تفسیر روایی سوره طور
تفسیر روایی سوره طورثواب قرائت1 (طور/ مقدمه)الصّادقین (علیها السلام) - مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ وَ الطُّورِ جَمَعَ اللَّهُ لَهُ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ.امام باقر و امام صادق (علیها السلام) - هرکس سوره‌ی وَ الطُّورِ را بخواند، خداوند همه‌ی خوبی‌های دنیا و آخرت را برای او جمع خواهد کرد.تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص166 ثواب الأعمال، ص116/ نورالثقلین/ البرهان
سوره طور
ثواب قرائت
1 (طور/ مقدمه)
الصّادقین (علیها السلام) - مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ وَ الطُّورِ جَمَعَ اللَّهُ لَهُ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ.
امام باقر و امام صادق (علیها السلام) - هرکس سوره‌ی وَ الطُّورِ را بخواند، خداوند همه‌ی خوبی‌های دنیا و آخرت را برای او جمع خواهد کرد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص166 ثواب الأعمال، ص116/ نورالثقلین/ البرهان
2 (طور/ مقدمه)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ کَانَ حَقّاً عَلَی اللَّهِ تَعَالَی أَنْ یُؤْمِنَهُ مِنْ عَذَابِهِ وَ أَنْ یُنْعِمَ عَلَیْهِ فِی جَنَّتِهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا وَ أَدْمَنَ فِی قِرَائَتِهَا وَ کَانَ مَغْلُولًا مَسْجُوناً سَهُلَ عَلَیْهِ خُرُوجُهُ وَ لَوْ کَانَمَا کَانَ عَلَیْهِ مِنَ الْجِنَایَاتِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکس این سوره را قرائت کند، بر خداوند متعال است که او را از عذاب در امان داشته و در بهشت خود به او نعمت ارزانی دارد. و هرکس این سوره را بخواند و بر خواندن آن مداومت کند، اگر در زنجیر باشد و دست و پا بسته در زندان افتاده باشد، خداوند این امکان را برای او فراهم می‌آورد که از زندان رهایی یابد؛ هرچند جُرم‌های زیادی مرتکب شده باشد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص166 البرهان/ نورالثقلین؛ فیه: «ینعمه» بدلُ «ان ینعمه علیه» و «مقیدا» محذوفُ
3 (طور/ مقدمه)
الصّادق (علیه السلام) - مَنْ أَدْمَنَ فِی قِرَاءَتِهَا وَ هُوَ مُعْتَقَلٌ سَهَّلَ اللَّهُ خُرُوجَهُ وَ لَوْ کَانَ مَا کَانَ عَلَیْهِ مِنَ الْحُدُودِ الْوَاجِبَهًِْ وَ إِذَا أَدْمَنَ فِی قِرَاءَتِهَا وَ هُوَ مُسَافِرٌ أَمِنَ فِی سَفَرِهِ مِمَّا یَکْرَهُ وَ إِذَا رَشَّ بِمَائِهَا عَلَی لَدْغِ الْعَقْرَبِ بَرِئَتْ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.
امام صادق (علیه السلام) - هرکس در زندان باشد و بر خواندن این سوره مداومت کند، خداوند این امکان را فراهم می‌آورد که از زندان رهایی یابد؛ اگرچه قرار باشد مجازات شرعی بر او جاری گردد. و اگر در حال سفر بر خواندن آن مداومت کند، در سفر خود از دچارشدن به چیزهایی که نمی‌پسندد آسوده‌خاطر خواهد بود. و اگر آبی که این سوره برآن خوانده‌شده را بر محلّ گزیدگیِ عقرب بپاشد، به اذن و اجازه‌ی خداوند متعال بهبودی خواهد یافت.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص166 البرهان
آیه وَ الطُّورِ [1]
سوگند به کوهِ طور
1 (طور/ 1)
الزّهراء (سلام الله علیها) - عَنْ عَبْدِاللَّهِ‌بْنِ سَلْمَانَ الْفَارِسِیِّ عَنْ أَبِیه قَالَ خَرَجْتُ مِنْ مَنْزِلِی یَوْماً بَعْدَ وَفَاهًِْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِعَشَرَهًِْ أَیَّامٍ فَلَقِیَنِی عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) … فَقَالَ (علیه السلام) یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) ائْتِ مَنْزِلَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَإِنَّهَا إِلَیْکَ مُشْتَاقَهًٌْ تُرِیدُ أَنْ تُتْحِفَکَ بِتُحْفَهًٍْ قَدْ أُتْحِفَتْ بِهَا مِنَ الْجَنَّهًِْ قُلْتُ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) قَدْ أُتْحِفَتْ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) بِشَیْءٍ مِنَ الْجَنَّهًِْ بَعْدَ وَفَاهًِْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ نَعَمْ بِالْأَمْسِ قَالَ سَلْمَانُ الْفَارِسِیُّ فَهَرْوَلْتُ إِلَی مَنْزِلِ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) بِنْتِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَإِذَا هِیَ جَالِسَهًٌْ وَ
عَلَیْهَا قِطْعَهًُْ عَبَاءٍ إِذَا خَمَّرَتْ رَأْسَهَا انْجَلَی سَاقُهَا وَ إِذَا غَطَّتْ سَاقَهَا انْکَشَفَ رَأْسُهَا فَلَمَّا نَظَرَتْ إِلَیَّ اعْتَجَرَتْ ثُمَّ قَالَ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) … هُوَ نَخْلٌ غَرَسَهُ اللَّهُ فِی دَارِ السَّلَامِ بِکَلَامٍ عَلَّمَنِیهِ أَبِی مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) کُنْتُ أَقُولُهُ غُدْوَهًًْ وَ عَشِیَّهًْ} قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) قُلْتُ علمنی (عَلِّمِینِی) الْکَلَامَ یَا سَیِّدَتِی فَقَالَتْ إِنْ سَرَّکَ أَنْ لَا یَمَسَّکَ أَذَی الْحُمَّی مَا عِشْتَ فِی دَارِ الدُّنْیَا فَوَاظِبْ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) عَلَّمَتْنِی هَذَا الْحِرْزَ فَقَالَتْ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ بِسْمِ اللهِ النُّورِ بِسْمِ اللهِ نُورِ النُّورِ بِسْمِ اللهِ نُورٌ عَلَی نُورٍ بِسْمِ اللهِ الَّذِی هُوَ مُدَبِّرُ الْأُمُورِ بِسْمِ اللهِ الَّذِی خَلَقَ النُّورَ مِنَ النُّورِ الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِی خَلَقَ النُّورَ مِنَ النُّورِ وَ أَنْزَلَ النُّورَ عَلَی الطُّورِ فِی کِتابٍ مَسْطُورٍ فِی رَقٍّ مَنْشُورٍ.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) - عبدالله فرزند سلمان فارسی (رحمة الله علیه) از پدرش نقل می‌کند: روزی از منزلم خارج شدم [درحالی‌که] ده روز از وفات پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌گذشت. در راه علی (علیه السلام) را دیدم… فرمود: «ای سلمان (رحمة الله علیه)! به منزل فاطمه (سلام الله علیها) دختر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برو که مشتاق دیدار توست و می‌خواهد از تحفه‌ای که از بهشت برایش آورده‌اند به تو بدهد». [با تعجّب] گفتم: «آیا بعد از رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برای فاطمه (سلام الله علیها) تحفه‌ای از بهشت رسیده است»؟! علی (علیه السلام) فرمود: «آری! دیروز [تحفه‌ای برایش آورده‌اند]». سلمان (رحمة الله علیه) می‌گوید: خودم را شتابان به خانه‌ی فاطمه (سلام الله علیها) رساندم و او را دیدم که نشسته و قطعه عَبایی بر سر دارد… فاطمه (سلام الله علیها) فرمود: «ای سلمان (رحمة الله علیه)! [روز گذشته] سه کنیزِ بهشتی بر من وارد شدند… سپس خرمای تازه‌ای [از بهشت] به من دادند… که از برف سفیدتر و از مُشک، خوشبوتر بود». سپس به من فرمود: «ای سلمان (رحمة الله علیه)! امشب با این خرما افطار کن و فردا هسته‌اش را برایم بیاور» … [من نیز] شامگاه با آن خرما افطار کردم ولی هسته‌ای در آن نیافتم! فردایِ آن‌روز نزد دختر رسول خدا (رفتم و به او گفتم: «من با آن خرمایی که به من عنایت کردی افطار نمودم؛ ولی هسته‌ای در آن نیافتم»! فاطمه (سلام الله علیها) فرمود: «ای سلمان (رحمة الله علیه)! هرگز این خرما هسته ندارد چراکه از درختی [چیده شده] که خداوند در دارالسلام (بهشت) آن را کاشته است». [سپس در ادامه فرمود]: «آیا سخنی به تو یاد بدهم که پدرم محمّد (صلی الله علیه و آله) آن را به من آموخت و من هر صبح و شام آن را می‌خوانم»؟ گفتم: «بانوی من! آن سخن را به من یاد بده». فاطمه (سلام الله علیها) فرمود: «اگر دوست داری که تا در دنیا هستی دچار بیماریِ تب نشوی، بخواندن این دعا مواظبت کن». سلمان (رحمة الله علیه) می‌گوید: «حضرت، این حرز را به من تعلیم داده و فرمود: بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ بِسْمِ اللهِ النُّورِ بِسْمِ اللهِ نُورِ النُّورِ بِسْمِ اللهِ نُورٌ عَلَی نُورٍ بِسْمِ اللهِ الَّذِی هُوَ مُدَبِّرُ الْأُمُورِ بِسْمِ اللهِ الَّذِی خَلَقَ النُّورَ مِنَ النُّورِ الحَمْدُ لِلهِ الَّذِی خَلَقَ النُّورَ مِنَ النُّورِ وَ أَنْزَلَ النُّورَ عَلَی الطُّورِ فِی کِتابٍ مَسْطُورٍ فِی رَقٍّ مَنْشُورٍ».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص166 بحارالأنوار، ج43، ص66
2 (طور/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: اللَّیْلَهًُْ الَّتِی یَقُومُ فِیهَا قَائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ یَنْزِلُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) عَلَی حِرَاءَ، فَیَقُولُ لَهُ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام): أَجِبْ. فَیَخْرُجُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) رَقّاً مِنْ حُجْزَهًِْ إِزَارِهِ، فَیَدْفَعُهُ إِلَی عَلِیٍّ (علیه السلام) فَیَقُولُ لَهُ: اکْتُبْ: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ، هَذَا عَهْدٌ مِنَ اللَّهِ، وَ مِنْ رَسُولِهِ، وَ مِنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی طَالِبٍ، لِفُلَانِ‌بْنِ‌فُلَانٍ» بِاسْمِهِ وَ اسْمِ أَبِیهِ، وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ (عَزَّوَجَلَّ) فِی کِتَابِهِ: وَ الطُّورِ وَ کِتابٍ مَسْطُورٍ فِی رَقٍّ مَنْشُور.
امام صادق (علیه السلام) - شبی که در آن قائم آل محّمد (قیام می‌کند، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و امیرالمؤمنین (علیه السلام) و جبرئیل (علیه السلام) بر غار حراء فرود می‌آیند؛ جبرئیل (علیه السلام) خطاب به حضرت مهدی (گوید: «[پیامبر (صلی الله علیه و آله) را] اجابت کن»! . آنگاه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از کمربند لباس خویش، صفحه‌ای را بیرون آورده و به علی (علیه السلام) می‌دهد و به او می‌فرماید: «بنویس: بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیم، این میثاقی است از جانب خدا و رسولش و علیّبنابیطالب (علیه السلام) برای مهدی (فرزند حسن عسکری (علیه السلام)». و این همان سخن خداوند عزّوجلّ در کتابش است [که فرمود]: وَ الطُّورُ وَ کِتَابٍ مَسْطُورٍ فِی رَقٍّ مَنْشُورٍ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص168 دلایل الإمامهًْ، ص478
3 (طور/ 1)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - زِیَارَهًٌْ رَابِعَهًٌْ مَلِیحَهًٌْ یُزَارُ بِهَا صَلَوَاتُ اللَّهِ وَ سَلَامُهُ عَلَیْه: تَقُولُ یَا أَمِینَ اللهِ یَا حُجَّهًَْ اللهِ یَا وَلِیَّ اللهِ یَا صِرَاطَ اللهِ زَارَکَ عَبْدُکَ وَ وَلِیُّکَ اللَّائِذُ بِقَبْرِکَ وَ الْمُنِیخُ رَحْلَهُ بِفِنَائِکَ الْمُتَقَرِّبُ إِلَی اللهِ عَزَّوَجَلَّ وَ الْمُسْتَشْفِعُ بِکَ إِلَی اللهِ زِیَارَهًًْ مَنْ هَجَرَ فِیکَ صَحْبَهُ وَ جَعَلَکَ بَعْدَ اللهِ حَسَبَهُ أَشْهَدُ أَنَّکَ الطُّورُ وَ الْکِتَابُ الْمَسْطُورُ وَ الرَّقُّ الْمَنْشُور.
امام علی (علیه السلام) - زیارتی دیگر برای امیرالمؤمنین (علیه السلام) … آنگاه خود را به ضریح حضرت، چسبانده و آن را ببوس و بگو: «ای امین خدا! ای حجّت خدا! ای ولیّ خدا! ای راه [راستِ] خدا! این بنده و دوستدارت همو که به قبرت پناه آورده و در کنار درگاهت، رحلِ اقامت گزیده و [به‌واسطه‌ی تو] به خداوند نزدیکی یافته و تو را نزد خداوند شفیعِ خویش قرار داده به زیارت تو آمده و به خاطر تو، همراهانش را رها کرده و بعد از خداوند، تو را تکیه‌گاه خویش قرار داده است گواهی می‌دهم که تویی والطُّورُ و تویی الْکِتَابُ الْمسْطُورُ و تویی الرَّقُّ الْمنْشُور…».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص168 بحارالأنوار، ج97، ص313
4 (طور/ 1)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَ الطُّورِ وَ کِتابٍ مَسْطُورٍ قال الطُّور جَبَلٌ بِطُورِ سینَا.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - منظور از الطُّور، کوهی است در طور سینا (همان‌جایی که وحی بر موسی (علیه السلام) نازل شد).
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص168 القمی، ج2، ص331/ نورالثقلین/ البرهان؛ «بتفاوت لفظی»
آیه وَ کِتابٍ مَسْطُورٍ [2]
و کتابی که نوشته شده.
1 (طور/ 2)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌سُلَیْمَانِ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ‌أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ وَ کِتابٍ مَسْطُورٍ فِی رَقٍّ مَنْشُورٍ قَالَ کِتَابٌ کَتَبَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِی وَرَقَهًِْ آسٍ وَ وَضَعَهُ عَلَی عَرْشِهِ قَبْلَ خَلْقِ الْخَلْقِ بِأَلْفَیْ عَامٍ یَا شِیعَهًَْ آلِ مُحَمَّدٍ (إِنِّی أَنَا اللَّهُ أَجَبْتُکُمْ قَبْلَ أَنْ تَدْعُوَنِی وَ أَعْطَیْتُکُمْ قَبْلَ أَنْ تَسْأَلُونِی وَ غَفَرْتُ لَکُمْ قَبْلَ أَنْ تَسْتَغْفِرُونِی.
امام صادق (علیه السلام) - و کِتَابٍ مَّسْطُورٍ* فِی رَقٍّ مَّنشُورٍ [منظور] نوشته‌ای است که خداوند عزّوجلّ، دوهزار سال قبل از آفرینش آدمیان، آن را بر برگی از درخت آس (درختی شبیه به درخت انار) نوشته و بر عرش خویش قرار داده است؛ [که آن نوشته، چنین است]: «ای پیروانِ [راستینِ] آل محمّد (علیهم السلام)! منم خداوند! قبل از آنکه مرا بخوانید شما را اجابت کردم و قبل از اینکه چیزی از من درخواست کنید، آن را به شما بخشیدم و قبل از اینکه از من طلب بخشش بکنید، شما را مورد بخشش قرار دادم».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص170 بحارالأنوار، ج27، ص138/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص597/ البرهان
2 (طور/ 2)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ کِتابٍ مَسْطُورٍ أی مَکتُوبٌ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - و کِتَابٍ مَّسْطُورٍ یعنی کتابِ نوشته شده.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص170 القمی، ج2، ص331/ نورالثقلین/ البرهان
آیه فی رَقٍّ مَنْشُورٍ [3]
در صفحه‌ای گسترده.
1 (طور/ 3)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) عَنْ تَفْسِیرِ الْمَقَالِیدِ فَقَالَ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) لَقَدْ سَأَلْتَ عَظِیماً الْمَقَالِیدُ هُوَ أَنْ تَقُولَ عَشْراً إِذَا أَصْبَحْتَ وَ عَشْراً إِذَا أَمْسَیْتَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَ اللهُ أَکْبَرُ سُبْحَانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلهِ أَسْتَغْفِرُ اللهَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّهًَْ إِلَّا بِاللهِ هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ حَیٌّ لَا یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ مَنْ قَالَهَا عَشْراً إِذَا أَصْبَحَ وَ عَشْراً إِذَا أَمْسَی أَعْطَاهُ اللَّهُ خِصَالًا سِتّاً أَوَّلُهُنَّ یَحْرُسُهُ مِنْ إِبْلِیسَ وَ جُنُودِهِ فَلَا یَکُونُ لَهُمْ عَلَیْهِ سُلْطَانٌ وَ الثَّانِیَهًُْ یُعْطَی قِنْطَاراً فِی الْجَنَّهًِْ أَثْقَلَ فِی مِیزَانِهِ مِنْ جَبَلِ أُحُدٍ وَ الثَّالِثَهًُْ یَرْفَعُ اللَّهُ لَهُ دَرَجَهًًْ لَا یَنَالُهَا إِلَّا الْأَبْرَارُ وَ الرَّابِعَهًُْ یُزَوِّجُهُ اللَّهُ مِنَ الْحُورِ الْعِینِ وَ الْخَامِسَهًُْ یَشْهَدُهُ اثنی عشر (اثْنَا عَشَرَ) مَلَکاً یَکْتُبُونَهَا فِی رَقٍّ مَنْشُورٍ یَشْهَدُونَ لَهُ بِهَا یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ السَّادِسَهًُْ کَانَ کَمَنْ قَرَأَ التَّوْرَاهًَْ وَ الْإِنْجِیلَ وَ الزَّبُورَ وَ الْفُرْقَانَ وَ کَمَنْ حَجَّ وَ اعْتَمَرَ فَقَبِلَ اللَّهُ حَجَّتَهُ وَ عُمْرَتَهُ وَ إِنْ مَاتَ مِنْ یَوْمِهِ أَوْ لَیْلَتِهِ أَوْ شَهْرِهِ طُبِعَ بِطَابَعِ الشُّهَدَاءِ فَهَذَا تَفْسِیرُ الْمَقَالِیدِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - امام علی (علیه السلام) می‌فرماید: «تفسیر مقالید (کلیدهای آسمان و زمین که در آیه‌ی 63 از سوره‌ی زمر به آن‌ها اشاره شده) را از پیامبر (صلی الله علیه و آله) پرسیدم». ایشان فرمود: «ای علی (علیه السلام)! سؤال مهمّی پرسیدی. مقالید این است که به هنگام صبح، ده مرتبه و به هنگام شب نیز ده مرتبه بگویی: خدایی جز الله نیست و خدا بزرگ‌تر است، خدا منزّه است، ستایش مخصوص خداست. از خدا طلب آمرزش می‌کنم. به هیچ حرکت و نیرویی جز از ناحیه‌ی خدا نیست. او اوّل است و آخر و ظاهر و باطن (پنهان). پادشاهی (مالکیت) از آن اوست و ستایش مخصوص اوست. زنده می‌کند و می‌میراند و او زنده‌ای است که نمی‌میرد، و او بر هرچیزی قادر است. هرکس این کلمات را هنگام صبح، ده‌مرتبه و هنگام شب، ده‌مرتبه بگوید خداوند به او شش خصلت (ویژگی نیکو) عطا می‌فرماید؛ اوّلین آن‌ها این است که [خدا] او را از ابلیس و لشکریانش حفظ می‌کند، از این‌رو آن‌ها بر او هیچ تسلّطی ندارند. دوّمین خصلت این است که ثروت هنگفتی در بهشت به او عطا می‌شود که در ترازوی اعمالش از کوه اُحد سنگین‌تر است. سوّمین خصلت اینکه خدا او را به مرتبه‌ای خواهد رساند که جز نیکان به آن دست نمی‌یابند. چهارمین خصلت این است که خدا حور العین (همسران بهشتی) را به ازدواج او در می‌آورد. پنجمین خصلت اینکه دوازده فرشته [درهنگام گفتن این کلمات] شاهد او هستند و این کلمات را در رَقٍّ مَنْشُورٍ می‌نویسند و در روز قیامت با این کلمات، به نفع او شهادت می‌دهند و ششمین خصلت اینکه مانند کسی است که تورات، انجیل، زبور و فرقان (قرآن) را تلاوت کرده و مانند کسی است که حج و عمره به‌جا آورده و خدا حج و عمره‌اش را قبول کرده باشد. و اگر در آن روز یا آن شب یا آن ماه بمیرد از جمله‌ی شهدا نوشته می‌شود؛ این است تفسیر مَقالید».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص170 بحارالأنوار، ج83، ص281
آیه وَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ [4]
و سوگند به «بیت المعمور».
