام) و شیعیانش در سایه‎های [درختان بهشتی] و در میان چشمه‎ها قرار دارند… وای در آن روز بر تکذیب‎کنندگان به این [مطلب]!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص298

بحارالأنوار، ج39، ص119

2

(مرسلات/ 45)

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - أَنَ الْمُرَادَ بِذَلِک‌یَومَ القِیامَه حِینَ یُدْعَوْنَ إِلَی السُّجُودِ فَلا یَسْتَطِیعُونَ.

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه) - منظور از آن [امر به رکوع در] روز قیامت است، زمانی‎که دعوت به سجود می‌شوند، امّا نمی‌توانند [سجود کنند].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص298

بحرالعرفان، ج16، ص273

آیه کُلُوا وَ تَمَتَّعُوا قَلِیلاً إِنَّکُمْ مُجْرِمُونَ [46]

[و به مجرمان بگو]: بخورید و اندکی [از زندگى دنيا] بهره‎ گیرید [ولى بدانيد عذاب الهى در انتظار شماست] چرا که شما مجرمید.

1

(مرسلات/ 46)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - ثُمَّ عَطَفَ عَلََی أعدَاءِ آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) فَقَالَ لَهُم: کُلُوا وَ تَمَتَّعُوا قَلِیلًا فِی الدُّنیَا إِنَّکُمْ مُجْرِمُونَ.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - سپس بر دشمنان آل محمّد (علیهم السلام) توجّه نمود و گفت: «در دنیا بخورید و اندکی [از زندگی دنیا] بهره‎ گیرید [ولی بدانید عذاب الهی در انتظار شماست] چرا که شما مجرمید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص298

تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص731

2

(مرسلات/ 46)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنِ النَّبِی (صلی الله علیه و آله) أنَّه قَالَ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) فِی حَدیِثٍ و الْمُجْرِمُونَ هُمُ الْمُنْکِرُونَ لِوَلَایَتِک.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السلام) فرمود: «یا علی (علیه السلام)! مجرمین در این آیه کسانی هستند که منکر ولایت تواند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص298

بحرالعرفان، ج16، ص273

آیه وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ [47]

وای در آن روز بر تکذیب کنندگان!

آیه وَ إِذا قِیلَ لَهُمُ ارْکَعُوا لا یَرْکَعُونَ [48]

و هنگامی‎که به آن‌ها گفته ‎شود رکوع کنید، رکوع نمی‎کنند.

1

(مرسلات/ 48)

الباقر (علیه السلام) - عَنْ أَبِی حَمْزَهًَْ الثُّمَالِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی وَ إِذا قِیلَ لَهُمُ ارْکَعُوا لا یَرْکَعُونَ قَالَ تَفْسِیرُهَا فِی بَاطِنِ الْقُرْآنِ وَ إِذَا قِیلَ لِلنُّصَّابِ وَ الْمُکَذِّبِینَ تَوَلَّوْا عَلِیّاً لَمْ یَفْعَلُوا لِأَنَّهُمُ الَّذِینَ سَبَقَ عَلَیْهِمْ فِی عِلْمِ اللَّهِ مِنَ الشَّقَاءِ.

امام باقر (علیه السلام) - ابوحمزه ثمالی گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‎ی این آیه: وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ ارْکَعُوا لَا یَرْکَعُونَ، پرسیدم. فرمود: «این آیه در باطن قرآن این‌گونه ‎است؛ وَ إذَا قِیلَ لِلنُّصَّابِ تَوَلّوا عَلِیّاً لایَفعَلُونَ؛ اگر به شما دشمنان گفته ‎شود که ولایت علی (علیه السلام) را بپذیرند، سرباز می‌زنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص298

فرات الکوفی، ص531/ بحارالأنوار، ج36، ص131؛ «لأنهم الذین… الشقاء» / تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص732؛ «لأنهم الذین… الشقاء» / البرهان؛ «لأنهم الذین… الشقاء»

2

(مرسلات/ 48)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - قوله: وَ إِذا قِیلَ لَهُمُ ارْکَعُوا لا یَرْکَعُونَ قَالَ: إِذَا قِیلَ لَهُمْ تَوَلَّوْا الْإِمَامَ لَمْ یَتَوَلَّوْه.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ ارْکَعُوا لَا یَرْکَعُونَ، این است که اگر به آن‌ها گفته‎ شود: از امام پیروی‎کنید، آن‌ها پیروی نمی‌کنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص298