1 (طور/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - الْبَیْتُ الْمَعْمُورُ فِی السَّمَاءِ الدُّنْیَا وَ فِی السَّمَاءِ الرَّابِعَهًِْ نَهَرٌ یُقَالُ لَهُ الْحَیَوَانُ یَدْخُلُ فِیهِ جَبْرَئِیلُ کُلَّ یَوْمٍ طَلَعَتْ فِیهِ الشَّمْسُ وَ إِذَا خَرَجَ انْتَفَضَ انْتِفَاضَهًًْ جَرَتْ مِنْهُ سَبْعُون
أَلْفَ قَطْرَهًٍْ یَخْلُقُ اللَّهُ مِنْ کُلِّ قَطْرَهًٍْ مَلَکاً یُؤْمَرُونَ أَنْ یَأْتُوا الْبَیْتَ الْمَعْمُورَ فَیُصَلُّوا فِیهِ فَیَفْعَلُونَ ثُمَّ لَا یَعُودُونَ إِلَیْهِ أَبَداً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - الْبَیْتُ الْمعْمُورُ در آسمانِِِ دنیا قرار دارد و در آسمان چهارم، نهریست به نام «زندگانی» که جبرئیل هر روز که خورشید طلوع می‌کند وارد آن می‌شود و وقتی بیرون می‌آید، تکانی به خود می‌دهد و از او هفتادهزار قطره می‌چکد و خداوند از هر قطره، فرشته‌ای می‌آفریند که فرمان می‌یابند به الْبَیْتُ الْمعْمُورُ رفته و در آنجا نماز گزارند. آنان نیز چنین می‌کنند و پس از آن، هیچگاه به آنجا باز نخواهند گشت.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص170 بحارالأنوار، ج55، ص55/ نورالثقلین
2 (طور/ 4)
أمیرالمومنین (علیه السلام) - إِنَّ ابْنَ‌الْکَوَّاءِ سَأَلَ أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) عَنِ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ وَ السَّقْفِ الْمَرْفُوع: ذَلِکَ الضُّرَاحُ بَیْتٌ فِی السَّمَاءِ الرَّابِعَهًِْ حِیَالَ الْکَعْبَهًِْ مِنْ لُؤْلُؤَهًٍْ وَاحِدَهًٍْ یَدْخُلُهُ کُلَّ یَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ لَا یَعُودُونَ إِلَیْهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ فِیهِ کِتَابُ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ عَنْ یَمِینِ الْبَابِ یَکْتُبُونَ أَعْمَالَ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ وَ فِیهِ کِتَابُ أَهْلِ النَّارِ عَنْ یَسَارِ الْبَابِ یَکْتُبُونَ أَعْمَالَ أَهْلِ النَّارِ بِأَقْلَامٍ سُودٍ فَإِذَا کَانَ مِقْدَارَ الْعِشَاءِ ارْتَفَعَ الْمَلَکَانِ فَیَسْمَعُونَ مِنْهُمَا مَا عَمِلَ الرَّجُلُ فَذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی هذا کِتابُنا یَنْطِقُ عَلَیْکُمْ بِالْحَقِّ إِنَّا کُنَّا نَسْتَنْسِخُ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ.
امام علی (علیه السلام) - ابن‌کوّاء از امام علی (علیه السلام) درباره: الْبَیْتِ الْمعْمُورِ و السَّقْفِ الْمرْفُوع پرسید. امام (علیه السلام) فرمود: «منظور «ضُراح» است، [نامِ] خانه‌ای در آسمان چهارم برابر کعبه، [ساخته شده] از دانه‌ای مروارید، که هر روز هفتادهزار فرشته وارد آن می‌شوند و تا روز قیامت به آن باز نخواهند گشت. نویسندگان [کردارِ] اهل بهشت، در سمت راستِ دروازه‌ی آن هستند که اعمال اهل بهشت را می‌نویسند و نویسندگان [کردارِ] دوزخیان، در سمت چپ دروازه‌ی آن، با قلم‌هایی سیاه، اعمال دوزخیان را می‌نویسند. شب هنگام دو فرشته [ای که مأمور نوشتن کردار هر انسان هستند] بالا می‌روند و آن نویسندگان، کردار هر انسان را از آن دو فرشته می‌شنوند [و ثبت می‌کنند]؛ این است تفسیر این کلام خداوند تعالی [که فرمود]: این کتاب ما است که بحق با شما سخن می‌گوید [و اعمال شما را بازگو می‌کند] ما آنچه را انجام می‌دادید می‌نوشتیم! . (جاثیه/ 29) ».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص172 بحارالأنوار، ج55، ص55/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»
3 (طور/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - {البیت المعمور}الْبَیْتُ الَّذِی فِی السَّمَاءِ یُقَالُ لَهُ الضُّرَاحُ وَ هُوَ بِفِنَاءِ الْبَیْتِ الْحَرَامِ لَوْ سَقَطَ سَقَطَ عَلَیْهِ یَدْخُلُهُ کُلَّ یَوْمٍ أَلْفُ مَلَکٍ لَا یَعُودُونَ إِلَیْهِ أَبَداً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - در آسمان خانه‌ایست به نام «ضُراح» برابر خانه‌ی کعبه که اگر فرو افتد بر خانه‌ی کعبه فرود می‌آید؛ [آن خانه در آسمان درست برابر خانه‌ی کعبه در زمنی ساخته شده است] هر روز هزار فرشته در آن [خانه] وارد می‌شوند و بیرون می‌آیند که هرگز به آن باز نخواهند گشت!
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص172 بحارالأنوار، ج55، ص55/ نورالثقلین
4 (طور/ 4)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - هُوَ فِی السَّمَاءِ الرَّابِعَهًِْ وَ هُوَ الضُّرَاحُ یَدْخُلُهُ کُلَّ یَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ ثُمَّ لَا یَعُودُونَ إِلَیْهِ أَبَداً.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - [الْبَیْتُ الْمعْمُورُ] در آسمان چهارم قرار دارد و نام آن «ضُراح» می‌باشد. هر روز هفتادهزار فرشته وارد آن [خانه] می‌شوند و بیرون می‌آیند و هرگز به آن باز نمی‌گردند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص172 بحارالأنوار، ج55، ص57/ القمی، ج2، ص331/ نورالثقلین/ البرهان
5 (طور/ 4)
الباقر (علیه السلام) - إِنَ اللَّهَ وَضَعَ تَحْتَ الْعَرْشِ أَرْبَعَهًَْ أَسَاطِینَ وَ سَمَّاهُ الضُّرَاحَ وَ هُوَ الْبَیْتُ الْمَعْمُورُ وَ قَالَ لِلْمَلَائِکَهًِْ طُوفُوا بِهِ ثُمَّ بَعَثَ مَلَائِکَهًًْ فَقَالَ لَهُمُ ابْنُوا فِی الْأَرْضِ بَیْتاً بِمِثَالِهِ وَ قَدْرِهِ وَ أَمَرَ مَنْ فِی الْأَرْضِ أَنْ یَطُوفُوا بِهِ.
امام باقر (علیه السلام) - خداوند در زیر عرش، چهار ستون قرار داده و آن‌ها را «ضُراح» نامیده که همان الْبَیْتُ الْمعْمُورُ است و به فرشتگان فرمان داده که دور آن طواف کنند. آنگاه فرشتگانش را فرستاده و فرمود: «در زمین، خانه‌ای مانند آن و به اندازه آن بسازید». و هرکس را که بر روی زمین بود فرمان داد که گرداگرد آن خانه طواف کنند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص172 فقه القرآن، ج1، ص292/ نورالثقلین
6 (طور/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - ثُمَّ صَعِدْنَا إِلَی السَّمَاءِ السَّابِعَهًِْ فَمَا مَرَرْتُ بِمَلَکٍ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ إِلَّا قَالُوا یَا مُحَمَّدُ احْتَجِمْ وَ أْمُرْ أُمَّتَکَ بِالْحِجَامَهًِْ، وَ إِذَا فِیهَا رَجُلٌ أَشْمَطُ الرَّأْسِ وَ اللِّحْیَهًِْ‌جَالِسٌ عَلَی کُرْسِیٍّ فَقُلْتُ یَا جَبْرَئِیلُ مَنْ هَذَا الَّذِی فِی السَّمَاءِ السَّابِعَهًِْ عَلَی بَابِ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ فِی جِوَارِ اللَّهِ فَقَالَ هَذَا أَبُوکَ إِبْرَاهِیم (علیه السلام).
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - [در شب معراج، به همراه جبرئیل] تا آسمان هفتم بالا رفتیم… در آنجا مردی با موها و ریش‌هایی سفید و سیاه، روی تختی نشسته بود. گفتم: «ای جبرئیل! این کیست که در آسمان هفتم بر در الْبَیْتُ الْمعْمُورُ در کنار [عرش] خداوند تعالی قرار دارد»؟ گفت: «این پدرت ابراهیم (علیه السلام) است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص172 القمی، ج2، ص9
7 (طور/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ أَبِی عَبْدِ اللهِ (علیه السلام) حَدِیثٌ طَوِیلٌ: فِی مِعْرَاجِ رَسُولِ الله (صلی الله علیه و آله) وَ فِی أَوَاخِرِهِ: فَلَمَّا فَرَغَ مُنَاجَاتَهُ رَدَّ إِلَی الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ وَ هُوَ فِی السَّمَاءِ السَّابِعَهًِْ بِحِذَاءِ الْکَعْبَهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - پیرامون معراج رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل شده که در اواخر حدیث، چنین آمده است: «وقتی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از مناجات با خداوند فارغ شد، به الْبَیْتُ الْمعْمُورُ باز گردانده شد که در آسمان هفتم و برابر کعبه قرار دارد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص174 نورالثقلین
8 (طور/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ دَاوُدَ‌بْنِ‌کَثِیرٍ الرَّقِّیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) مَا مَعْنَی السَّلَامِ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا خَلَقَ نَبِیَّهُ وَ وَصِیَّهُ وَ ابْنَتَهُ وَ ابْنَیْهِ وَ جَمِیعَ الْأَئِمَّهًِْ وَ خَلَقَ شِیعَتَهُمْ أَخَذَ عَلَیْهِمُ الْمِیثَاقَ وَ أَنْ یَصْبِرُوا وَ یُصَابِرُوا وَ یُرَابِطُوا وَ أَنْ یَتَّقُوا اللَّهَ وَ وَعَدَهُمْ أَنْ یُسَلِّمَ لَهُمُ الْأَرْضَ الْمُبَارَکَهًَْ وَ الْحَرَمَ الْآمِنَ وَ أَنْ یُنَزِّلَ لَهُمُ الْبَیْتَ الْمَعْمُورَ وَ یُظْهِرَ لَهُمُ السَّقْفَ الْمَرْفُوعَ وَ یُرِیحَهُمْ مِنْ عَدُوِّهِمْ وَ الْأَرْضِ الَّتِی یُبَدِّلُهَا اللَّهُ مِنَ السَّلَامِ وَ یُسَلِّمُ مَا فِیهَا لَهُمْ لا شِیَهًَْ فِی‌ها قَالَ لَا خُصُومَهًَْ فِیهَا لِعَدُوِّهِمْ وَ أَنْ یَکُونَ لَهُمْ فِیهَا مَا یُحِبُّونَ وَ أَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَی جَمِیعِ الْأَئِمَّهًِْ وَ شِیعَتِهِمُ الْمِیثَاقَ بِذَلِکَ وَ إِنَّمَا السَّلَامُ عَلَیْهِ تَذْکِرَهًُْ نَفْسِ الْمِیثَاقِ وَ تَجْدِیدٌ لَهُ عَلَی اللَّهِ لَعَلَّهُ أَنْ یُعَجِّلَهُ جَلَّ وَ عَزَّ وَ یُعَجِّلَ السَّلَامَ لَکُمْ بِجَمِیعِ مَا فِیه.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - داودبن‌کثیر الرّقی گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «معنی سلام [و درود] بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) چیست»؟ فرمود: «چون خدای تبارک‌وتعالی پیغمبرش (محمّد (صلی الله علیه و آله) )، جانشین او (علی (علیه السلام) )، دخترش (فاطمه (سلام الله علیها) )، دو فرزندش (حسن و حسین (علیها السلام) ) و امامان دیگر (علیهم السلام) و شیعیان آن‌ها را [در عالم ارواح] آفرید، از آن‌ها [بر لزوم اطاعت از خویش] پیمان گرفت و [از آن‌ها خواست که در برابر بلاها] شکیبا باشند و [در مقابل دشمنانشان] پایداری کنند و نگاهبان مرزها [ی اسلام] باشند و از خدا پروا نمایند؛ و [در مقابل] به آن‌ها وعده فرمود که سرزمین مبارک (بیت المقدّس یا مدینه) و حرم امن (مکّه) را در اختیار آن‌ها قرار دهد و الْبَیْتُ الْمعْمُورُ را برایشان فرود آورد «وَ السَّقْفِ الْمرْفُوع؛ سقف برافراشته. (طور/5)». را برای آن‌ها آشکار کند و ایشان را از دشمنشان و [آفاتِ] زمین آسوده‌خاطر سازد؛ زمینی که خدا آن را [از هر عیب و نقصی] پاک کند و آنچه در زمین است را به خاطر آن‌ها سالم گرداند [به‌گونه‌ای که] «إلَّا شِیَةَ فِیهَا؛ لکّه‌ای در آن نباشد. (بقره/71)». یعنی در زمین، هیچ‌گونه جدال و ستیزی [میان آن‌ها] با دشمنشان وجود نداشته باشد و هرچه را دوست داشته باشند، برای آن‌ها در زمین موجود باشد. و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) [نیز] از تمامی امامان (علیهم السلام) و شیعیانشان این پیمان را گرفت. [بدان‌که] سلام [و درود] بر آن حضرت، یادآوری این پیمان و تجدید آن بر خداوند است تا شاید خدای عزّوجلّ، این وعده را پیش انداخته و آن سلامتی را با تمام برکاتش برایتان جلو اندازد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص174 الکافی، ج1، ص451/ نورالثقلین
9 (طور/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - فَأَمَرَ اللَّهُ مَلَکاً مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ أَنْ یَجْعَلَ لَهُ بَیْتاً فِی السَّمَاءِ السَّادِسَهًِْ یُسَمَّی الضُّرَاحَ بِإِزَاءِ عَرْشِهِ فَصَیَّرَهُ لِأَهْلِ السَّمَاءِ یَطُوفُ بِهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ فِی کُلِّ یَوْمٍ لَا یَعُودُونَ وَ یَسْتَغْفِرُون.
امام صادق (علیه السلام) - پس خداوند به یکی از فرشتگان فرمان داد که در آسمان ششم برای او خانه‌ای بسازد که نام آن خانه، ضُراح می‌باشد و روبروی عرش او قرار دارد و خداوند آن را برای اهل آسمان قرار داده‌است و روزانه هفتاد هزار فرشته به دور آن می‌گردند و [می‌روند و دیگر به آن] باز نمی‌گردند و [در همان حال] طلب آمرزش می‌کنند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص174 الکافی، ج4، ص187/ البرهان
10 (طور/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - لَمَّا عُرِجَ بِی إِلَی السَّمَاءِ انْتُهِیَ بِی الْمَسِیرُ مَعَ جَبْرَئِیلَ إِلَی السَّمَاءِ الرَّابِعَهًِْ فَرَأَیْتُ بَیْتاً مِنْ یَاقُوتٍ أَحْمَرَ فَقَالَ لِی جَبْرَئِیلُ یَا مُحَمَّدُ هَذَا الْبَیْتُ الْمَعْمُورُ خَلَقَهُ اللَّهُ قَبْلَ خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ بِخَمْسِینَ أَلْفَ عَامٍ فَصَلِّ فِیهِ فَقُمْتُ لِلصَّلَاهًِْ وَ جَمَعَ اللَّهُ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ فَصَفَّهُمْ جَبْرَئِیلُ صَفّاً فَصَلَّیْتُ بِهِمْ فَلَمَّا سَلَّمْتُ أَتَانِی آتٍ مِنْ عِنْدِ رَبِّی فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ رَبُّکَ یُقْرِئُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ سَلِ الرُّسُلَ عَلَی مَا ذَا أُرْسِلْتُمْ مِنْ قَبْلِی فَقُلْتُ مَعَاشِرَ الْأَنْبِیَاءِ وَ الرُّسُلِ عَلَی مَا ذَا بَعَثَکُمْ رَبِّی قَبْلِی قَالُوا عَلَی وَلَایَتِکَ وَ وَلَایَهًِْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی طَالِبٍ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «وقتی مرا به معراج بردند همراه جبرئیل (علیه السلام) به آسمان چهارم رسیدم و [در آنجا] خانه‌ای از یاقوت سرخ دیدم. جبرئیل (علیه السلام) به من گفت: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله) این الْبَیْتِ المَعْمُور است که خداوند آن را پنجاه هزار سال قبل از آفرینش آسمان‌ها و زمین آفرید. اینک در آن نماز بخوان». من نیز برای نماز بپا خاستم و خداوند همه‌ی پیامبران و رسولان را گرد آورد و جبرئیل همه را پشت‌سر من به صف نمود. من نماز را با آن‌ها خواندم و چون سلامِ نماز را گفتم شخصی از جانب پروردگارم آمد و گفت: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله) خدایت سلام می‌رساند و می‌فرماید از پیامبران بپرس: «شما قبل از من، بر چه عهد و پیمانی به رسالت مبعوث گشتید»؟ من [نیز] گفتم: «ای جماعت پیامبران و رسولان! پروردگارم پیش از من، بر چه عهد و پیمانی شما را به رسالت مبعوث فرمود»؟ آن‌ها پاسخ دادند: «بر ولایت تو و ولایت علیّبنابیطالب (علیه السلام)»، و این آیه اشاره به آن جریان دارد: «وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا؛ از رسولانی که پیش از تو فرستادیم بپرس. (زخرف/45)».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص174 تأویل الآیات الاهره، ص547
11 (طور/ 4)
السّجّاد (علیه السلام) - عَنْ أَبِی حَمْزَهًَْ الثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لِمَ صَارَ الطَّوَافُ سَبْعَهًَْ أَشْوَاطٍ قَالَ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَالَ لِلْمَلَائِکَهًِْ إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً فَرَدُّوا عَلَی اللَّهِ تَبَارَکَ‌وَ تَعَالَی وَ قَالُوا أَ تَجْعَلُ فِی‌ها مَنْ یُفْسِدُ فِی‌ها وَ یَسْفِکُ الدِّماءَ قَالَ اللَّهُ إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ وَ کَانَ لَا یَحْجُبُهُمْ عَنْ نُورِهِ فَحَجَبَهُمْ عَنْ نُورِهِ سَبْعَهًَْ آلَافِ عَامٍ فَلَاذُوا بِالْعَرْشِ سَبْعَهًَْ آلَافِ سَنَهًٍْ فَرَحِمَهُمْ وَ تَابَ عَلَیْهِمْ وَ جَعَلَ لَهُمُ الْبَیْتَ الْمَعْمُورَ الَّذِی فِی السَّمَاءِ الرَّابِعَهًِْ وَ جَعَلَهُ مَثَابَهًًْ وَ وَضَعَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ تَحْتَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ فَجَعَلَهُ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً فَصَارَ الطَّوَافُ سَبْعَهًَْ أَشْوَاطٍ وَاجِباً عَلَی الْعِبَادِ لِکُلِّ أَلْفِ سَنَهًٍْ شَوْطاً وَاحِداً.
امام سجّاد (علیه السلام) - ابوحمزه‌ثمالی گوید: به امام سجاد (علیه السلام) عرض کردم: «چرا طوافِ [خانه‌ی کعبه] هفت دور است»؟ فرمود: «چون خدای تبارک‌وتعالی به فرشته‌ها فرمود: «إِنیِّ جَاعِلٌ فیِ الْأَرْضِ خَلِیفَة؛ من در روی زمین، جانشینی [نماینده‌ای] قرار خواهم داد. (بقره/30)». و آن‌ها در برابر خداوند تبارک‌وتعالی عرض کردند: پروردگارا! آیا کسی را در آن قرار می‌دهی که فساد و خونریزی کند؟! [زیرا موجودات زمینی دیگر، که قبل از این آدم وجود داشتند نیز، به فساد و خونریزی آلوده شدند. اگر هدف از آفرینش این انسان، عبادت است]. (بقره/ 30) ». خدا فرمود: پروردگار فرمود: «من حقایقی را می‌دانم که شما نمی‌دانید». (بقره/30) و پیش از آن جریان، خداوند میان آن‌ها و نور خویش، حجابی قرار نمی‌داد ولی پس از آن، هفت‌هزار سال میان آن‌ها و نور خود، حجابی قرار داد. پس فرشته‌ها هفت‌هزار سال به عرش خداوند پناه بردند و در نهایت خداوند بر آن‌ها رحم نموده و توبه‌شان را پذیرفت و الْبَیْتِ المَعْمُور که در آسمان چهارم است را برایشان قرار داد تا محلّ بازگشت و جایگاه امن آن‌ها باشد و بیت الحرام (خانه‌ی کعبه) را زیر الْبَیْتِ المَعْمُور نهاد و مرکز امن و امان برای مردم. (بقره/125) و هفت دور طواف بر بندگان واجب شد، [یعنی] در برابر هر هزار سال یک دور.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص176 علل الشرایع، ج2، ص406
12 (طور/ 4)
الرّضا (علیه السلام) - فَوَضَعَ فِی السَّمَاءِ الرَّابِعَهًِْ بَیْتاً بِحِذَاءِ الْعَرْشِ یُسَمَّی الضُّرَاحَ ثُمَّ وَضَعَ فِی السَّمَاءِ الدُّنْیَا بَیْتاً یُسَمَّی الْبَیْتَ الْمَعْمُورَ بِحِذَاءِ الضُّرَاحِ ثُمَّ وَضَعَ هَذَا الْبَیْتَ بِحِذَاءِ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ ثُمَّ أَمَرَ آدَمَ فَطَافَ بِهِ فَتَابَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ جَرَی ذَلِکَ فِی وُلْدِهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ.
امام رضا (علیه السلام) - خداوند در آسمان چهارم، خانه‌ای به نام صُراخ در مقابل عرش بنیان نهاد؛ سپس در آسمان دنیا خانه‌ای به نام الْبَیْتِ المَعْمُور را در مقابل صراخ قرار داد؛ پس از آن، خانه‌ی کعبه را در مقابل الْبَیْتِ المَعْمُور قرار داده و به آدم (علیه السلام) فرمان داد گرداگرد آن طواف کند. آدم (علیه السلام) به طواف آن پرداخت و بدین‌ترتیب خداوند توبه‌اش را پذیرفت و بعد این عمل در میان فرزندان آدم (علیه السلام) تا روز قیامت سنّت گردید.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص176 علل الشرایع، ج2، ص406
13 (طور/ 4)
الباقر (علیه السلام) - قالَ اللَّهُ تَعَالَی إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ قَالَ فَظَنَّتِ الْمَلَائِکَهًُْ أَنَّ مَا قَالُوا رَدٌّ عَلَی رَبِّهِمْ عَزَّوَجَلَّ وَ أَنَّهُ قَدْ غَضِبَ عَلَیْهِمْ مِنْ قَوْلِهِمْ فَلَاذُوا بِالْعَرْشِ ثَلَاثَ سَاعَاتٍ فَنَظَرَ اللَّهُ إِلَیْهِمْ فَنَزَلَتِ الرَّحْمَهًُْ عَلَیْهِمْ فَوَضَعَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ تَحْتَ الْعَرْشِ بَیْتاً عَلَی أَرْبَعِ أَسَاطِینَ مِنْ زَبَرْجَدٍ وَ غَشَّاهُنَّ بِیَاقُوتَهًٍْ حَمْرَاءَ وَ سَمَّی الْبَیْتَ الضُّرَاحَ ثُمَّ قَالَ اللَّهُ لِلْمَلَائِکَهًِْ طُوفُوا بِهَذَا الْبَیْتِ وَ دَعُوا الْعَرْشَ فَطَافَتِ الْمَلَائِکَهًُْ بِالْبَیْتِ وَ تَرَکُوا الْعَرْشَ فَصَارَ أَهْوَنَ عَلَیْهِمْ وَ هُوَ الْبَیْتُ الْمَعْمُورُ الَّذِی ذَکَرَهُ اللَّهُ یَدْخُلُهُ کُلَّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهًٍْ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ لَا یَعُودُونَ فِیهِ أَبَداً.
امام باقر (علیه السلام) - خداوند فرمود: من حقایقی را می‌دانم که شما نمی‌دانید. (بقره/30) امام (علیه السلام) فرمود: «فرشته‌ها گمان کردند آنچه [در مورد آفرینش آدم] گفتند اعتراضی به پروردگارشان بوده و او به خاطر این سخن، بر آن‌ها خشم گرفته است؛ به همین‌خاطر تا سه ساعت به عرش الهی پناهنده شدند. بدین‌ترتیب خداوند بر آن‌ها نظر [لطف و رحمت] نمود و رحمت بر آن‌ها فرود آمد و خداوند در زیر عرش، خانه‌ای بر چهار ستون از زبرجد قرار داد و با یاقوتی سرخ، آن ستون‌ها را پوشاند و آن خانه را «صراخ» نامید و آنگاه به فرشته‌ها فرمود: «گرداگرد این خانه طواف کنید و عرش را وانهید». فرشته‌ها گرداگرد آن طواف کردند و عرش را وانهادند و این‌کار بر آن‌ها آسان‌تر بود. و آن خانه همان الْبَیْتِ المَعْمُور است که خدا در قرآن بیان فرموده است. و هر روز و شب هفتادهزار فرشته وارد آن می‌گردند و هیچگاه به آن باز نمی‌گردند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص176 بحارالأنوار، ج55، ص59
14 (طور/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی السَّمَاءِ انْتَهَیْتُ إِلَی مَحَلِّ سِدْرَهًِْ الْمُنْتَهَی وَ إِذَا الْوَرَقَهًُْ مِنْهَا تَظَلُّ أُمَّهًًْ مِنَ الْأُمَمِ فَکُنْتُ مِنْ رَبِّی کَقَابِ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنَی. قَالَ: وَ سِدْرَهًُْ الْمُنْتَهَی فِی السَّمَاءِ السَّابِعَهًِْ وَ جَنَّهًُْ الْمَأْوَی عِنْدَهَا. قَالَ: وَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ هُوَ فِی السَّمَاءِ الرَّابِعَهًِْ وَ هُوَ الضُّرَاحُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «هنگامی‌که شبانه به آسمان برده شدم به محلّ سدرةالمنتهی رسیدم (درخت پر برگ و پر سایه‌ای در آسمان هفتم که فرشته‌ها حتّی جبرئیل نمی‌توانند از آن فراتر روند) و مشاهده کردم که هر برگ آن، بر یکی از امّت‌ها سایه افکنده است و فاصله‌ی من تا پروردگارم مانند فاصله‌ی دو کمان یا کمتر بود (اشاره به آیه 9 از سوره‌ی نجم) و سِدْرَةِ المُنْتَهی در آسمان هفتم است و جَنَّةُ الْمأْوی در آنجاست و الْبَیْتِ المَعْمُور در آسمان چهارم است که همان «ضراح» می‌باشد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص176 بحرالعرفان، ج15، ص158
15 (طور/ 4)
الصّادقین (علیها السلام) - إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا أَرَادَ خَلْقَ آدَمَ (علیه السلام) قَالَ لِلْمَلَائِکَهًِْ‌إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً فَقَالَ مَلَکَانِ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ أَ تَجْعَلُ فِی‌ها مَنْ یُفْسِدُ فِی‌ها وَ یَسْفِکُ الدِّماءَ فَوَقَعَتِ الْحُجُبُ فِیمَا بَیْنَهُمَا وَ بَیْنَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ کَانَ‌تَبَارَکَ وَ تَعَالَی نُورُهُ ظَاهِراً لِلْمَلَائِکَهًِْ فَلَمَّا وَقَعَتِ الْحُجُبُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُمَا عَلِمَا أَنَّهُ قَدْ سَخِطَ قَوْلَهُمَا فَقَالا لِلْمَلَائِکَهًِْ مَا حِیلَتُنَا وَ مَا وَجْهُ تَوْبَتِنَا فَقَالُوا مَا نَعْرِفُ لَکُمَا مِنَ التَّوْبَهًِْ إِلَّا أَنْ تَلُوذَا بِالْعَرْشِ قَالَ فَلَاذَا بِالْعَرْشِ حَتَّی أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی تَوْبَتَهُمَا وَ رُفِعَتِ الْحُجُبُ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُمَا وَ أَحَبَّ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْ یُعْبَدَ بِتِلْکَ الْعِبَادَهًِْ فَخَلَقَ اللَّهُ الْبَیْتَ فِی الْأَرْضِ وَ جَعَلَ عَلَی الْعِبَادِ الطَّوَافَ حَوْلَهُ وَ خَلَقَ الْبَیْتَ الْمَعْمُورَ فِی السَّمَاءِ یَدْخُلُهُ کُلَّ یَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ لَا یَعُودُونَ إِلَیْهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ.
امام باقر و امام صادق (علیها السلام) - هنگامی‌که خداوند تبارک‌وتعالی خواست آدم (علیه السلام) را بیافریند خطاب به فرشتگان فرمود: من در روی زمین، جانشینی [نماینده‌ای] قرار خواهم داد. (بقره/30) دو فرشته از فرشتگان عرضه داشتند: پروردگارا! آیا کسی را در آن قرار می‌دهی که فساد و خونریزی کند؟! [زیرا موجودات زمینی دیگر، که قبل از این آدم وجود داشتند نیز، به فساد و خونریزی آلوده شدند. اگر هدف از آفرینش این انسان، عبادت است]. (بقره/30) پس میان آن دو فرشته و خداوند، حجاب‌هایی قرار گرفت درحالی‌که نور الهی برای فرشتگان ظاهر و روشن بود؛ بعد از قرار گرفتن حجاب‌ها آن دو فرشته دانستند خداوند از کلامشان ناخشنود گشته است لذا به دیگر فرشتگان گفتند: «چاره‌ی ما چیست و چگونه توبه نماییم»؟ فرشتگان گفتند: «ما توبه‌ای برای شما سراغ نداریم جز اینکه به عرش پناه ببرید». آن دو فرشته به عرش پناه بردند تا اینکه حق تعالی توبه‌ی آن‌ها را قبول نمود و حجاب‌ها میان او و آن‌دو فرشته از میان برداشته شد و خدای تعالی این عبادت را بر بندگان خود پسندید. بنابراین خانه‌ی کعبه را در زمین قرار داد و طواف گرداگردِ آن را بر آنان واجب نمود و الْبَیْتِ المَعْمُور را در آسمان قرار داد که هر روز هفتادهزار فرشته وارد آن می‌شوند و بیرون می‌آیند و تا روز قیامت به آن باز نخواهند گشت.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص178 علل الشرایع، ج2، ص402
آیه وَ السَّقْفِ الْمَرْفُوعِ [5]
و سقف برافراشته.
1 (طور/ 5)
أمیرالمومنین (علیه السلام) - السَّقْفِ الْمَرْفُوعِ السَّمَاء.
امام علی (علیه السلام) - [مراد از] السَّقْفِ المَرْفُوع آسمان است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص178 بحارالأنوار، ج55، ص107/ نورالثقلین/ القمی، ج2، ص331/ البرهان
2 (طور/ 5)
الصّادق (علیه السلام) - فَخَلَقَ السَّمَاءَ سَقْفاً مَرْفُوعاً وَ لَولَا ذَلِکَ لَأَظْلَمَ عَلَی خَلْقِهِ بِقُرْبِهَا وَ لَأَحْرَقَتْهُمُ الشَّمْسُ بِدُؤْبِهَا وَ حَرَارَتِهَا.
امام صادق (علیه السلام) - خداوند آسمان را به صورت السَّقْفِ الْمرْفُوعِ آفرید و اگر اینگونه نبود، انسان‌ها به خاطر نزدیکی آسمان، دلگیر می‌گشتند و خورشید به خاطر نزدیکی‌اش، آن‌ها را می‌سوزاند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص178 نورالثقلین
آیه وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ [6]
و دریای مملوّ و برافروخته.
1 (طور/ 6)
أمیرالمومنین (علیه السلام) - وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ بَحْرٌ فِی السَّمَاءِ تَحْتَ الْعَرْشِ.
امام علی (علیه السلام) - و البَحْرِ المَسْجُور دریایی در آسمان زیر عرش است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص178 بحارالأنوار، ج55، ص107
2 (طور/ 6)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِقَالَ: یُسْجَرُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - و البَحْرِ المَسْجُور دریایی است که روز قیامت برافروخته می‌شود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص178 القمی، ج2، ص331/ نورالثقلین/ البرهان
3 (طور/ 6)
أمیرالمومنین (علیه السلام) - الْمَسْجُور المُوقِد.
امام علی (علیه السلام) - المَسْجُور یعنی افروخته شده.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص178 البرهان
4 (طور/ 6)
الأئمّهًْ (إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَجْعَلُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ الْبِحَارَ نَاراً یَسْجُرُ بِهَا جَهَنَّمَ أَوِ الْمُخْتَلِطَ.
ائمه (علیهم السلام) - خداوند در روز قیامت دریاها را آتش سازد و دوزخ را با آن‌ها برافروخته گرداند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص178 بحارالأنوار، ج7، ص28
5 (طور/ 6)
الباقر (علیه السلام) - إِنَّ یُونُسَ (علیه السلام) لَمَّا آذَاهُ قَوْمُهُ دَعَا اللَّهَ عَلَیْهِمْ فَأَصْبَحُوا أَوَّلَ یَوْمٍ وَ وُجُوهُهُمْ مُصْفَرَّهًٌْ وَ أَصْبَحُوا الْیَوْمَ الثَّانِیَ وَ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّهًٌْ قَالَ وَ کَانَ اللَّهُ وَاعَدَهُمْ أَنْ یَأْتِیَهُمُ الْعَذَابُ حَتَّی نَالُوهُ بِرِمَاحِهِمْ فَفَرَّقُوا بَیْنَ النِّسَاءِ وَ أَوْلَادِهِنَّ وَ الْبَقَرِ وَ أَوْلَادِهَا وَ لَبِسُوا الْمُسُوحَ وَ الصُّوفَ وَ وَضَعُوا الْحِبَالَ فِی أَعْنَاقِهِمْ وَ الرَّمَادَ عَلَی رُءُوسِهِمْ وَ ضَجُّوا ضَجَّهًًْ وَاحِدَهًًْ إِلَی رَبِّهِمْ وَ قَالُوا آمَنَّا بِإِلَهِ یُونُسَ قَالَ‌فَصَرَفَ اللَّهُ عَنْهُمُ الْعَذَابَ إِلَی جِبَالِ آمِدَ قَالَ وَ أَصْبَحَ یُونُسُ وَ هُوَ یَظُنُّ أَنَّهُمْ هَلَکُوا فَوَجَدَهُمْ فِی عَافِیَهًٍْ فَغَضِبَ وَ خَرَجَ کَمَا قَالَ اللَّهُ مُغَاضِباً حَتَّی رَکِبَ سَفِینَهًًْ فِیهَا رَجُلَانِ فَاضْطَرَبَتِ السَّفِینَهًُْ فَقَالَ الْمَلَّاحُ یَا قَوْمِ فِی سَفِینَتِی لَمَطْلُوبٌ فَقَالَ یُونُسُ أَنَا هُوَ وَ قَامَ لِیُلْقِیَ نَفْسَهُ فَأَبْصَرَ السَّمَکَهًَْ وَ قَدْ فَتَحَتْ فَاهَا فَهَابَهَا وَ تَعَلَّقَ بِهِ الرَّجُلَانِ وَ قَالا لَهُ أَنْتَ وَیْحَکَ وَ نَحْنُ رَجُلَانِ فَسَاهَمَهُمْ فَوَقَعَتِ السِّهَامُ عَلَیْهِ فَجَرَتِ السُّنَّهًُْ بِأَنَّ السِّهَامَ إِذَا کَانَتْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ أَنَّهَا لَا تُخْطِئ‌فَأَلْقَی نَفْسَهُ فَالْتَقَمَهُ الْحُوتُ فَطَافَ بِهِ الْبِحَارَ سَبْعَهًًْ حَتَّی صَارَ إِلَی الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ وَ بِهِ یُعَذَّبُ قَارُونُ.
امام باقر (علیه السلام) - هنگامی‌که قوم یونس (علیه السلام) او را اذیّت و آزار نمودند آن‌ها را نفرین نمود… بنابراین عذاب بر سرشان فرود آمد به‌طوری که سر نیزه‌هایشان به آن می‌رسید… [آن‌ها پشیمان شدند] و به درگاه پروردگارشان فریاد بلندی زدند و گفتند: «ما به خدای یونس (علیه السلام) ایمان آوردیم». خداوند نیز عذاب را از آن‌ها برطرف کرده و بر کوه‌های آمِد فرود آورد. [از طرف دیگر] یونس (علیه السلام) که گمان می‌کرد آن‌ها نابود شده‌اند به‌سمت شهر حرکت کرد ولی [با تعجّب] آن‌ها را در سلامتیِ کامل یافت؛ پس خشمگین از شهر خارج گشت… تا اینکه سوار بر کشتی شد… کشتی دچار تکان‌های شدیدی شد… یونس (علیه السلام) خود را به دریا انداخت و ماهی بزرگی او را بلعید و وی را همراه خود از هفت دریا عبور داد تا اینکه به وَ الْبَحْرِ الْمسْجُور رسید که قارون در آنجا عذاب می‌شود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص180 بحارالأنوار، ج14، ص399
دعا
1 (طور/ 6)
الصّادق (علیه السلام) - مَنْ دَعَا إِلَی اللَّهِ تَعَالَی أَرْبَعِینَ صَبَاحاً بِهَذَا الْعَهْدِ کَانَ مِنْ أَنْصَارِ قَائِمِنَا (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فَإِنْ مَاتَ قَبْلَهُ أَخْرَجَهُ اللَّهُ تَعَالَی مِنْ قَبْرِهِ وَ أَعْطَاهُ بِکُلِّ کَلِمَهًٍْ أَلْفَ حَسَنَهًٍْ وَ مَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَیِّئَهًٍْ وَ هُوَ هَذَا اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِیمِ وَ رَبَّ الْکُرْسِیِّ الرَّفِیعِ وَ رَبَّ الْبَحْرِ الْمَسْجُور…
امام‌صادق (علیه السلام) - هرکس چهل بامداد این [دعای] عهد را بخواند، از یاوران قائم ما (خواهد بود و اگر پیش از ظهور آن حضرت بمیرد خداوند [هنگام ظهور] او را از قبر بیرون آورد؛ و در مقابل هر کلمه از این دعا، هزار ثواب به او عطا فرموده و هزار گناه از [نامه‌ی عمل] او محو کند. و آن دعا این است: اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِیمِ وَ رَبَّ الْکُرْسِیِّ الرَّفِیعِ وَ رَبَّ الْبَحْرِ المَسْجُور.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص180 بحارالأنوار، ج99، ص111/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»
2(طور/ 6)
أمیرالمومنین (علیه السلام) - یَوْمَ لِقَائِهِ أهْلِ الشَّامَ بِصَفِّینِ رَفَعَ یَدَیْهِ إِلَی السَّمَاءِ فَقَالَ اللَّهُمَّ رَبَّ السَّقْفِ الْمَحْفُوظِ الْمَکْفُوفِ الَّذِی جَعَلْتَهُ مَغِیضاً لِلَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ جَعَلْتَ فِیهِ مَجْرًی لِلشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ وَ مَنَازِلَ الْکَوَاکِبِ وَ النُّجُومِ وَ جَعَلْتَ سُکَّانَهُ سِبْطاً مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ لَا یَسْأَمُونَ الْعِبَادَهًَْ وَ رَبَّ هَذِهِ الْأَرْضِ الَّتِی جَعَلْتَهَا قَرَاراً لِلْأَنَامِ وَ الْهَوَامِّ وَ الْأَنْعَامِ وَ مَا لَا یُحْصَی مِمَّا یُرَی وَ مَا لَا یُرَی مِنْ خَلْقِکَ الْعَظِیمِ وَ رَبَّ الْفُلْکِ الَّتِی تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِما یَنْفَعُ النَّاسَ وَ رَبَّ السَّحابِ الْمُسَخَّرِ بَیْنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ رَبَّ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ الْمُحِیطِ بِالْعَالَمِینَ وَ رَبَّ الرَّوَاسِی الَّتِی جَعَلْتَهَا لِلْأَرْضِ أَوْتَاداً وَ لِلْخَلْقِ مَتَاعاً إِنْ أَظْهَرْتَنَا عَلَی عَدُوِّنَا فَجَنِّبْنَا الْبَغْیَ وَ سَدِّدْنَا لِلْحَقِّ فَإِنْ أَظْهَرْتَهُمْ عَلَیْنَا فَارْزُقْنَا الشَّهَادَهًَْ وَ اعْصِمْ بَقِیَّهًَْ أَصْحَابِی مِنَ الْفِتْنَهًْ.