القمی، ج2، ص400/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص732؛ «یوالونه» بدل «لم یتولوه» / نورالثقلین

3

(مرسلات/ 48)

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - وَ إِذا قِیلَ لَهُمُ ارْکَعُوا لایَرْکَعُونَ یعنی نماز نمی‎خوانند.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - وَ إِذا قِیلَ لَهُمُ ارْکَعُوا لایَرْکَعُونَ یعنی نماز نمی‎خوانند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص301

4

(مرسلات/ 48)

الائمه (علیهم السلام) - لَا خَیْرَ فِی دِینٍ لَیْسَ فِیهِ رُکُوعٌ وَ سُجُود.

ائمّه (علیهم السلام) - در دینی که در آن رکوع و سجود نباشد خیری نیست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص300

المناقب، ج1، ص57/ نورالثقلین

آیه وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ [49]

وای در آن روز بر تکذیب کنندگان!

آیه فَبِأَیِّ حَدِیثٍ بَعْدَهُ یُؤْمِنُونَ [50]

[و اگر آن‌ها به اين قرآن ايمان نمى‎آورند] پس به کدام سخن بعد از آن ایمان می‎آورند؟!

1

(مرسلات/ 50)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه) - ثُمَّ قَالَ لِنَبِیِّه (صلی الله علیه و آله) فَبِأَیِّ حَدِیثٍ بَعْدَ هَذَا الَّذِی أُحَدِّثُکَ بِه‌یُؤْمِنُونَ.

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه) - پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: بعد از این سخنانی که برای تو می‌گویم، پس به کدام سخن بعد از آن ایمان می‎آوری؟! .

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص300

القمی، ج2، ص400/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص732؛ «أحدثک» بدل «أخبرتک»

2

(مرسلات/ 50)

أمیرالمومنین (علیه السلام) - أَنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) کَتَبَ إِلَی مُعَاوِیَهًْ… وَ عَلَیْنَا نَزَلَ الْکِتَابُ وَ فِینَا بُعِثَ الرَّسُولُ وَ عَلَیْنَا تُلِیَتِ الْآیَاتُ وَ نَحْنُ الْمُنْتَحِلُونَ لِلْکِتَابِ وَ الشُّهَدَاءُ عَلَیْهِ وَ الدُّعَاهًُْ إِلَیْهِ وَ الْقُوَّامُ بِهِ فَبِأَیِّ حَدِیثٍ بَعْدَهُ یُؤْمِنُونَ أفَغَیْرَ اللَّهِ یَا مُعَاوِیَهًُْ تَبْغِی رَبّاً أَمْ غَیْرَ کِتَابِهِ کِتَاباً.

امام علی (علیه السلام) - علی (علیه السلام) به معاویه نوشت: … کتاب[قرآن] بر ما نازل ‎شد و پیامبر (صلی الله علیه و آله) در میان ما مبعوث شد و آیات [قرآن] بر ما خوانده ‎شد و ما منسوب به کتاب، گواهان بر آن، دعوت‎کنندگان به‌سوی آن و به‌پا دارندگان آن هستیم. ای معاویه! آیا غیر خدا، پروردگاری را یا غیر کتاب او کتابی را می‎طلبی؟!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص300

بحارالأنوار، ج33، ص136

3

(مرسلات/ 50)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَ: وَ الْمُرْسَلَاتِ فَبَلَغَ فَبِأَیِّ حَدِیثٍ بَعْدَهُ یُؤْمِنُونَ فَلْیَقُلْ آمَنَّا بِاللَّهِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکس [سوره‌ی] وَ الْمُرْسَلَاتِ خواند و به [آیه‌ی] فَبِأَیِّ حَدِیثٍ بَعْدَهُ یُؤْمِنُونَ رسید، بگوید: «به خدا ایمان آوردیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج17، ص300

بحارالأنوار، ج89، ص219

مطالب مرتبط

نام کاربری :

پست الکترونیکی :

وب :

یادداشت :

کد امنیتی :

2 + 7 = ?