امام علی (علیه السلام) - روزی که امام علی (علیه السلام) در صفّین با اهل شام روبرو گردید، دو دستش را رو به آسمان بلند کرده و عرضه داشت: «ای خدای آسمان بر افراشته و فضای نگاه داشته شده که آن را زمینه‌ی پیدایش شب و روز، و محلّ گردش ماه و خورشید، و مسیر آمد و شد سیّارات و ستارگان قرار داده‌ای و جایگاه گروهی از فرشتگانت ساخته‌ای که از عبادت تو خسته نمی‌گردند، وای پروردگار این زمین که آن را جایگاه سکونت انسان‌ها و مکان رفت‌وآمد حشرات و چارپایان و پدیده‌های دیدنی و نادیدنیِ [غیر قابل شمارش قرار داده‌ای] وای پروردگارِ؛ کشتی‌هایی که در دریا به سود مردم در حرکتند. (بقره/164) وای پروردگارِ؛ ابرهایی که میان زمین و آسمان مسخّرند. (بقره/164) وای پروردگارِ الْبَحْرِ المَسْجُور که آن را احاطه‌کننده بر جهانیان قرار دادی وای پروردگار کوه‌های بلند و پا برجا که آن‌ها را برای زمین، چونان میخ‌های محکم و برای مخلوقات، تکیه‌گاهی مطمئن ساخته‌ای! اگر بر دشمن پیروزمان ساختی، ما را از تجاوز بر کنار دار و بر راه حقّ استوار فرما و چنانچه آن‌ها را بر ما پیروز گرداندی شهادت را نصیب ما فرموده و دیگر اصحابم را از فتنه حفظ فرما»!
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص180 بحارالأنوار، ج97، ص37
3 (طور/ 6)
العسکری (علیه السلام) - إِنَّ اللَّهَ یُنْزِلُ بَیْنَ نَفْخَتَیِ الصُّورِ بَعْدَ مَا یُنْفَخُ النَّفْخَهًُْ الْأُولَی مِنْ دُوَیْنِ سَمَاءِ الدُّنْیَا مِنَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ الَّذِی قَالَ اللَّهُ وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ وَ هِیَ مِنْ مَنِیٍّ کَمَنِیِّ الرَّجُلِ فَیَمْطُرُ ذَلِکَ عَلَی الْأَرْضِ فَیَلْقَی الْمَاءُ الْمَنِیُّ مَعَ الْأَمْوَاتِ الْبَالِیَهًِْ فَیَنْبُتُونَ مِنَ الْأَرْضِ وَ یَحْیَوْنَ.
امام عسکری (علیه السلام) - خداوند در زمانِ بین دو نفخه‌ی صور بعد از اینکه نفخه‌ی اوّل دمیده می‌شود، از جایی پایین‌تر از آسمانِِ دنیا از دریایی مملوّ و برافروخته که خداوند [پیرامونش] فرموده: وَ الْبَحْرِ الْمسْجُورِ، [آبی] نازل می‌کند که از آبِ منیّ همچون آبِ منیّ مرد تشکیل یافته است. آن آب بر زمین فرو ریزد و آب منیّ با مردگانِ پوسیده درآمیزد و آن مردگان از زمین سر برآورند و زنده گردند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص182 بحارالأنوار، ج6، ص329/ بحارالأنوار، ج13، ص272/ الإمام العسکری، ص281
ولایت
1 (طور/ 6)
أمیرالمومنین (علیه السلام) - زیارَهًُْ أمیرِ الْمُؤْمِنین (علیه السلام) أَشْهَدُ أَنَّکَ الطُّورُ وَ الْکِتَابُ الْمَسْطُورُ وَ الرَّقُّ الْمَنْشُورُ وَ بَحْرُ الْعِلْمِ الْمَسْجُور.
امام علی (علیه السلام) - در زیارت امیرالمؤمنین (علیه السلام) آمده است: گواهی می‌دهم که تویی طور و [تویی] آن کتاب نوشته شده و [تویی] صفحه‌ی گسترده و دریایِِ سرشار از علم و دانش.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص182 بحارالأنوار، ج97، ص313
آیه إِنَّ عَذابَ رَبِّکَ لَواقِعٌ [7]
که عذاب پروردگارت واقع شدنی است.
آیه ما لَهُ مِنْ دافِعٍ [8]
و چیزی مانع آن نخواهد بود.
آیه یَوْمَ تَمُورُ السَّماءُ مَوْراً [9]
[اين عذاب الهى] در آن روزی است که آسمان به شدّت به حرکت در می‌آید.
1 (طور/ 9)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - یَوْمَ تَمُورُ السَّماءُ مَوْراً تنفس.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - یَومَ تَمُورُ السَّمَاء مَورًا [یعنی روزی که آسمان] دمیدن گیرد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص182 القمی، ج2، ص331
2 (طور/ 9)
السّجّاد (علیه السلام) - ثُوَیْرِ‌بْنِ‌أَبِی فَاخِتَهًَْ عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) قَالَ سُئِلَ عَنِ النَّفْخَتَیْنِ کَمْ بَیْنَهُمَا قَالَ مَا شَاءَ اللَّهُ فَقِیلَ لَهُ فَأَخْبِرْنِی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ کَیْفَ یُنْفَخُ فِیهِ فَقَالَ أَمَّا النَّفْخَهًُْ الْأُولَی فَإِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ إِسْرَافِیلَ فَیَهْبِطُ إِلَی الدُّنْیَا وَ مَعَهُ صُورٌ وَ لِلصُّورِ رَأْسٌ وَاحِدٌ وَ طَرَفَانِ وَ بَیْنَ طَرَفِ کُلِّ رَأْسٍ مِنْهُمَا مَا بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ قَالَ فَإِذَا رَأَتِ الْمَلَائِکَهًُْ إِسْرَافِیلَ وَ قَدْ هَبَطَ إِلَی الدُّنْیَا وَ مَعَهُ الصُّورُ قَالُوا قَدْ أَذِنَ اللَّهُ فِی مَوْتِ أَهْلِ الْأَرْضِ وَ فِی مَوْتِ أَهْلِ السَّمَاءِ قَالَ فَیَهْبِطُ إِسْرَافِیلُ بِحَظِیرَهًِْ بَیْتِ الْمَقْدِسِ وَ یَسْتَقْبِلُ الْکَعْبَهًَْ فَإِذَا رَأَوْا أَهْلُ الْأَرْضِ قَالُوا أَذِنَ اللَّهُ فِی مَوْتِ أَهْلِ الْأَرْضِ قَالَ فَیَنْفُخُ فِیهِ نَفْخَهًًْ فَیَخْرُجُ الصَّوْتُ مِنَ الطَّرَفِ الَّذِی یَلِی الْأَرْضَ فَلَا یَبْقَی فِی الْأَرْضِ ذُو رُوحٍ إِلَّا صَعِقَ وَ مَاتَ وَ یَخْرُجُ الصَّوْتُ مِنَ الطَّرَفِ الَّذِی یَلِی السَّمَاوَاتِ فَلَا یَبْقَی فِی السَّمَاوَاتِ ذُو رُوحٍ إِلَّا صَعِقَ وَ مَاتَ إِلَّا إِسْرَافِیلَ قَالَ فَیَقُولُ اللَّهُ لِإِسْرَافِیلَ یَا إِسْرَافِیلُ مُتْ فَیَمُوتُ إِسْرَافِیلُ
فَیَمْکُثُونَ فِی ذَلِکَ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ یَأْمُرُ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ فَتَمُورُ وَ یَأْمُرُ الْجِبَالَ فَتَسِیرُ وَ هُوَ قَوْلُهُ یَوْمَ تَمُورُ السَّماءُ مَوْراً وَ تَسِیرُ الْجِبالُ سَیْراً یَعْنِی تَبْسُط.
امام‌سجاد (علیه السلام) - ثویر بن‌ابی‌فاخته گوید: از امام زین‌العابدین (علیه السلام) سؤال شد که «میان دو بار دمیدن در صور (دمیدنی که با آن، همه‌ی موجودات می‌میرند و دمیدنی که همه زنده می‌شوند و به سمت صحرای محشر حرکت می‌کنند) چه قدر فاصله خواهد شد»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «هر قدر که خدا بخواهد». کسی گفت: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! به من خبر بده که چگونه در صور دمیده می‌شود»؟ فرمود: «دمیدن اوّل چنین است که خداوند به اسرافیل فرمان می‌دهد و او به‌سوی دنیا پایین می‌آید؛ درحالی‌که یک صور (شیپور) همراه دارد که یک دهانه و دو طرف دارد؛ و فاصله‌ی میان طرفِ هر سری از آن دو، به‌اندازه‌ی فاصله‌ی میان آسمان و زمین است. وقتی فرشتگان اسرافیل را می‌بینند که به‌سوی دنیا پایین آمده و صور را به همراه دارد، می‌گویند: «خداوند اجازه‌ی مرگِ اهل زمین و اهل آسمان را صادر فرموده است». اسرافیل در جایگاهِ محراب‌های بیت المقدس فرود می‌آید و رو به کعبه می‌کند. وقتی اهل زمین او را می‌بینند می‌گویند: «خدا اجازه‌ی مرگ اهل زمین را صادر فرموده است». دراین‌هنگام، اسرافیل یکبار در صور می‌دمد و صدا از طرفی که به سمت زمین است، خارج می‌شود و هر جانداری که در زمین است مدهوش شده و می‌میرد و صدا از طرفی که به سمت آسمان‌هاست خارج می‌شود و هر جانداری که در آسمان‌هاست مدهوش شده و می‌میرد مگر اسرافیل. خداوند به اسرافیل می‌فرماید: «ای اسرافیل بمیر»! و اسرافیل هم می‌میرد. سپس هر مدّت که خدا بخواهد [همه] در آن حالت می‌مانند. آنگاه خداوند به آسمان‌ها فرمان می‌دهد و آسمان‌ها به شدّت به حرکت در می‌آیند؛ و به کوه‌ها فرمان می‌دهد و آن‌ها از جا کنده و متحرّک می‌شوند و این همان کلام خداوند است [که فرمود]: و کوه‌ها از جا کنده و متحرک می‌شوند! . (طور/10) یعنی کوه‌ها گسترانیده و پهن می‌شوند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص182 بحارالأنوار، ج6، ص324/ القمی، ج2، ص252/ نورالثقلین؛ «فقیل له فأخبرنی… الا صعق و مات» محذوف
آیه وَ تَسیرُ الْجِبالُ سَیْراً [10]
و کوه‌ها از جا کنده و متحرک می‌شوند!
1 (طور/ 10)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ تَسِیرُ الْجِبالُ سَیْراً أی تَسِیرُ مِثلُ الرِّیح.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - و تَسِیرُ الجِبَال سَیْرًا یعنی کوه‌ها مانند باد به حرکت درآیند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص184 القمی، ج2، ص331
2 (طور/ 10)
السّجّاد (علیه السلام) - وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ… وَ یَخْرُجُ الصَّوْتُ مِنَ الطَّرَفِ الَّذِی یَلِی السَّمَاوَاتِ فَلَا یَبْقَی فِی السَّمَاوَاتِ ذُو رُوحٍ إِلَّا صَعِقَ وَ مَاتَ إِلَّا إِسْرَافِیلَ قَالَ فَیَقُولُ اللَّهُ لِإِسْرَافِیلَ یَا إِسْرَافِیلُ مُتْ فَیَمُوتُ إِسْرَافِیلُ فَیَمْکُثُونَ فِی ذَلِکَ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ یَأْمُرُ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ فَتَمُورُ وَ یَأْمُرُ الْجِبَالَ فَتَسِیرُ وَ هُوَ قَوْلُهُ یَوْمَ تَمُورُ السَّماءُ مَوْراً وَ تَسِیرُ الْجِبالُ سَیْراً.
علیّ‌بن‌اراهیم (رحمة الله علیه) - پس در صور می‌دمد… صدا از طرفی که به جانب آسمان است خارج می‌شود پس باقی نماند در آسمان صاحب روحی مگر اینکه بمیرد. خدا می‌فرماید: ملک الموت بمیر به اذن من! پس ملک الموت می‌میرد. و این زمان تا هرچقدر خدا بخواهد طول می‌کشد. سپس خداوند آسمان‌ها را فرمان می‌دهد تا به تب و تاب افتد، و کوه‌ها را فرمان می‌دهد تا به حرکت درآیند. این سخن خدای متعال است که می‌فرماید: یَوْمَ تَمُورُ السَّماءُ مَوْراً وَ تَسِیرُ الْجِبالُ سَیْراً.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص184 بحارالأنوار، ج6، ص324/ القمی، ج2، ص252
آیه فَوَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبینَ [11]
وای در آن روز بر تکذیب کنندگان.
1 (طور/ 11)
الکاظم (علیه السلام) - عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْمَاضِی (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل… قُلْتُ وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ قَالَ یَقُولُ وَیْلٌ لِلْمُکَذِّبِینَ یَا مُحَمَّدُ بِمَا أَوْحَیْتُ إِلَیْکَ مِنْ وَلَایَهًِْ‌عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) أَ لَمْ نُهْلِکِ الْأَوَّلِینَ. ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْآخِرِینَ قَالَ الْأَوَّلِینَ الَّذِینَ کَذَّبُوا الرُّسُلَ فِی طَاعَهًِْ الْأَوْصِیَاءِ کَذلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ قَالَ مَنْ أَجْرَمَ إِلَی آلِ مُحَمَّدٍ وَ رَکِبَ مِنْ وَصِیِّهِ مَا رَکِب.
امام کاظم (علیه السلام) - محمّدبن‌فضیل از امام کاظم (علیه السلام) روایت می‌کند که فرمود: وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ خداوند [در این آیه] می‌فرماید: ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! وای بر کسانی که ولایت علی (علیه السلام) که بر تو وحی نمودم را تکذیب می‌کنند. آیا ما اقوام [مجرم] نخستین را هلاک نکردیم؟! سپس دیگر [مجرمان] را به‌دنبال آن‌ها می‌فرستیم! . (مرسلات /1.16) مراد از اقوام نخستین، کسانی‌اند که پیامبران (علیهم السلام) را در پیروی‌کردن از جانشینانشان تکذیب نمودند. [آری] اینگونه با مجرمان رفتار می‌کنیم! (مرسلات/18) [مراد از مجرمان] کسانی [هستند] که آل محمّد (علیهم السلام) را نافرمانی کرده و نسبت به علی (علیه السلام) آن جنایات را مرتکب شدند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص184 الکافی، ج1، ص435/ بحرالعرفان، ج10، ص162
آیه الَّذینَ هُمْ فی خَوْضٍ یَلْعَبُونَ [12]
همان‌ها که در سخنان باطل به بازی مشغولند!
1 (طور/ 12)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - فِی خَوْضٍ یَلْعَبُونَ قال یَخُوضُون فِی الْمَعَاصِی.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - هُمْ فِی خَوضٍ یَلعَبُونَ [یعنی] در گناهان، غوطه‌ور می‌شوند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص184 القمی، ج2، ص331/ نورالثقلین
آیه یَوْمَ یُدَعُّونَ إِلی نارِ جَهَنَّمَ دَعًّا [13]
در آن روز که آن‌ها را به‌سوی آتش دوزخ می‌رانند.
1 (طور/ 13)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - و قوله یَوْمَ یُدَعُّونَ إِلی نارِ جَهَنَّمَ دَعًّا قَالَیَدْفَعُونَ فِی النَّار.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - یَومَ یُدَعُّونَ إِلی نَارِ جَهَنَّمَ دَعًّا [یعنی] به آتش جهنّم انداخته می‌شوند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص184 القمی، ج2، ص332/ نورالثقلین/ البرهان
2 (طور/ 13)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - قَالَ رَسُولُ اللَّه (صلی الله علیه و آله) لَمَّا مَرَّ بِعَمْرِوبْنِ‌الْعَاصِ وَ الْوَلِیدِ‌بْنِ‌عُقْبَهًَْ‌بْنِ‌أَبِی مُعَیْطٍ وَ هُمَا فِی حَائِطٍ یَشْرَبَانِ وَ یُغَنِّیَانِ بِهَذَا الْبَیْتِ فِی حَمْزَهًَْ‌بْنِ‌عَبْدِ الْمُطَّلِبِ حِینَ قُتِلَ کَمْ مِنْ حَوَارِیَّ تَلُوحُ عِظَامُهُ وَرَاءَ الْحَرْبِ عِنْدَ أَنْ یُجَرَّ فَیُقْبَرَفَقَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) اللَّهُمَّ الْعَنْهُمَا وَ ارْکُسْهُمَا فِی الْفِتْنَهًِْ رَکْساً وَ دُعَّهُمَا إِلَی النَّارِ دَعّا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هنگامی‌که عمروبن‌عاص و ولیدبن‌عقبه‌بن ابی‌معیط پس از شهادت حمزه‌بن‌عبدالمطلب (رحمة الله علیه) در باغی مشغول نوشیدن شراب بودند و با این بیت می‌زدند و می‌خواندند: چه بسا یار و یاوری که درپی جنگ، استخوان‌هایش به‌جای او خود نمایی می‌کند و باید کشیده شده و در خاک مدفون شود. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از کنار آن‌ها گذشت و گفت: «بار خدایا، این دو را لعنت کن و در فتنه، سرنگون ساز و آن‌ها را به آتش جهنّم درافکن».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص186 القمی، ج2، ص332/ نورالثقلین/ البرهان؛ «یشتریان» بدل «یشربان» و «وراء الحرب» بدل «درا الحرب»
آیه هذِهِ النَّارُ الَّتی کُنْتُمْ بِها تُکَذِّبُونَ [14]
[به آن‌ها مى‌گويند]: این همان آتشی است که آن را تکذیب می‌کردید!
آیه أَ فَسِحْرٌ هذا أَمْ أَنْتُمْ لا تُبْصِرُونَ [15]
آیا این [دوزخ كه مى‌بينيد] سحر است یا شما نمی‌بینید؟!
آیه اصْلَوْها فَاصْبِرُوا أَوْ لا تَصْبِرُوا سَواءٌ عَلَیْکُمْ إِنَّما تُجْزَوْنَ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ [16]
در آن وارد شوید و بسوزید؛ می‌خواهید صبر کنید یا نکنید، برای شما یکسان است؛ تنها به اعمالتان جزا داده می‌شوید.
1 (طور/ 16)
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - فِی تَفْسِیرِهِ: قَوْلُهُ اصْلَوْهَا فَاصْبِرُوا أَوْ لا تَصْبِرُواأَیِ اجْتَرِءُوا أَوْ لَا تَجْتَرِءُوا لِأَنَّ أَحَداً لَا یَصْبِرُ عَلَی النَّارِ وَ الدَّلِیلُ عَلَی ذَلِکَ قَوْلُهُ فَمَا أَصْبَرَهُمْ عَلَی النَّارِ أَیْ مَا أَجْرَأَهُمْ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - اصْلوهَا فَاصْبِرُوا أَو لا تَصْبِرُوا؛ یعنی [اگر] جرأت [بر داخل‌شدن در دوزخ] داشته باشید یا نداشته باشید [برای شما یکسان است]. چون هیچ‌کس بر [داخل‌شدن در] آتش، صبر و تحمّل نخواهد داشت. و دلیل این معنا، این آیه است: راستی چقدر در برابر عذاب خداوند، شکیبا هستند! (بقره/175) یعنی چقدر جرأت و جسارت دارند!
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص186 البرهان
آیه إِنَّ الْمُتَّقینَ فی جَنَّاتٍ وَ نَعیمٍ [17]
ولی پرهیزگاران در میان باغ‌های بهشتی و نعمت‌های فراوان جای دارند.
1 (طور/ 17)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی إِنَّ الْمُتَّقِینَ قَالَ: نَزَلَتْ خَاصَّهًًْ فِی عَلِیٍّ وَ حَمْزَهًَْ وَ جَعْفَرٍ وَ فَاطِمَهًَْ (یَقُولُ: إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی الدُّنْیَا {مِنَ} الشِّرْکِ وَ الْفَوَاحِشِ وَ الْکَبَائِرِ فِی جَنَّاتٍ یَعْنِی الْبَسَاتِینَ وَ نَعِیمٍ فِی أَثْوَابٍ فِی الْجِنَانِ، قَالَ: ابْنُ عَبَّاسٍ: لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ بُسْتَانٌ فِی الْجَنَّهًِْ الْعُلْیَا، فِی وَسَطِهِ خَیْمَهًٌْ مِنْ لُؤْلُؤَهًٍْ، فِی کُلِّ خَیْمَهًٍْ سَرِیرٌ مِنَ الذَّهَبِ وَ اللُّؤْلُؤِ، عَلَی کُلِّ سَرِیرٍ سَبْعُونَ فِرَاشاً.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) پیرامون آیه: إِنَّ الْمتَّقِینَ گفته: این آیه در شأن و منزلتِ علی، حمزه، جعفر و فاطمه (علیهم السلام) نازل شده‌است و [خدا] می‌فرماید: إِنَّ المُتَّقِینَ [یعنی] کسانی که در دنیا از شرک و کارهای ناشایست و گناهان کبیره پرهیز می‌کنند فِی جَنَّاتٍ یعنی در باغ و بوستان‌ها وَ نَعِیمٍ و در جامه‌هایی در آن باغ‌ها هستند. ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) [در ادامه] گوید: برای هرکدام از آن‌ها باغی در بهشت برین است که در وسط آن، خیمه‌ای از مروارید قرار دارد و در هر خیمه، تختی از طلا و مروارید و بر هر تختی، هفتاد فرش گسترده شده است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص186 شواهدالتنزیل، ج2، ص269
2 (طور/ 17)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ زَیْدِ‌بْنِ‌أَرْقَمَ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ یَا أَبَا الْقَاسِمِ تَزْعُمُ أَنَ أَهْلَ الْجَنَّهًِْ یَأْکُلُونَ وَ یَشْرَبُونَ فَقَالَ وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ إِنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ لَیُؤْتَی قُوَّهًَْ مِائَهًِْ رَجُلٍ عَلَی الْأَکْلِ وَ الشُّرْبِ وَ الْجِمَاعِ قَالَ فَإِنَّ الَّذِی یَأْکُلُ وَ یَشْرَبُ یَکُونُ لَهُ الْحَاجَهًُْ فَقَالَ عَرَقٌ یَفِیضُ مِثْلَ رِیحِ الْمِسْکِ فَإِذَا کَانَ ذَلِکَ ضَمَرَ لَهُ بَطْنُهُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - مردی از اهل کتاب نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمد و گفت: «ای ابالقاسم! تو می‌پنداری که اهل بهشت می‌خورند و می‌آشامند»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «سوگند به آن که جانم در دست اوست! به هرکدام از آن‌ها برابرِ صد مرد در خوردن و آشامیدن و آمیزش، توانایی داده شود». آن مرد گفت: «قطعاً کسی که می‌خورد و می‌نوشد نیاز به دفع‌کردن پیدا می‌کند [درصورتی‌که بهشت پاکیزه است و آلودگی در آن وجود ندارد]»! حضرت فرمود: «[زائدات آن‌ها] به‌صورت قطرات عرق که چون مشک خوشبو است [از بدن آن‌ها] جاری می‌شود و در نتیجه شکمشان فرو می‌نشیند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص186 بحارالأنوار، ج8، ص102
آیه فاکِهینَ بِما آتاهُمْ رَبُّهُمْ وَ وَقاهُمْ رَبُّهُمْ عَذابَ الْجَحیمِ [18]
و از آنچه پروردگارشان به آن‌ها داده شاد و مسرورند و پروردگارشان آنان را از عذاب دوزخ نگاه داشته است.
آیه کُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنیئاً بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ [19]
[به آن‌ها گفته مى‌شود]: بخورید و بیاشامید گوارا باد [بر شما]؛ این‌ها در برابر اعمالی است که انجام می‌دادید.
1 (طور/ 19)
أمیرالمومنین (علیه السلام) - أَنَا وَ شِیعَتِی یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ عَلَی مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ فَیَمُرُّ عَلَیْنَا الْمَلَائِکَهًُْ وَ یُسَلِّمُ عَلَیْنَا قَالَ فَیَقُولُونَ مَنْ هَذَا الرَّجُلُ وَ مَنْ هَؤُلَاءِ فَیُقَالُ لَهُمْ هَذَا عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی طَالِبٍ ابْنُ عَمِّ النَّبِیِّ (علیه السلام) فَیُقَالُ مَنْ هَؤُلَاءِ قَالَ فَیُقَالُ لَهُمْ هَؤُلَاءِ شِیعَتُهُ قَالَ فَیَقُولُونَ أَیْنَ النَّبِیُّ الْعَرَبِیُّ وَ ابْنُ عَمِّهِ فَیَقُولُونَ هُمَا عِنْدَ الْعَرْشِ قَالَ فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ عِنْدَ رَبِّ الْعِزَّهًِْ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) ادْخُلِ الْجَنَّهًَْ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ لَا حِسَابَ عَلَیْکَ وَ لَا عَلَیْهِمْ فَیَدْخُلُونَ الْجَنَّهًَْ وَ یَتَنَعَّمُونَ فِیهَا مِنْ فَوَاکِهِهَا وَ یَلْبَسُونَ السُّنْدُسَ وَ الْإِسْتَبْرَقَ وَ مَا لَمْ تَرَ عَیْنٌ فَیَقُولُونَ الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِی أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنا لَغَفُورٌ شَکُورٌ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِنَبِیِّهِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ بِوَصِیِّهِ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِهِمَا مِنْ فَضْلِهِ وَ أَدْخَلَنَا الْجَنَّهًَْ فَنِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِینَ فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ کُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِیئاً قَدْ نَظَرَ إِلَیْکُمُ الرَّحْمَنُ نَظْرَهًًْ فَلَا بُؤْسَ عَلَیْکُمْ وَ لَا حِسَابَ وَ لَا عَذَابَ.
امام علی (علیه السلام) - من و شیعیانم در روز قیامت بر منبرهایی از نور قرار داریم و فرشتگان بر ما عبور کرده و سلام می‌کنند. [حضرت در ادامه] فرمود: فرشتگان می‌گویند: «این مرد کیست و این‌ها چه کسانی هستند»؟ به آن‌ها گفته می‌شود: «این علیّبنابیطالب (علیه السلام) پسر عموی پیغمبر (صلی الله علیه و آله) است». گفته می‌شود: «این‌ها کیستند»؟ به آن‌ها گفته شود: «این‌ها شیعیان او هستند». [فرشتگان] می‌گویند: «پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و پسر عموی او کجا هستند»؟ [در جواب] می‌گویند: «آن دو، نزد عرش هستند». در آن حال، ندا کننده‌ای از سوی آسمان از نزد پروردگارِ شکوهمند، ندا می‌دهد: «ای علی (علیه السلام)! تو و شیعیانت وارد بهشت شوید که برای تو و آن‌ها حسابرسی در کار نیست». ایشان نیز [بدون محاسبه] داخل بهشت می‌شوند و در آنجا از میوه‌هایش بهره‌مند می‌شوند و از حریرهای نازک و دیبای ضخیم به تن می‌کنند و [از] هرآنچه که چشمی ندیده است [استفاده می‌کنند] و می‌گویند: حمد [و ستایش] برای خداوندی است که اندوه را از ما برطرف ساخت پروردگار ما آمرزنده و سپاسگزار است! . (فاطر/34) همان‌که به سبّب پیامبرش محمّد (صلی الله علیه و آله) و جانشین او علیّبنابیطالب (علیه السلام) بر ما منّت نهاد؛ و ستایش مخصوص خداوندی است که از فضلش به‌واسطه‌ی آن دو بر ما منّت نهاد و ما را وارد بهشت کرد؛ چه نیکوست پاداش عمل‌کنندگان! . (زمر/74). در آن حال، نداکننده‌ای از آسمان ندا می‌دهد: کُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِیئاً خداوندِ رحمان به شما نظر [لطف و رحمت] کرده است، از این‌رو نه سختی‌ای بر شماست و نه حسابی و نه عذابی.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص188 بحارالأنوار، ج7، ص198
2 (طور/ 19)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فِی فَضْلِ صَوْمِ شَهْرِ رَمَضَانَ إِلَی أَنْ قَالَ وَ أَعْطَاکُمُ اللَّهُ یَوْمَ سِتَّهًَْ عَشَرَ إِذَا خَرَجْتُمْ مِنَ الْقَبْرِ سِتِّینَ حُلَّهًًْ تَلْبَسُونَهَا وَ نَاقَهًًْ تَرْکَبُونَهَا وَ بَعَثَ اللَّهُ لَکُمْ غَمَامَهًًْ تُظِلُّکُمْ مِنْ حَرِّ ذَلِکَ الْیَوْمِ وَ یَوْمَ خَمْسَهًٍْ وَ عِشْرِینَ بَنَی اللَّهُ لَکُمْ أَلْفَ قُبَّهًٍْ خَضْرَاءَ وَ عَلَی رَأْسِ کُلِّ قُبَّهًٍْ خَیْمَهًٌْ مِنْ نُورٍ یَقُولُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَا أُمَّهًَْ مُحَمَّدٍ أَنَا رَبُّکُمْ وَ أَنْتُمْ عَبِیدِی وَ إِمَائِی اسْتَظِلُّوا بِظِلِّ عَرْشِی فِی هَذِهِ الْقِبَابِ وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِیئاً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - پیامبر (صلی الله علیه و آله) درباره‌ی فضیلت روزه ماه رمضان فرمود: «و خداوند در روز شانزدهم [از ماه رمضان] این عنایت را به شما می‌کند که [بعد از مرگ] چون از قبر خارج می‌شوید شصت جامه به شما داده شود که آن‌ها را بر تن کنید و شتری که سوارش شوید و خداوند ابری برای شما می‌فرستد که در مقابل گرمای [شدیدِ] آن روز، بر شما سایه افکند. و در روز بیست‌وپنجم [از ماه رمضان] خدا برای شما هزار گنبد سبز بنا می‌کند که بر بلندای هر گنبد، خیمه‌ای از نور قرار دارد. خداوند تبارک‌وتعالی می‌فرماید: «ای امّت محمّد (صلی الله علیه و آله)! من پروردگار شمایم و شما غلامان و کنیزان من هستید، در [زیرِ] این گنبدها در سایه‌ی عرش من قرار بگیرید و کُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِیئاً».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص188 بحارالأنوار، ج7، ص237/ بحارالأنوار، ج7، ص299
آیه مُتَّکِئینَ عَلی سُرُرٍ مَصْفُوفَةٍ وَ زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عینٍ [20]
این درحالی است که بر تخت‌هایی که در کنار هم چیده شده تکیه می‌زنند، و «حورالعین» را به همسریِ آن‌ها در می‌آوریم.
1 (طور/ 20)
الباقر (علیه السلام) - إِنَّ أَهْلَ الْجَنَّهًِْ یَحْیَوْنَ فَلَا یَمُوتُونَ أَبَداً وَ یَسْتَیْقِظُونَ فَلَا یَنَامُونَ أَبَداً وَ یَسْتَغْنُونَ فَلَا یَفْتَقِرُونَ أَبَداً وَ یَفْرَحُونَ فَلَا یَحْزَنُونَ أَبَداً وَ یَضْحَکُونَ فَلَا یَبْکُونَ أَبَداً وَ یُکْرَمُونَ فَلَا یُهَانُونَ أَبَداً وَ یَفْکَهُونَ وَ لَا یَقْطِبُونَ أَبَداً وَ یُحْبَرُونَ وَ یَسُرُّونَ أَبَداً وَ یَأْکُلُونَ فَلَا یَجُوعُونَ أَبَداً وَ یَرْوَوْنَ فَلَا یَظْمَئُونَ أَبَداً وَ یُکْسَوْنَ فَلَا یَعْرَوْنَ أَبَداً وَ یَرْکَبُونَ وَ یَتَزَاوَرُونَ أَبَداً وَ یُسَلِّمُ عَلَیْهِمُ الْوِلْدَانُ الْمُخَلَّدُونَ أَبَداً بِأَیْدِیهِمْ أَبَارِیقُ الْفِضَّهًِْ وَ آنِیَهًُْ الذَّهَبِ أَبَداً مُتَّکِئِینَ عَلی سُرُرٍ أَبَدا.
امام باقر (علیه السلام) - اهل بهشت همیشه زنده هستند و هیچگاه نمی‌میرند، همیشه بیدارند و هیچگاه نمی‌خوابند، همیشه توانگرند و هیچگاه نیازمند نمی‌گردند، همیشه مسرورند و هیچگاه غمگین نمی‌شوند، همیشه خنده بر لب دارند و هیچگاه گریان نمی‌شوند، پیوسته گرامی داشته می‌شوند و هرگز خوار نمی‌گردند، پیوسته شوخی می‌کنند و هرگز ابرو در هم نمی‌کشند، پیوسته شادمان و مسرورند، پیوسته [از خوردنی‌ها] می‌خورند و هیچگاه گرسنه نمی‌شوند، پیوسته سیراب می‌شوند و هیچگاه تشنه نمی‌شوند، پیوسته بر آن‌ها لباس پوشانده می‌شود و هیچگاه عریان نمی‌گردند، پیوسته سوار [بر مرکب‌های بهشتی] می‌شوند و از یکدیگر بازدید می‌کنند و نوجوانانی جاودان [در شکوه و طراوت] پیوسته بر آن‌ها سلام و درود می‌فرستند؛ درحالی‌که به دستان آن‌ها جام‌هایی از نقره و ظرف‌هایی از طلا قرار دارد و همیشه مُتَّکِئِینَ عَلی سُرُرٍ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص190 بحارالأنوار، ج8، ص220
2 (طور/ 20)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - فَإِذَا جَلَسَ الْمُؤْمِنُ عَلَی سَرِیرِهِ اهْتَزَّ سَرِیرُهُ فَرَحاً فَإِذَا اسْتَقَرَّتْ لِوَلِیِّ اللَّهِ مَنَازِلُهُ فِی الْجَنَّهًِْ اسْتَأْذَنَ عَلَیْهِ الْمَلَکُ الْمُوَکَّلُ بِجِنَانِهِ لِیُهَنِّیَهُ بِکَرَامَهًِْ اللَّهِ إِیَّاهُ فَیَقُولُ لَهُ خُدَّامُ الْمُؤْمِنِ وَ وُصَفَاؤُهُ مَکَانَکَ فَإِنَّ وَلِیَّ اللَّهِ قَدِ اتَّکَأَ عَلَی أَرَائِکِهِ وَ زَوْجَتُهُ الْحَوْرَاءُ الْعَیْنَاءُ قَدْ هُیِّئَتْ لَهُ فَاصْبِرْ لِوَلِیِّ اللَّهِ حَتَّی یَفْرُغَ مِنْ شُغُلِهِ، قَالَ: فَتَخْرُجُ عَلَیْهِ زَوْجَتُهُ الْحَوْرَاءُ مِنْ خَیْمَتِهَا تَمْشِی مُقْبِلَهًًْ وَ حَوْلَهَا وُصَفَاؤُهَا تَحْنِیهَاعَلَیْهَا سَبْعُونَ حُلَّهًًْ مَنْسُوجَهًًْ بِالْیَاقُوتِ وَ اللُّؤْلُؤِ وَ الزَّبَرْجَدِ صُبِغْنَ بِمِسْکٍ وَ عَنْبَرٍ وَ عَلَی رَأْسِهَا تَاجُ الْکَرَامَهًِْ وَ فِی رِجْلَیْهَا نَعْلَانِ مِنْ ذَهَبٍ مُکَلَّلَانِ بِالْیَاقُوتِ وَ اللُّؤْلُؤِ وَ شِرَاکُهُمَا یَاقُوتٌ أَحْمَرُ فَإِذَا أُدْنِیَتْ مِنْ وَلِیِّ اللَّهِ وَ هَمَّ أَنْ یَقُومَ إِلَیْهَا شَوْقاً تَقُولُ لَهُ یَا وَلِیَّ اللَّهِ لَیْسَ هَذَا یَوْمَ تَعَبٍ وَ لَا نَصَبٍ فَلَا تَقُمْ أَنَا لَکَ وَ أَنْتَ لِی فَیَعْتَنِقَانِ قَدْرَ خَمْسِمِائَهًِْ عَامٍ مِنْ أَعْوَامِ الدُّنْیَا لَا یُمِلُّهَا وَ لَا تُمِلُّهُ قَالَ فَیَنْظُرُ إِلَی عُنُقِهَا فَإِذَا عَلَیْهَا قِلَادَهًٌْ مِنْ قَصَبِ یَاقُوتٍ أَحْمَرَ وَسَطُهَا لَوْحٌ مَکْتُوبٌ أَنْتَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ حَبِیبِی وَ أَنَا الْحَوْرَاءُ حَبِیبَتُکَ إِلَیْکَ تباهت {تَنَاهَتْ} نَفْسِی وَ إِلَیَّ تباهت {تَنَاهَتْ} نَفْسُکَ ثُمَّ یَبْعَثُ اللَّهُ أَلْفَ مَلَکٍ یُهَنِّئُونَهُ بِالْجَنَّهًِْ وَ یُزَوِّجُونَهُ الْحَوْرَاءَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - چون مؤمن بر تخت خود بنشیند تختش از شادی به جنبش درآید؛ و چون جایگاهِ ولیّ خدای عزّوجلّ در بهشت مستقر گردد فرشته‌ای که بر بهشت‌های او گماشته شده از او اجازه خواهد تا با کرامتی که خداوند در حقّ او نموده به وی تبریک و شادباش گوید. غلامان و کنیزان خدمتکارِ آن مؤمن به آن فرشته گویند: «همین‌جا بمان که اینک ولیّ خدا بر تخت خویش تکیه زده و همسر حوریه‌اش، را برای او مهیّا ساخته است و تو باید برای [دیدن] ولیّ خدا درنگ کنی». در آن هنگام همسر حوریه‌اش از خیمه‌ی مخصوص خود، بیرون آمده و به‌سوی آن بهشتی حرکت نماید؛ درحالی‌که گرداگردش کنیزکان باشند و بر تنَش هفتاد جامه‌ی بافته شده با یاقوت و مروارید و زبرجد است که از مشک و عنبر می‌باشد و تاج کرامت بر سر دارد و دو کفش از طلا به پا دارد که با یاقوت و مروارید آراسته گردیده و بند آن‌دو کفش، یاقوت سرخ است؛ و چون به نزدیک ولیّ خدا رسد او از شدّت اشتیاقی که به آن همسر حوریه‌اش دارد می‌خواهد که از جا برخیزد، ولی آن حوریه به وی گوید: «ای ولیّ خدا! امروز روز رنج و زحمت نیست، از جایت برنخیز که من از توام و تو از منی». درآن‌هنگام یکدیگر را به‌اندازه‌ی پانصد سال از سال‌های دنیا در آغوش کشند و [در این مدّت] از هم سیر نگردند. چون آن مؤمن بدون اینکه احساس خستگی کند اندکی دچار سستی شود به گردن آن حوریه نظر افکند و بر آن گلوبندهایی از شاخه یاقوت سرخ ببیند که در وسط آن لوحی است و صفحه‌ی آن لوح از مروارید است و در آن چنین نگاشته شده: «ای ولیّ خدا! تو محبوب منی و من نیز حوریه و محبوب تو؛ قلب من برای تو و قلب تو برای من می‌تپد». سپس خداوند هزار فرشته بفرستد تا آن مؤمن را به بهشت، تبریک و شادباش گویند و او را به همسری آن حوریه در آورند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص190 القمی، ج2، ص247
3 (طور/ 20)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - الْمُؤْمِنُ سَاعَهًًْ مَعَ الْحَوْرَاءِ وَ سَاعَهًًْ مَعَ الْآدَمِیَّهًِْ وَ سَاعَهًًْ یَخْلُو بِنَفْسِهِ عَلَی الْأَرَائِکِ مُتَّکِئاً یَنْظُرُ بَعْضُهُمْ إِلَی بَعْض.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - مؤمن [در بهشت] ساعتی با همسران حوریه [خوش] است و ساعتی با همسرانی از جنس آدمیان؛ و ساعتی هم تنها بسر برده و بر تختش تکیه زند و [در آن حال] مؤمنان به یکدیگر نگاه می‌کنند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص190 الکافی، ج8، ص99/ بحرالعرفان، ج13، ص222
آیه وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ کُلُّ امْرِئٍ بِما کَسَبَ رَهینٌ [21]
کسانی که ایمان آوردند و فرزندانشان به پیروی از آنان ایمان اختیارکردند، فرزندانشان را [در بهشت] به آنان ملحق می‌کنیم؛ و از [پاداش] عملشان چیزی نمی‌کاهیم؛ و هرکس در گرو اعمال خویش است.
1 (طور/ 21)
الباقر (علیه السلام) - وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ قَالَ یَعْنِی أَنَّهُمْ آمَنُوا فِی الْمِیثَاق.
امام صادق (علیه السلام) - وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ؛ یعنی به همان عهدوپیمانی که پدران به آن ایمان آوردند فرزندانشان نیز ایمان آوردند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص192 بحارالأنوار، ج24، ص325
2 (طور/ 21)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ قَالَ یُهْدَوْنَ إِلَی آبَائِهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَهًْ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - أَلحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ یعنی در روز قیامت به پدرانشان رهنمون شوند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص192 القمی، ج2، ص332/ بحارالأنوار، ج5، ص288 و نورالثقلین؛ «بتفاوت لفظی»
3 (طور/ 21)
الصّادق (علیه السلام) - قَصَرَتِ الْأَبْنَاءُ عَنْ عَمَلِ الْآبَاءِ فَأَلْحَقُوا الْأَبْنَاءَ بِالْآبَاءِ لِتَقَرَّ بِذَلِکَ أَعْیُنُهُمْ.
امام‌صادق (علیه السلام) - وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ [اعمال نیک برخی از] فرزندان به‌اندازه‌ی اعمال [نیکِ] پدرانشان نیست با این‌حال خداوند برای اینکه چشم پدران [به دیدن فرزندان] روشن گردد فرزندانشان را به آن‌ها ملحق می‌سازد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص192 الکافی، ج3، ص249/ من لایحضره الفقیه، ج3، ص490/ بحارالأنوار، ج5، ص292/ التوحید، ص394 و البرهان؛ «فالحق الله» بدل و «فالحقوا» و «لیقر» بدل «لتقر» / نورالثقلین
4 (طور/ 21)
الأئمّهًْ (عَنْ سَهْلِ‌بْنِ‌زِیَادٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ رَفَعُوهُ أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْأَطْفَالِ فَقَالَ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ جَمَعَهُمُ اللَّهُ وَ أَجَّجَ لَهُمْ نَاراً وَ أَمَرَهُمْ أَنْ یَطْرَحُوا أَنْفُسَهُمْ فِیهَا فَمَنْ کَانَ فِی عِلْمِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ أَنَّهُ سَعِیدٌ رَمَی بِنَفْسِهِ فِیهَا وَ کَانَتْ عَلَیْهِ بَرْداً وَ سَلَاماً وَ مَنْ کَانَ فِی عِلْمِهِ أَنَّهُ شَقِیٌّ امْتَنَعَ فَیَأْمُرُ اللَّهُ بِهِمْ إِلَی النَّارِ فَیَقُولُونَ یَا رَبَّنَا تَأْمُرُ بِنَا إِلَی النَّارِ وَ لَمْ تُجْرِ عَلَیْنَا الْقَلَمَ فَیَقُولُ الْجَبَّارُ قَدْ أَمَرْتُکُمْ مُشَافَهَهًًْ فَلَمْ تُطِیعُونِی فَکَیْفَ وَ لَوْ أَرْسَلْتُ رُسُلِی بِالْغَیْبِ إِلَیْکُمْ.
ائمّه (علیه السلام) - از یکی از امامان (علیهم السلام) پیرامون کودکان [که قبل از رسیدن به سنّ بلوغ از دنیا می‌روند] سؤال شد؟ امام (علیه السلام) فرمود: «وقتی روز قیامت فرا برسد خداوند آن‌ها را گرد آورده و برایشان آتشی، افروزد و به آن‌ها فرمان می‌دهد که خود را در آن بیندازند. هرکدام از ایشان که در علم [بی‌پایانِ] خدا آمده که سعادتمند است خودش را در آتش می‌افکند و آتش برایش سرد و سلامت گردد و هرکدام که در علم [بی‌پایانِ] خدا آمده که بدبخت است [از این کار] خودداری می‌کند و خداوند فرمان می‌دهد که این افراد را به دوزخ اندازند. آن‌ها گویند: «پروردگارا! با اینکه در دنیا تکلیفی بر عهده‌ی ما نگذاشتی با این‌حال فرمان می‌دهی که ما را به دوزخ اندازند»!؟ خداوند جبّار می‌فرماید: «شما را رو در رو فرمان دادم با این‌حال، مرا اطاعت نکردید؛ چگونه اگر فرستاده‌ام را [با فرمانی] از غیب [به‌سویتان] می‌فرستادم مرا اطاعت می‌کردید»؟
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص192 الکافی، ج3، ص248/ نورالثقلین
5 (طور/ 21)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - إِنَّهُمُ الْبَالِغُونَ أُلْحِقُوا بِدَرَجَهًِْ آبَائِهِمْ وَ إِنْ قَصُرَتْ أَعْمَالُهُمْ تَکْرِمَهًًْ لِآبَائِهِمْ. وَ إِذَا قِیلَ: کَیْفَ یُلْحَقُونَ بِهِمْ فِی الثَّوَابِ وَ لَمْ یَسْتَحِقُّوهُ؟ فَالْجَوَابُ أَنَّهُمْ یُلْحَقُونَ بِهِمْ فِی الْجَمْعِ لَا فِی الثَّوَابِ وَ الْمَرْتَبَهًِْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - مراد از فرزندان [در این آیه] فرزندانی هستند که [در دنیا] به سنّ بلوغ رسیده‌اند و [در روز قیامت] به خاطر گرامی‌داشت پدرانشان، به رتبه‌ی آن‌ها ملحق می‌شوند هر چند اعمال [نیکِ]شان کم باشد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص192 بحارالأنوار، ج5، ص288
6 (طور/ 21)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ… الْمَعْنَی أَنَّا نُلْحِقُ الْأَوْلَادَ بِالْآبَاءِ فِی الْجَنَّهًِْ وَ الدَّرَجَهًِْ مِنْ أَجْلِ الْآبَاءِ لِتَقَرَّ عَیْنُ الْآبَاءِ بِاجْتِمَاعِهِمْ مَعَهُمْ فِی الْجَنَّهًِْ کَمَا کَانَتْ تَقَرُّ بِهِمْ فِی الدُّنْیَا.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ کُلُّ امْرِئٍ بِما کَسَبَ رَهِینٌ معنای آیه این است که ما فرزندان را به خاطر پدرانشان، در بهشت به آن‌ها ملحق کرده و آن‌ها را هم‌رتبه قرار می‌دهیم تا با گردآمدن آن‌ها در کنار پدران در بهشت، چشم پدران روشن شود، همچنانکه در دنیا چشم آن‌ها به فرزندان روشن می‌شد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص192 بحارالأنوار، ج5، ص288
7 (طور/ 21)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - إِنَّ اللَّهَ یَرْفَعُ ذُرِّیَّهًَْ الْمُؤْمِنِ فِی دَرَجَتِهِ وَ إِنْ کَانُوا دُونَهُ لِتَقَرَّ بِهِمْ عَیْنُهُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - خداوند نسل انسان مؤمن را هرچند که پایین‌تر از [رتبه‌ی] او باشند، تا رتبه‌ی او بالا می‌برد به خاطر اینکه به سبّب آن‌ها چشمش روشن شود. آنگاه حضرت این آیه را تلاوت فرمود: وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص192 بحرالعرفان، ج15، ص166
8 (طور/ 21)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ عَبْدِ اللَّهِ فِی قَوْلِهِ: أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ قَالَ: الرَّجُلُ یَکُونُ لَهُ الْقَدَمُ فَیَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ وَ لَهُ ذُرِّیَّهًٌْ فَیُرْفَعُونَ إِلَیْهِ لِتَقَرَّ بِهِمْ عَیْنُهُ، وَ لَمْ یَبْلُغُوا ذَلِکَ.
امام صادق (علیه السلام) - گاهی کسی دارای ثبات قدم است و لذا به بهشت می‌رود و دارای فرزندانی است که آنان هم بالا برده می‌شوند تا چشم پدران روشن شود درحالی‌که آنان به آن رتبه نرسیده‌اند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص192 شواهدالتنزیل، ج2، ص274
9 (طور/ 21)
الأئمّهًْ (أَمَّا أَطْفَالُ الْمُؤْمِنِینَ فَیَلْحَقُونَ بِآبَائِهِمْ وَ أَوْلَادُ الْمُشْرِکِینَ یَلْحَقُونَ بِآبَائِهِمْ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ.
ائمه (علیهم السلام) - کودکانِ انسان‌های مؤمن به پدرانشان و کودکانِ انسان‌های مشرک به پدرشان ملحق می‌شوند؛ چنانکه خداوند عزّوجلّ فرموده است: بِإِیمانٍ أَلحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص194 الکافی، ج3، ص248/ بحارالأنوار، ج5، ص292/ نورالثقلین
10 (طور/ 21)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - إِنَّ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَوْلَادَهُمْ فِی الْجَنَّهًِْ ثُمَّ قَرَأَ هَذِهِ الْآیَهًَْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - مؤمنان و فرزندانشان در بهشت خواهند بود؛ آنگاه حضرت آیه‌ی مذکور را تلاوت فرمود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص194 بحارالأنوار، ج5، ص288/ نورالثقلین
11 (طور/ 21)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) قَالَ: یَرْفَعُ اللَّهُ لِلْمُسْلِمِ ذُرِّیَّتَهُ وَ إِنْ کَانُوا دُونَهُ فِی الْعَمَلِ لِتَقَرَّ بِذَلِکَ عَیْنُهُ، ثُمَّ قَرَأَ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - سعیدبن‌جبیر از ابن‌عبّاس نقل می‌کند که گفت: خداوند فرزندان شخص مسلمان را بالا می‌برد اگرچه در عمل از او پایین‌تر باشد تا با این کار چشم او را روشن سازد سپس این آیه را خواند: أَلحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص194 شواهدالتنزیل، ج2، ص273
12 (طور/ 21)
الصّادقین (علیها السلام) - وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ قَالا: یُمَثَّلُ أَعْمَالُ آبَائِهِمْ وَ یُحْفَظُ الْأَطْفَالُ بِأَعْمَالِ آبَائِهِمْ کَمَا حَفِظَ اللَّهُ الْغُلَامَیْنِ بِصَلَاحِ أَبِیهِمَا.
امام باقر و امام صادق (علیها السلام) - خداوند، فرزندان را به خاطر نیکوکاربودن پدرانشان محافظت می‌کند؛ همچنانکه [در داستان موسی و خضر (علیها السلام)] دو کودک یتیم را به خاطر نیکوکاری پدرشان محافظت نمود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص194 شواهدالتنزیل، ج2، ص273
13 (طور/ 21)
الصّادق (علیه السلام) - إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی کَفَّلَ إِبْرَاهِیمَ وَ سَارَهًَْ أَطْفَالَ الْمُؤْمِنِینَ یَغْذُوَانِهِمْ بِشَجَرَهًٍْ فِی الْجَنَّهًِْ لَهَا أَخْلَافٌ کَأَخْلَافِ الْبَقَرِ فِی قَصْرٍ مِنْ دُرَّهًٍْ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ أُلْبِسُوا وَ طُیِّبُوا وَ أُهْدُوا إِلَی آبَائِهِمْ فَهُمْ مُلُوکٌ فِی الْجَنَّهًِْ مَعَ آبَائِهِمْ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ.
امام صادق (علیه السلام) - خداوند تبارک‌وتعالی حضرت ابراهیم (علیه السلام) و [همسرش] ساره را سرپرست کودکان مؤمنان قرار داده است که آن‌ها را به‌وسیله‌ی درختی در بهشت غذا می‌دهند و آن درخت، پستان‌هایی همچون پستان‌های گاو دارد و در قصری از مروارید قرار گرفته است. چون روز قیامت فرا رسد آن کودکان را لباس پوشانده و معطّرشان سازند و آن‌ها را به پدر و مادرهایشان تحفه دهند؛ و آن‌ها در کنار پدر و مادرهایشان، شهریار بهشتند؛ و این است معنی گفتار خداوند عزّوجلّ که فرموده: وَ الَّذِینَ آمَنُوا اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص194 من لایحضره الفقیه، ج3، ص490/ بحارالأنوار، ج5، ص293/ بحارالأنوار، ج58، ص52/ عوالی اللآلی، ج3، ص287/ نورالثقلین/ البرهان
14 (طور/ 21)
الصّادق (علیه السلام) - إِذَا مَاتَ طِفْلٌ مِنْ أَطْفَالِ الْمُؤْمِنِینَ نَادَی مُنَادٍ فِی مَلَکُوتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ أَلَا إِنَّ فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ قَدْ مَاتَ فَإِنْ کَانَ قَدْ مَاتَ وَالِدَاهُ أَوْ أَحَدُهُمَا أَوْ بَعْضُ أَهْلِ بَیْتِهِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ دُفِعَ إِلَیْهِ یَغْذُوهُ وَ إِلَّا دُفِعَ إِلَی فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) تَغْذُوهُ حَتَّی یَقْدَمَ أَبَوَاهُ أَوْ أَحَدُهُمَا أَوْ بَعْضُ أَهْلِ بَیْتِهِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فَتَدْفَعُهُ إِلَیْهِ.
امام صادق (علیه السلام) - چون کودکی از مؤمنان بمیرد نداکننده‌ای در آسمان‌ها و زمین فریاد زند که فرزند فلان مرد جان سپرد. پس اگر پیش از وی پدر و مادر یا یکی از آن دو یا کسی دیگر از خویشانِ مؤمن او از دنیا رفته باشد آن طفل را بدو سپارند تا غذایش دهد، در غیر این‌صورت سرپرستی او را به حضرت فاطمه (سلام الله علیها) واگذارند و تحت نظر او پرورش یابد تا پدر و مادرش یا یکی از ایشان یا کسی دیگر از خویشاوندانش به او ملحق شود و آنگاه حضرت فاطمه (سلام الله علیها) آن کودک را به او بسپارد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص194 من لایحضره الفقیه، ج3، ص490/ نورالثقلین
15 (طور/ 21)
الصّادق (علیه السلام) - مَاتَ إِبْرَاهِیمُ‌بْنُ‌رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ لَهُ ثَمَانِیَهًَْ عَشَرَ شَهْراً فَأَتَمَّ اللَّهُ رَضَاعَهُ فِی الْجَنَّهًِْ.
امام‌صادق (علیه السلام) - ابراهیم، فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هجده ماهه بود که از دنیا رفت، خداوند عزّوجلّ نیز [دورانِ] شیرخوارگیِ او را در بهشت تمام گردانید.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص194 من لایحضره الفقیه، ج3، ص491/ نورالثقلین
16 (طور/ 21)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ جَمِیلِ‌بْنِ‌دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ أَطْفَالِ الْأَنْبِیَاءِ (علیه السلام) فَقَالَ لَیْسُوا کَأَطْفَالِ سَائِرِ النَّاسِ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ إِبْرَاهِیمَ‌بْنِ‌رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَوْ بَقِیَ کَانَ صِدِّیقاً قَالَ لَوْ بَقِیَ کَانَ عَلَی مِنْهَاجِ أَبِیهِ (صلی الله علیه و آله).
امام صادق (علیه السلام) - جمیل‌بن‌درّاج گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد کودکان پیامبران (علیهم السلام) سوال پرسیدم؛ حضرت فرمود: «آن‌ها همچون کودکان دیگر مردمان نیستند». همچنین از آن حضرت در مورد ابراهیم، فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پرسیدم که اگر زنده می‌ماند راست‌کردار می‌شد؟ حضرت فرمود: «اگر او زنده می‌ماند بر طریقه‌ی پدرش (صلی الله علیه و آله) می‌بود».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص194 التوحید للصدوق، ص395/ نورالثقلین
17 (طور/ 21)
الصّادق (علیه السلام) - وَ مَا أَلَتْنَا مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ أَیْ لَمْ یَنْقُصِ الْآبَاءَ مِنَ الثَّوَابِ بِسَبَبِ لُحُوقِ الْأَبْنَاءِ.
امام صادق (علیه السلام) - معنی وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ یعنی از ثواب پدرانشان چیزی کاسته نمی‌شود به‌واسطه‌ی ملحق‌شدن فرزندان به آن‌ها.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص196 بحارالأنوار، ج25، ص357
18 (طور/ 21)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ أَیْ مَا نَقَصْنَاهُمْ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ یعنی از [پاداش اعمالِ] پدران کم نمی‌کنیم.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص196 بحارالأنوار، ج5، ص289/ بحارالأنوار، ج23، ص355/ القمی، ج2، ص332/ البرهان
19 (طور/ 21)
أمیرالمومنین (علیه السلام) - إِنَّ قُرَیْشاً طَلَبَتِ السَّعَادَهًَْ فَشَقِیَتْ، وَ طَلَبَتِ النَّجَاهًَْ فَهَلَکَتْ، وَ طَلَبَتِ الْهُدَی فَضَلَّتْ. أَ لَمْ یَسْمَعُواوَیْحَهُمْ قَوْلَهُ تَعَالَی وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ فَأَیْنَ الْمُعْدَلُ وَ الْمُنْزِعُ عَنْ ذُرِّیَّهًِْ الرَّسُولِ الَّذِینَ شَیَّدَ اللَّهُ بُنْیانَهُمْ فَوْقَ بُنْیانِهِمْ وَ أَعْلَی رُءُوسَهُمْ فَوْقَ رُءُوسِهِمْ وَ اخْتَارَهُمْ عَلَیْهِمْ؛ أَلَا إِنَّ الذُّرِّیَّهًَْ أَفْنانٌ أَنَا شَجَرَتُهَا وَ دَوْحَهًٌْأَنَا سَاقُهَا وَ إِنِّی مِنَ أَحْمَدَ بِمَنْزِلَهًِْ الضَّوْءِ مِنَ الضَّوْءِ کُنَّا ظِلَالاً تَحْتَ الْعَرْشِ قَبْلَ خَلْقِ الْبَشَرِ وَ قَبْلَ خَلْقِ الطِّینَهًِْ الَّتِی کَانَ مِنْهَا الْبِشْرُ أَشْبَاحاً عَالِیَهًًْ لَا أَجْسَاماً نَامِیَهًًْ، إِنَّ أَمْرَنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا یَعْرِفُ کُنْهَهُ إِلَّا ثَلَاثَهًٌْ: مَلَکٌمُقَرَّبٌ أَوْ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ أَوْ عَبْدٌ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ، فَإِذَا انْکَشَفَ لَکُمْ سِرٌّ أَوْ وَضَحَ لَکُمُ أَمْرٌ فَاقْبَلُوهُ وَ إِلَّا فَاسْکُتُوا تَسْلَمُوا وَ رُدُّوا عِلْمَنَا إِلَی اللَّهِ فَإِنَّکُمْ فِی أَوْسَعَ مِمَّا بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ.
امام علی (علیه السلام) - قریش به‌دنبال نیک‌بختی بودند ولی به بدبختی رسیدند؛ به‌دنبال نجات بودند ولی نابود شدند و به‌دنبال هدایت بودند ولی گمراه شدند؛ وای بر آن‌ها! آیا این سخن خداوند را نشنیدند [که فرموده]: وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ پس کجاست آنکه از نسل رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آراسته به عدالت باشد و مردم به‌سویش مشتاق باشند؟ همان نسلی که خداوند بنیانشان را بالاتر از بنیانِ قریش برافراشت و ایشان را بر قریش سروری عنایت نمود و بر قریش برگزیدشان. آگاه باشید که نسل پیامبر (صلی الله علیه و آله) شاخسارانی هستند که من درختش می‌باشم و درخت تناوری هستند که من تنه‌ی آن هستم؛ من نسبت به احمد (صلی الله علیه و آله) مانند نور نسبت به نور هستم؛ ما پیش از آفرینش بشر و [حتی] پیش از آفرینش گِلی که بشر از آن است، در زیر سایه‌ی عرش، سایه‌هایی به‌صورت شبَح‌هایی ارجمند بودیم نه [به‌صورتِ] جسم‌هایی رشد یابنده. شناخت ما (اهل بیت) کاری سخت و تحمّلش دشوار است و جز سه دسته، به حقیقت آن دست نمی‌یابند: فرشته‌ای مقرّب، پیامبری مرسل یا بنده‌ای که خداوند دلش را برای ایمان خالص نموده است. پس هرگاه رازی برایتان آشکار گردید یا کاری برایتان نمایان شد آن را بپذیرید، در غیر این صورت سکوت اختیار کنید تا [از انحراف] در امان بمانید و [یا] علم ما را به خداوند واگذار کنید. چرا که شما در مقابل حقیقتی فراتر از فاصله‌ی میان آسمان و زمین قرار دارید (یعنی فهم آن، از سطح درک و فکر بشر فراتر است).
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص196 شرح نهج البلاغهًْ، ج13، ص105
ولایت
1 (طور/ 21)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ‌بْنِ‌کَثِیرعَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: الَّذِینَ آمَنُوا النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ ذُرِّیَّتُهُ الْأَئِمَّهًُْ وَ الْأَوْصِیَاءُ (علیه السلام) أَلْحَقْنَا بِهِمْ وَ لَمْ نَنْقُصْ ذُرِّیَّتَهُمُ الْحُجَّهًَْ الَّتِی جَاءَ بِهَا مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) وَحُجَّتُهُمْ وَاحِدَهًٌْ وَ طَاعَتُهُمْ وَاحِدَهًٌْ.
امام صادق (علیه السلام) - الَّذِینَ آمَنُوا [مراد] پیغمبر (صلی الله علیه و آله)، امیرالمؤمنین (علیه السلام) و فرزندان او [یعنی] امامان و جانشینان او (علیهم السلام) هستند [که خدا فرموده]: أَلحَقْنَا بِهِمْ، و حجّتی را که [حضرت] محمّد (صلی الله علیه و آله) درباره‌ی [حضرت] علی (علیه السلام) آورد، نسبت به اولادش کاهش ندهیم و حجّت همه‌ی ایشان یکی است و [حکمِ] فرمانبرداری از آن‌ها هم یکی است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص196 الکافی، ج1، ص275/ بحارالأنوار، ج16، ص360/ بصایرالدرجات، ص480/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص597/ نورالثقلین/ البرهان
2 (طور/ 21)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِم عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی عَوَّضَ الْحُسَیْنَ (علیه السلام) مِنْ قَتْلِهِ أَنْ جَعَلَ الْإِمَامَهًَْ فِی ذُرِّیَّتِهِ وَ الشِّفَاءَ فِی تُرْبَتِهِ وَ إِجَابَهًَْ الدُّعَاءِ عِنْدَ قَبْرِهِ وَ لَا تُعَدَّ أَیَّامُ زَائِرِیهِ جَائِیاً وَ رَاجِعاً مِنْ عُمُرِهِ…. فَقُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) هَذِهِ الْخِلَالُ تُنَالُ بِالْحُسَیْنِ (علیه السلام) فَمَا لَهُ فِی نَفْسِهِ
قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی أَلْحَقَهُ بِالنَّبِیِّ فَکَانَ مَعَهُ فِی دَرَجَتِهِ وَ مَنْزِلَتِهِ ثُمَّ تَلَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ…
امام صادق (علیه السلام) - محمدبن‌مسلم گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «خداوند متعال در عوض شهادت امام حسین (علیه السلام) مقام امامت را در نسل او، شفاء بیماری را در تربتش و مستجاب‌شدن دعا را نزد قبر او قرار داد. و روزهایی که زائران آن حضرت به زیارتش می‌روند و باز می‌گردند جزء عمرشان حساب نمی‌گردد». محمّدبن‌مسلم گوید: «به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: این خصلت‌ها که برای زائران امام حسین (علیه السلام) است؛ پس خود آن بزرگوار چه مقامی خواهد داشت»!؟ امام (علیه السلام) فرمود: «خداوند متعال امام حسین (علیه السلام) را به پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ملحق نموده و امام حسین (علیه السلام) در رتبه و منزلت پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) می‌باشد»؛ سپس امام صادق (علیه السلام) این آیه را تلاوت فرمود: وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص196 بحارالأنوار، ج44، ص221/ بحارالأنوار، ج98، ص69/ إعلام الوری، ص220/ الأمالی للطوسی، ص317/ بشارهًْ المصطفی، ص211/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص598/ نورالثقلین/ البرهان
3 (طور/ 21)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ قَالَ نَزَلَتْ فِی النَّبِیِّ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهًَْ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ (علیه السلام).
ابن عباس (رحمة الله علیه) وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ، این آیه در شأن پیامبر اکرم، علی، فاطمه، حسن و حسین (علیهم السلام) نازل شده است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص198 بحارالأنوار، ج25، ص241/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص599/ شواهدالتنزیل، ج2، ص270/ البرهان
4 (طور/ 21)
الصّادق (علیه السلام) - وَ الْمُقَرَّبُونَ آلُ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) یَقُولُ اللَّهُ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِکَ الْمُقَرَّبُونَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ خَدِیجَهًُْ وَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) وَ ذُرِّیَّاتُهُمْ تَلْحَقُ بِهِمْ یَقُولُ اللَّهُ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ.
امام صادق (علیه السلام) - مقرّبانِ [درگاه خداوند] همان آل محمّد (علیهم السلام) هستند، خداوند می‌فرماید: پیشگامانِِ پیشگام! آن‌ها مقرّبانند. (واقعه/1.10) [که همان] رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، خدیجه (سلام الله علیها) و علیّبنابیطالب (علیه السلام) هستند و فرزندانشان به آن‌ها ملحق می‌شوند [چرا که] خداوند می‌فرماید: أَلحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص198 بحارالأنوار، ج24، ص6
5 (طور/ 21)
الصّادق (علیه السلام) - إِنَّ أَطْفَالَ شِیعَتِنَا مِنَ الْمُؤْمِنِینَ تُرَبِّیهِمْ فَاطِمَهًُْ (علیه السلام) قَوْلُهُ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ. قَالَ یُهْدَوْنَ إِلَی آبَائِهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ.
امام صادق (علیه السلام) - سرپرستی فرزندانِ شیعیان مؤمنِ ما [که در کودکی از دنیا می‌روند] را فاطمه (سلام الله علیها) برعهده دارد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص198 بحارالأنوار، ج5، ص289/ نورالثقلین/ البرهان
6 (طور/ 21)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ذَاتَ یَوْمٍ عَلَی فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ هِیَ حَزِینَهًْ… قالیَا ابْنَتِی لَقَدْ أَخْبَرَنِی جَبْرَئِیلُ عَنِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ أَنَّکِ فَالْوَیْلُ کُلُّهُ لِمَنْ ظَلَمَکِ وَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ لِمَنْ نَصَرَکِ قَالَ عَطَاءٌ کَانَ ابْنُ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) إِذَا ذَکَرَ هَذَا الْحَدِیثَ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ کُلُّ امْرِئٍ بِما کَسَبَ رَهِینٌ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - روزی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بر حضرت فاطمه (سلام الله علیها) وارد شد درحالی‌که او اندوهگین بود… پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «جبرئیل از طرف خداوند عزّوجلّ به من خبر داده است که [بعد از مرگ من] تو اوّلین نفر از اهل بیتم هستی که به من ملحق می‌شوی؛ وای بر کسی که به تو ستم روا دارد و رستگاری بزرگ برای کسی است که تو را یاری رساند». عطاء [بن ابی‌ریاح] گوید: «هرگاه ابن‌عبّاس این حدیث را بیان می‌کرد، این آیه را تلاوت می‌نمود: وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ کُلُّ امْرِئٍ بِما کَسَبَ رَهِین».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص198 بحارالأنوار، ج43، ص227/ فرات الکوفی، ص446؛ «بتفاوت لفظی»
7 (طور/ 21)
الباقر (علیه السلام) - إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ نَادَی مُنَادٍ مِنْ لَدُنِ الْعَرْشِ یَا مَعْشَرَ الْخَلَائِقِ غُضُّوا أَبْصَارَکُمْ حَتَّی تَمُرَّ فَاطِمَهًُْ بِنْتُ مُحَمَّدٍ فَتَکُونُ أَوَّلَ مَنْ یُکْسَی وَ یَسْتَقْبِلُهَا مِنَ الْفِرْدَوْسِ اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ حَوْرَاءَ مَعَهُنَّ خَمْسُونَ أَلْفَ مَلَکٍ عَلَی نَجَائِبَ مِنْ یَاقُوتٍ أَجْنِحَتُهَا مِنْ زَبَرْجَدٍ وَ أَزِمَّتُهَا مِنَ اللُّؤْلُؤِ الرَّطْبِ عَلَیْهَا رَحَائِلُ مِنْ دُرٍّ عَلَی کُلِّ رَحْلٍ نُمْرُقَهًٌْ مِنْ سُنْدُسٍ حَتَّی تَجُوزَ بِهَا الصِّرَاطَ وَ یَأْتُونَ الْفِرْدَوْسَ فَیَتَبَاشَرُ بِهَا أَهْلُ الْجَنَّهًِْ وَ تَجْلِسُ عَلَی عَرْشٍ مِنْ نُورٍ وَ یَجْلِسُونَ حَوْلَهَا وَ فِی بُطْنَانِ الْعَرْشِ قَصْرَانِ قَصْرٌ أَبْیَضُ وَ قَصْرٌ أَصْفَرُ مِنْ لُؤْلُؤٍ مِنْ عِرْقٍ وَاحِدٍ وَ إِنَّ فِی الْقَصْرِ الْأَبْیَضِ سَبْعِینَ أَلْفَ دَارٍ مَسَاکِنَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ إِنَّ فِی الْقَصْرِ الْأَصْفَرِ سَبْعِینَ أَلْفَ دَارٍ مَسَاکِنَ إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ وَ یَبْعَثُ اللَّهُ إِلَیْهَا مَلَکاً لَمْ یَبْعَثْ إِلَی أَحَدٍ قَبْلَهَا وَ لَمْ یَبْعَثْ إِلَی أَحَدٍ بَعْدَهَا فَیَقُولُ لَهَا إِنَّ رَبَّکَ یَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ سَلِینِی أُعْطِکِ فَتَقُولُ قَدْ أَتَمَّ عَلَیَّ
نِعْمَتَهُ وَ أَبَاحَنِی جَنَّتَهُ وَ هَنَّأَنِی کَرَامَتَهُ وَ فَضَّلَنِی عَلَی نِسَاءِ خَلْقِهِ أَسْأَلُهُ أَنْ یُشَفِّعَنِی فِی وُلْدِی وَ ذُرِّیَّتِی وَ مَنْ وَدَّهُمْ بَعْدِی وَ حَفِظَهُمْ بَعْدِی قَالَ فَیُوحِی اللَّهُ إِلَی ذَلِکَ الْمَلَکِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَتَحَوَّلَ عَنْ مَکَانِهِ أَنْ خَبِّرْهَا أَنِّی قَدْ شَفَّعْتُهَا فِی وُلْدِهَا وَ ذُرِّیَّتِهَا وَ مَنْ وَدَّهُمْ وَ أَحَبَّهُمْ وَ حَفِظَهُمْ بَعْدَهَا قَالَ فَتَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَذْهَبَ عَنِّی الْحَزَنَ وَ أَقَرَّ عَیْنِی ثُمَّ قَالَ جَعْفَرٌ (علیه السلام) کَانَ أَبِی (علیه السلام) إِذَا ذَکَرَ هَذَا الْحَدِیثَ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ کُلُّ امْرِئٍ بِما کَسَبَ رَهِینٌ.
امام باقر (علیه السلام) - در روز قیامت یک منادی از عرش فریاد زند: «ای مردم! چشمان خود را فرو بندید تا فاطمه (سلام الله علیها) دختر محمّد (صلی الله علیه و آله) عبور نماید». او اوّلین کسی است که لباس بر او می‌پوشانند و دوازده‌هزار حوریه از بهشت به همراه پنجاه‌هزار فرشته به استقبال او می‌روند درحالی‌که بر مَرکب‌هایی از یاقوت سوارند که بال‌هایی از زبرجد و مهارهایی از مروارید تازه دارند و بر پشتشان جهازهایی از مروارید و بر روی هر جهاز، بالشی از حریر است. آن‌ها فاطمه (سلام الله علیها) را از پل صراط عبور می‌دهند و جملگی وارد بهشت برین می‌شوند و اهل بهشت به فاطمه (سلام الله علیها) مژده می‌دهند و او بر تختی از نور می‌نشیند و آن حوران و فرشتگان اطرافش می‌نشینند. در عرش دو قصر وجود دارد، قصری سفید و قصری زرد که [هر دو] از یک مروارید ساخته شده‌اند؛ و در قصر سفید، هفتادهزار خانه قرار دارد که سکونت‌گاه محمّد و آل محمّد (علیهم السلام) است و در قصر زرد، هفتاد هزار خانه است که سکونت‌گاه ابراهیم (علیه السلام) و آل ابراهیم می‌باشد. خداوند فرشته‌ای را به‌سوی فاطمه (سلام الله علیها) می‌فرستد که وی را به‌سوی هیچ‌کس قبل از فاطمه (سلام الله علیها) و بعد از او نفرستاده است و آن فرشته خطاب به او می‌گوید: «پروردگارت به تو سلام رسانده و می‌فرماید: [هرچه می‌خواهی] از من درخواست کن تا به تو عنایت کنم». فاطمه (سلام الله علیها) گوید: «خداوند نعمتش را بر من تمام کرده و بهشتش را به من ارزانی داشته و مرا مورد لطف خویش قرار داده و مرا بر تمامی زنان عالم برتری بخشیده است. از خداوند تقاضا دارم شفاعت من در مورد فرزندان و نسلم و کسانی که بعد از من، آن‌ها را دوست داشته و از آن‌ها محافظت نموده‌اند را بپذیرد». خداوند به آن فرشته قبل از آنکه از جایش حرکت کند، وحی فرماید که به فاطمه (سلام الله علیها) بگو: «شفاعت او را در مورد فرزندان و نسلش و کسانی که بعد از او آن‌ها را دوست داشته و از آن‌ها محافظت نموده‌اند، پذیرفتم». دراین‌هنگام فاطمه (سلام الله علیها) گوید: «ستایش برای خداوندی است که اندوه را از من برطرف ساخت و چشم مرا روشن نمود». در ادامه امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «هرگاه پدرم (امام باقر (علیه السلام) ) این حدیث را نقل می‌کرد این آیه را تلاوت می‌فرمود: وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ کُلُّ امْرِئٍ بِما کَسَبَ رَهِینٌ».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص198 بحارالأنوار، ج24، ص274/ بحارالأنوار، ج43، ص224؛ «و ما التناهم… الی آخر» محذوف/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص599/ فرات الکوفی، ص443 وفرات الکوفی، ص444 و البرهان؛ «بتفاوت لفظی»
8 (طور/ 21)
الباقر (علیه السلام) - قَوْلُهُ کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ رَهِینَةٌ إِلَّا أَصْحابَ الْیَمِینِ قَالَ هُمْ أَطْفَالُ الْمُؤْمِنِینَ.
امام باقر (علیه السلام) - کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ رَهِینَةٌ إِلَّا أَصْحابَ الْیَمِینِ آن‌ها اطفال مؤمنین هستند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص200 بحارالأنوار، ج24، ص325
آیه وَ أَمْدَدْناهُمْ بِفاکِهَةٍ وَ لَحْمٍ مِمَّا یَشْتَهُونَ [22]
و همواره از انواع میوه‌ها و گوشت‌ها از هرگونه که بخواهند در اختیارشان می‌گذاریم.
آیه یَتَنازَعُونَ فی‌ها کَأْساً لا لَغْوٌ فی‌ها وَ لا تَأْثیمٌ [23]
آن‌ها در بهشت جام‌های لبریز [از شراب طهور] را که نه بیهوده‌گویی در آن است و نه گناه، از یکدیگر می‌گیرند.
1 (طور/ 23)
أمیرالمومنین (علیه السلام) - فِی وَصْفِهِ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ (علیه السلام) … وَ مِنْ عَلَامَاتِ أَحَدِهِمْ أَنْ یَکُونَ لَهُ حَزْمٌ فِی لِینٍ وَ إِیمَانٌ فِی یَقِینٍ وَ حِرْصٌ فِی تَقْوَی وَ فَهْمٌ فِی فِقْهٍ وَ حِلْمٌ فِی عِلْمٍ وَ کَیْسٌ فِی رِفْقٍ وَ قَصْدٌ فِی غِنًی وَ خُشُوعٌ فِی عِبَادَهًٍْ وَ تَحَمُّلٌ فِی فَاقَهًٍْ وَ صَبْرٌ فِی شِدَّهًٍْ وَ إِعْطَاءٌ فِی حَقٍّ وَ طَلَبٌ لِحَلَالٍ وَ نَشَاطٌ فِی هُدًی وَ تَحَرُّجٌ عَنْ طَمَعٍ وَ تَنَزُّهٌ عَنْ طَبَعٍ وَ بِرٌّ فِی اسْتِقَامَهًٍْ وَ اعْتِصَامٌ بِاللَّهِ مِنْ مُتَابَعَهًِْ الشَّهَوَاتِ وَ اسْتَعَاذَهًٌْ بِهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ یُمْسِی وَ هَمُّهُ الشُّکْرُ وَ یُصْبِحُ وَ شُغْلُهُ الْفِکْرُ أُولَئِکَ الْآمِنُونَ الْمُطْمَئِنُّونَ الَّذِینَ یُسْقَوْنَ مِنْ کَأْسٍ لا لَغْوٌ فِی‌ها وَ لا تَأْثِیمٌ.
امام علی (علیه السلام) - در بیان صفات مؤمنین فرمود: و از نشانه‌های یکی از آنان این است که دارای دوراندیشی با نرمی است؛ ایمان همراه با یقین دارد؛ در پرهیزگاری حریص است؛ فهم در احکام دین، بردباری در علم، زیرکی در مداراکردن، میانه‌روی در توانگری، فروتنی در عبادت، شکیبایی در تهیدستی، بردباری در سختی و بخشش در راه حقّ دارد؛ جویای حلال است و نشاط در هدایت، پرهیز از طمع، دوری از عیب و آلایش، نیکی در کنار استقامت و تمسّک به خدا از پیرویِ خواهش‌های نفسانی دارد و از شرّ شیطان رانده‌شده به خدا پناه می‌برد؛ شب می‌کند در اندیشه‌ی شُکر و روز می‌کند درحالی‌که کارش تفکّر است؛ اینان کسانی‌اند که در امانند و اطمینان خاطر دارند، که از جامی سیراب می‌شوند که لا لَغْوٌ فی‌ها وَ لا تَأْثیمٌ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص200 بحارالأنوار، ج75، ص23
2 (طور/ 23)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - لا لَغْوٌ فِی‌ها وَ لا تَأْثِیمٌ قَالَ لَیْسَ فِی الْجَنَّهًِْ خَنَاءٌ وَ لَا فُحْشٌ وَ یَشْرَبُ الْمُؤْمِنُ وَ لَا یَأْثَمُ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - لا لغْو فِیهَا ولا تَأْثِیمٌ [یعنی] در بهشت دشنام و ناسزا وجود ندارد و مؤمن [از شراب بهشتی] می‌نوشد ولی [بی‌اختیار و] مرتکب گناه نمی‌شود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص200 بحارالأنوار، ج8، ص182/ القمی، ج2، ص332 و نورالثقلین و البرهان؛ «عناد» بدل «خناء»
آیه وَ یَطُوفُ عَلَیْهِمْ غِلْمانٌ لَهُمْ کَأَنَّهُمْ لُؤْلُؤٌ مَکْنُونٌ [24]
و پیوسته برگِردشان نوجوانانی برای [خدمت] آنان گردش می‌کنند که همچون مرواریدهای پوشیده در صدفند.
1 (طور/ 24)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنِ الْحَسَنِ أَنَّهُ قَالَ: قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ الْخَادِمُ کَاللُّؤْلُؤِ فَکَیْفَ الْمَخْدُومُ فَقَالَ وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ إِنَّ فَضْلَ الْمَخْدُومِ عَلَی الْخَادِمِ کَفَضْلِ الْقَمَرِ لَیْلَهًَْ الْبَدْرِ عَلَی سَائِرِ الْکَوَاکِبِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - از محضر پیامبر (صلی الله علیه و آله) سوال شد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! [وقتی در بهشت] خدمتکاران همچون مروارید [زیبا و درخشان] هستند، خود بهشتیان چگونه‌اند»؟! حضرت فرمود: «سوگند به خدایی که جانم در دست اوست! برتری بهشتیان بر خدمتکاران، همچون برتری ماه در شب چهارده بر دیگر ستارگان است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص202 بحارالأنوار، ج8، ص102/ بحارالأنوار، ج67، ص346/ القمی، ج2، ص332/ نورالثقلین/ البرهان
آیه وَ أَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلی بَعْضٍ یَتَساءَلُونَ [25]
در این هنگام رو به یکدیگر کرده [از گذشته‌ها] می‌پرسند (.
1(طور/ 25)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - ثُمَّ حَکَی عَزَّوَجَلَّ قَوْلَ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ فَقَالَ وَ أَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلی بَعْضٍ یَتَساءَلُونَ قَالَ فِی الْجَنَّهًْ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - آنگاه خداوند عزّوجلّ سخن اهل بهشت را بازگو کرده و می‌فرماید: و أَقْبَل بَعْضُهُمْ عَلی بَعْضٍ یَتَسَاءلونَ [یعنی] در بهشت [از گذشته‌ها می‌پرسند].
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص202 بحارالأنوار، ج8، ص182/ القمی، ج2، ص332/ نورالثقلین/ البرهان
2 (طور/ 25)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ أَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلی بَعْضٍ یَتَساءَلُونَ أَیْ یَتَذَاکَرُونَ مَا کَانُوا فِیهِ مِنَ التَّعَبِ وَ الْخَوْفِ فِی الدُّنْیَا.
ابن عباس (رحمة الله علیه) - وَ أَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلی بَعْضٍ یَتَساءَلُونَ یعنی آن سختی و ترسی که در دنیا داشتند را به یکدیگر یادآوری می‌کنند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص202 بحارالأنوار، ج8، ص102
3 (طور/ 25)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ أَقْبَلَ بَعْضُهُمْ الی قوله عَلی بَعْضٍ یَتَساءَلُونَ. قالُوا إِنَّا کُنَّا قَبْلُ فی أَهْلِنامُشْفِقِینَ أَیْ خَائِفِینَ مِنَ الْعَذَابِ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - وَ أَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلی بَعْضٍ یَتَساءَلُون؛ در بهشت، می‌گویند: «ما در میان خانواده‌ی خود ترسان بودیم [مبادا گناهان آن‌ها دامن ما را بگیرد]! یعنی از عذاب می‌ترسیدیم.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص202 بحارالأنوار، ج8، ص182
آیه قالُوا إِنَّا کُنَّا قَبْلُ فی أَهْلِنا مُشْفِقینَ [26]
می‌گویند: «ما در میان خانواده‌ی خود ترسان بودیم [مبادا گناهان آن‌ها دامن ما را بگيرد]!
1 (طور/ 26)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - قالُوا إِنَّا کُنَّا قَبْلُ فِی أَهْلِنا مُشْفِقِینَ أَیْ خَائِفِینَ مِنَ الْعَذَابِ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - قَالوا إِنَّا کُنَّا قَبْل فِی أَهْلنَا مُشْفِقِینَ یعنی از عذاب می‌ترسیدیم.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص202 بحارالأنوار، ج8، ص182/ بحارالأنوار، ج67، ص346/ القمی، ج2، ص332/ نورالثقلین/ البرهان
2 (طور/ 26)
أمیرالمومنین (علیه السلام) - عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: صَلَّی أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) بِالنَّاسِ الصُّبْحَ بِالْعِرَاقِ فَلَمَّا انْصَرَفَ وَعَظَهُمْ فَبَکَی وَ أَبْکَاهُمْ مِنْ خَوْفِ اللَّهِ ثُمَّ قَالَ أَمَا وَ اللَّهِ لَقَدْ عَهِدْتُ أَقْوَاماً عَلَی عَهْدِ خَلِیلِی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ إِنَّهُمْ لَیُصْبِحُونَ وَ یُمْسُونَ شُعْثاً غُبْراً خُمْصاً بَیْنَ أَعْیُنِهِمْ کَرُکَبِ الْمِعْزَی یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِیاماً یُرَاوِحُونَ بَیْنَ أَقْدَامِهِمْ وَ جِبَاهِهِمْ یُنَاجُونَ رَبَّهُمْ وَ یَسْأَلُونَهُ فَکَاکَ رِقَابِهِمْ مِنَ النَّارِ وَ اللَّهِ لَقَدْ رَأَیْتُهُمْ مَعَ هَذَا وَ هُمْ خَائِفُونَ مُشْفِقُونَ.
امام علی (علیه السلام) - امیرالمؤمنین (علیه السلام) نماز صبح را در عراق به جماعت خواند و سپس روی برگردانید و مردم را موعظه کرد و از خوف خدا گریه نمود و آن‌ها را [نیز] گریاند. سپس فرمود: «به خدا سوگند! مردمی را در زمان دوستم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌شناختم که روز و شب، ژولیده و غبارآلود و گرسنه بودند و پیشانی آن‌ها مانند زانوی بُز، پینه بسته بود. آن‌ها با سجده و عبادتِ پروردگار، شب را به سر می‌بردند. گاهی روی پا ایستاده و گاهی پیشانی بر زمین می‌گذاشتند. با پروردگار خود مناجات نموده و آزادی خویش را از آتش دوزخ درخواست می‌کردند. به خدا دیدم که آن‌ها با این حال، ترسان و نگران بودند»!
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص202 الکافی، ج2، ص236/ نورالثقلین
3 (طور/ 26)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) طُوبی لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآب… فَلَمَّا دَفَعُوا {رُفِعُوا} إِلَی الْجَبَّارِ جَلَّ جَلَالُهُ قَالُوا رَبَّنَا أَنْتَ السَّلَامُ {وَ مِنْکَ السَّلَامُ} وَ لَکَ یَحِقُّ الْجَلَالُ وَ الْإِکْرَامُ {قَالَ فَیَقُولُ اللَّهُ أَنَا السَّلَامُ وَ مَعِیَ السَّلَامُ وَ لِی یَحِقُّ
الْجَلَالُ وَ الْإِکْرَامُ} فَمَرْحَباً بِعِبَادِیَ الَّذِینَ حَفِظُوا وَصِیَّتِی فِی أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّی وَ رَعَوْا حَقِّی وَ خَافُونِی بِالْغَیْبِ وَ کَانُوا مِنِّی عَلَی کُلِ حَالٍ مُشْفِقِینَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - در ضمن حدیثی طولانی که در آن، حال و روزِ شیعیان امام علی (علیه السلام) در بهشت را بیان می‌نمود، فرمود: چون آن‌ها را به‌سوی خداوند متعال بالا برند، گویند: «پروردگار ما! تویی سلامتی (دوری از هر عیب و نقص) و سلامتی از جانب توست و شکوه و ارجمندی سزاوار توست». خداوند نیز فرماید: «منم سلامتی و سلامتی از جانب من است و شکوه و ارجمندی سزاوار من است؛ خوشامد به آن‌دسته از بندگانم که بر سفارش من در مورد اهل بیت پیامبرم (علیهم السلام) مراقبت نمودند و حقّ مرا مراعات کردند و در نهان از من ترسیدند و در هر حالی نسبت به من بیمناک بودند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص202 فراتالکوفی، ص213/ نورالثقلین
آیه فَمَنَّ اللهُ عَلَیْنا وَ وَقانا عَذابَ السَّمُومِ [27]
امّا خداوند بر ما منّت نهاد و از عذاب سخت و نافذ [دوزخ] ما را حفظ کرد.
1 (طور/ 27)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - فَمَنَّ اللهُ عَلَیْنا بِالرَّحْمَهًِْعَذابَ السَّمُومِ أَیْ عَذَابَ النَّارِ النَّافِذَهًِْ فِی الْمَسَامِّ نُفُوذَ السُّمُومِ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - فَمَنَّ اللهُ عَلَیْنا خدا برحمتش بر ما منّت نهاد وَ وَقانا عَذابَ السَّمُومِ و ما را از عذاب آتش که در مسام و منافذ بدن مانند زهر نفوذ می‌کند نگاه داشت.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص204 بحارالأنوار، ج67، ص346
2 (طور/ 27)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - فَمَنَّ اللهُ عَلَیْنا وَ وَقانا عَذابَ السَّمُومِ قَالَ السَّمُومُ الْحَرُّ الشَّدِیدُ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - فَمَنَّ اللهُ عَلیْنَا و وقَانَا عَذَابَ السَّمُومِ، [مراد از] السَّمُومِ، گرمای شدید است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص204 بحارالأنوار، ج8، ص182/ بحارالأنوار، ج67، ص346/ القمی، ج2، ص332/ نورالثقلین/ البرهان
آیه إِنَّا کُنَّا مِنْ قَبْلُ نَدْعُوهُ إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحیمُ [28]
ما از پیش او را می‌خواندیم [و مى‌پرستيديم]، که اوست نیکوکار و مهربان.
آیه فَذَکِّرْ فَما أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّکَ بِکاهِنٍ وَ لا مَجْنُونٍ [29]
پس تذکّر ده، که به نعمت و لطف پروردگارت تو کاهن و مجنون نیستی.
آیه أَمْ یَقُولُونَ شاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَیْبَ الْمَنُونِ [30]
بلکه آن‌ها می‌گویند: «او شاعری است که ما انتظار مرگش را می‌کشیم»!
1 (طور/ 30)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - یَحْکی قَوْلَ قُرَیْشٍ أَمْ یَقُولُونَ شاعِرٌ یعنون رسول الله (صلی الله علیه و آله) نَتَرَبَّصُ بِهِ رَیْبَ الْمَنُونِ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - آیه‌ی أَمْ یَقُولونَ شَاعِرٌ از سخن قریش حکایت دارد و منظورشان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌باشد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص204 القمی، ج2، ص332/ البرهان
آیه قُلْ تَرَبَّصُوا فَإِنِّی مَعَکُمْ مِنَ الْمُتَرَبِّصینَ [31]
بگو: «انتظار بکشید که من هم با شما انتظار می‌کشم [شما انتظار مرگ مرا، و من انتظار نابودى شما را با عذاب الهى]»!
1 (طور/ 31)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - فَقالَ اللهُ قُلْ لَهُمْ یَا مُحَمَّدُ تَرَبَّصُوا فَإِنِّی مَعَکُمْ مِنَ الْمُتَرَبِّصِین.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - در آن هنگام خداوند می‌فرماید: ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! به آن‌ها بگو: تَرَبَّصُوا فَإِنِّی مَعَکُم مِّنَ المُتَرَبِّصِینَ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص204 القمی، ج2، ص332/ البرهان
آیه أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلامُهُمْ بِهذا أَمْ هُمْ قَوْمٌ طاغُونَ [32]
آیا عقل‌هایشان آن‌ها را به این اعمال دستور می‌دهد، یا قومی طغیانگرند؟!
1 (طور/ 32)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلامُهُمْ بِهذا قَالَ لَمْ یَکُنْ فِی الدُّنْیَا أَحْلَمَ مِنْ قُرَیْشٍ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلامُهُم بِهَذَا در دنیا عاقل‌تر از قریش وجود نداشته است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص204 بحارالأنوار، ج9، ص239/ القمی، ج2، ص332/ نورالثقلین/ البرهان
آیه أَمْ یَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَلْ لا یُؤْمِنُونَ [33]
یا می‌گویند: «قرآن را به خدا افترا بسته»؟! چنین نیست، بلکه آنان ایمان ندارند [و اين‌ها بهانه است].
1 (طور/ 33)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - ثُمَّ عَطَفَ عَلَی أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ أَمْ یَقُولُونَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) تَقَوَّلَهُ یَعْنِی أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) بَلْ لا یُؤْمِنُونَ أَنَّهُ لَمْ یَتَقَوَّلْهُ وَ لَمْ یُقِمْهُ بِرَأْیِه.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - سپس خداوند روی سخن را به یاران رسول خدا (صلی الله علیه و آله) کرده و فرموده: أَمْ یَقُولونَ تَقَولهُ [مسلمانان می‌گویند]: ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! [جانشینیِ] علی (علیه السلام) را به خدا افترا بسته‌ای بَل لا یُؤْمِنُونَ [بلکه آنان ایمان و یقین ندارند که] رسول خدا (صلی الله علیه و آله) جانشینی علی (علیه السلام) را به خدا افترا نبسته و او را با نظر شخصی خویش، به خلافت برنگزیده است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص206 بحارالأنوار، ج9، ص239/ القمی، ج2، ص332/ البرهان/ بحارالأنوار، ج36، ص85
آیه فَلْیَأْتُوا بِحَدیثٍ مِثْلِهِ إِنْ کانُوا صادِقینَ [34]
اگر راست می‌گویند سخنی همانند آن بیاورند!
1 (طور/ 34)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - ثُمَّ قَالَ فَلْیَأْتُوا بِحَدِیثٍ مِثْلِهِ أَیْ رَجُلٍ مِثْلِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنْ کانُوا صادِقِینَ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - فَلیَأْتُوا بِحَدِیثٍ مِّثْلهِ یعنی [مسلمانانی که جانشینی علی (علیه السلام) را قبول ندارند، اگر می‌توانند] کسی همانند او را از جانب خداوند بیاورند إِن کَانُوا صَادِقِینَ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص206 بحارالأنوار، ج9، ص239/ بحارالأنوار، ج36، ص85/ القمی، ج2، ص332/ البرهان
آیه أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَیْرِ شَیْءٍ أَمْ هُمُ الْخالِقُونَ [35]
آیا آن‌ها بدون خالق آفریده شده‌اند، یا اینکه خود خالق خویشند؟!
1 (طور/ 35)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - قِیلَ: مَعْنَاهُ وَ خُلِقُوا مِنْ غَیْرِ خَالِقٍ وَ مُدَبِّرٍ دَبَّرَهُمْ أَمْ هُمُ الْخالِقُونَ أَنْفُسَهُمْ فَلَا یَجِبُ عَلَیْهِمْ لِلَّهِ أَمْرٌ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - آیا آنان بدون آفریننده و تدبیرکننده‌ای آفریده شده‌اند یا اینکه خود، خویشتن را آفریده‌اند و [فکر می‌کنند] دیگر از طرف خداوند، فرمانی بر آنان واجب نمی‌گردد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص206 بحرالعرفان، ج15، ص168
آیه أَمْ خَلَقُوا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بَلْ لا یُوقِنُونَ [36]
آیا آن‌ها آسمان‌ها و زمین را آفریده‌اند؟! چنین نیست، آن‌ها جویای یقین نیستند.
آیه أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَبِّکَ أَمْ هُمُ الْمُصَیْطِرُونَ [37]
آیا خزائن پروردگارت نزد آن‌هاست یا [بر همه چيز عالَم] سیطره دارند؟!
1 (طور/ 37)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - قِیلَ: أَرَادَ خَزَائِنَ الْمَطَرِ وَ الرِّزْقِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - منظور خداوند، خزینه‌ها [و منابع] باران و رزق و روزی است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص206 بحرالعرفان، ج15، ص168
آیه أَمْ لَهُمْ سُلَّمٌ یَسْتَمِعُونَ فیهِ فَلْیَأْتِ مُسْتَمِعُهُمْ بِسُلْطانٍ مُبینٍ [38]
آیا نردبانی دارند [كه به آسمان بالا مى‌روند] و اسرار وحی را می‌شنوند؟! کسی از آن‌ها که اسرار وحی را شنیده دلیل روشنی بیاورد!
آیه أَمْ لَهُ الْبَناتُ وَ لَکُمُ الْبَنُونَ [39]
آیا سهم خدا دختران است و سهم شما پسران [كه فرشتگان را دختران خدا مى‌ناميد]؟!
1 (طور/ 39)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - أَمْ لَهُ الْبَناتُ وَ لَکُمُ الْبَنُونَ قَالَ هُوَ مَا قَالَتْ قُرَیْش أَنَ الْمَلَائِکَهًَْ بَنَاتُ اللَّه.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - أَمْ لهُ البَنَاتُ و لکُمُ البَنُونَ این آیه اشاره به سخن قریش دارد که می‌گفتند: «فرشتگان، دختران خداوند هستند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص206 القمی، ج2، ص332/ نورالثقلین/ البرهان
آیه أَمْ تَسْئَلُهُمْ أَجْراً فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ [40]
آیا تو از آن‌ها پاداشی می‌طلبی که در زیر بارِ‌گران آن قرار دارند؟!
1 (طور/ 40)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - ثُم قَالَ أَمْ تَسْئَلُهُمْ یَا مُحَمَّدُ أَجْراً فِیمَا آتَیْتُهُمْ بِهِ فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ أَیْ أَمْ یَقَعُ عَلَیْهِمُ الْغُرْمُ الثَّقِیلُ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - سپس خداوند فرمود: أَمْ تَسْأَلهُمْ [یعنی]ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! [آیا تو] در مقابل آنچه به ایشان داده‌ای [از آن‌ها] پاداشی [می‌طلبی] فَهُم مِّن مَّغْرَمٍ مُّثْقَلونَ یا اینکه پرداخت غرامتی سنگین بر عهده‌ی ایشان است [که به خاطر آن، تو را تکذیب می‌کنند]؟
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص208 بحارالأنوار، ج9، ص239/ القمی، ج2، ص332/ البرهان؛ «أم» محذوف
آیه أَمْ عِنْدَهُمُ الْغَیْبُ فَهُمْ یَکْتُبُونَ [41]
آیا اسرار غیب نزد آن‌هاست و از روی آن می‌نویسند؟!
آیه أَمْ یُریدُونَ کَیْداً فَالَّذینَ کَفَرُوا هُمُ الْمَکیدُونَ [42]
آیا می‌خواهند نقشه‌ای [شيطانى] بکشند؟! ولی بدانند کافران خودشان در دام این نقشه‌ها گرفتار می‌شوند!
آیه أَمْ لَهُمْ إِلهٌ غَیْرُ اللهِ سُبْحانَ اللهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ [43]
یا معبودی غیر خداوند دارند [كه قول يارى به آن‌ها داده]؟! منزّه است خدا از آنچه همتای او قرار می‌دهند!
1 (طور/ 43)
الصّادق (علیه السلام) - عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ الْعَبْدِیُّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ الصَّادِقَ (علیه السلام) یَقُول: … فِی الدُّعَاءِ بَعْدَ صَلَاهًِْ الْغَدِیرِ رَبَّنَا آمَنَّا وَ اتَّبَعْنَا مَوْلَانَا وَ وَلِیَّنَا وَ هَادِیَنَا وَ دَاعِیَنَا وَ دَاعِیَ الْأَنَامِ وَ صِرَاطَکَ الْمُسْتَقِیمَ السَّوِیَّ وَ حُجَّتَکَ وَ سَبِیلَکَ الدَّاعِیَ إِلَیْکَ عَلَی بَصِیرَهًٍْ هُوَ وَ مَنِ اتَّبَعَهُ وَ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ بِوَلَایَتِهِ وَ بِمَا یُلْحِدُونَ بِاتِّخَاذِ الْوَلَائِجِ دُونَهُ إِلَی آخِرِ الدُّعَاءِ.
امام صادق (علیه السلام) - در دعای بعد از نماز عید غدیر چنین می‌گویی: پروردگارا! ما ایمان آوردیم و از مولا و سرپرست و هدایت‌کننده و دعوت‌کننده‌ی ما و دیگر مردمان و راه راست و مستقیم تو و حجّت و راهِ تو پیروی کردیم؛ همو که به همراه پیروانش با بصیرت کامل [دیگران را] به‌سوی تو دعوت می‌کند. منزّه است خدا از آنچه [مشرکان] در ولایت او شریک قرار می‌دهند و [منزّه است] از یارانی که ایشان به‌جای خداوند به آن‌ها اعتماد می‌کنند و با انتخاب آن‌ها کافر می‌شوند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص208 بحارالأنوار، ج36، ص54/ بحارالأنوار، ج95، ص304؛ «البیضاء» زیادهًْ و «وبامر ربهم» بدل «و بما یلحدون»
آیه وَ إِنْ یَرَوْا کِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً یَقُولُوا سَحابٌ مَرْکُومٌ [44]
آن‌ها [چنان لجوجند كه] اگر ببینند قطعه سنگی از آسمان [براى عذابشان] سقوط می‌کند می‌گویند: «این ابر متراکمی است»!
1 (طور/ 44)
الباقر (علیه السلام) - عَنْ عَبْدِالرَّحْمَنِ‌بْنِ‌سَالِمٍ عَنْ أَبِیه: عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ قُلْتُ لَهُ هَلْ یُکْرَهُ الْجِمَاعُ فِی وَقْتٍ مِنْ الْأَوْقَاتِ وَ إِنْ کَانَ حَلَالًا قَالَ نَعَمْ مَا بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَی طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ مِنْ مَغِیبِ الشَّمْسِ إِلَی مَغِیبِ الشَّفَقِ وَ فِی الْیَوْمِ الَّذِی تَنْکَسِفُ فِیهِ الشَّمْسُ وَ فِی اللَّیْلَهًِْ الَّتِی یَنْخَسِفُ فِیهَا الْقَمَرُ وَ فِی اللَّیْلَهًِْ وَ فِی الْیَوْمِ اللَّذَیْنِ یَکُونُ فِیهِمَا الرِّیحُ السَّوْدَاءُ وَ الرِّیحُ الْحَمْرَاءُ وَ الرِّیحُ الصَّفْرَاءُ وَ الْیَوْمِ وَ اللَّیْلَهًِْ اللَّذَیْنِ یَکُونُ فِیهِمَا الزَّلْزَلَهًُْ وَ لَقَدْ بَاتَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عِنْدَ بَعْضِ أَزْوَاجِهِ فِی لَیْلَهًٍْ انْکَسَفَ فِیهَا الْقَمَرُ فَلَمْ یَکُنْ مِنْهُ فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ مَا کَانَ یَکُونُ مِنْهُ فِی غَیْرِهَا حَتَّی أَصْبَحَ فَقَالَتْ لَهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَ لِبُغْضٍ کَانَ مِنْکَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهًِْ قَالَ لَا وَ لَکِنْ هَذِهِ الْآیَهًُْ ظَهَرَتْ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهًِْ فَکَرِهْتُ أَنْ أَتَلَذَّذَ وَ أَلْهُوَ فِیهَا وَ قَدْ عَیَّرَ اللَّهُ أَقْوَاماً فَقَالَ عَزَّوَجَلَّ فِی کِتَابِهِإِنْ یَرَوْا کِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً یَقُولُوا سَحابٌ مَرْکُوم.
امام باقر (علیه السلام) - عبدالرّحمن‌بن‌سالم گوید: پدرم از امام باقر (علیه السلام) پرسید: «آیا زمان‌هایی وجود دارد که آمیزش‌کردن، با اینکه حلال است ولی مکروه باشد»؟ حضرت فرمود: «آری! در فاصله‌ی بین سپیده‌ی صبح (هنگام اذان صبح) تا طلوع خورشید؛ از هنگام غروب خورشید تا از بین رفتن سرخی افق، در روزی که خورشید دچار کسوف (گرفتگی) شود، در شبی که ماه دچار خسوف (گرفتگی) شود، در شب و روزی که بادهای سیاه، سرخ و زرد بوزد و همچنین در شب و روزی که زلزله بیاید، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در شبی که ماه گرفتگی رخ داد در خانه‌ی یکی از همسرانش بود ولی بر خلاف دیگر شب‌ها با او همبستر نشد تا صبح فرا رسید. آن زن به ایشان عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا این کار شما از روی دشمنی با من بود»؟ حضرت فرمود: «نه چنین نیست. چون در شب گذشته این پدیده (ماه گرفتگی) پیش آمد، من خوش نداشتم در چنین شبی لذّت برده و از یاد خدا غافل باشم؛ چرا که خداوند در کتابش، مردمانی را سرزنش کرده و فرموده: و إِن یَرَوا کِسْفًا مِّنَ السَّمَاءِ سَاقِطًا یَقُولوا سَحَابٌ مَّرْکُومٌ».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص208 الکافی، ج5، ص498/ وسایل الشیعهًْ، ج20، ص125/ مستدرک الوسایل، ج14، ص224/ بحارالأنوار، ج100، ص291 / الاختصاص، ص218/ المحاسن، ج2، ص311/ مکارم الأخلاق، ص213
2 (طور/ 44)
الباقر (علیه السلام) - عَنْ عَمْرِوبْنِ‌عُثْمَان: عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ أَ یُکْرَهُ الْجِمَاعُ فِی سَاعَهًٍْ مِنَ السَّاعَاتِ قَالَ نَعَمْ یُکْرَهُ فِی لَیْلَهًٍْ یَنْخَسِفُ فِیهَا الْقَمَرُ وَ الْیَوْمِ الَّذِی تَنْکَسِفُ فِیهِ الشَّمْسُ وَ فِیمَا بَیْنَ غُرُوبِ الشَّمْسِ إِلَی أَنْ یَغِیبَ الشَّفَقُ وَ مِنْ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَی طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ فِی الرِّیحِ السَّوْدَاءِ وَ الْحَمْرَاءِ وَ الصَّفْرَاءِ وَ الزَّلْزَلَهًِْ وَ لَقَدْ بَاتَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَیْلَهًًْ عِنْدَ بَعْضِ نِسَائِهِ فَانْخَسَفَ الْقَمَرُ فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ فَلَمْ یَکُنْ مِنْهُ شَیْءٌ فَقَالَتْ لَهُ زَوْجَتُهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی أَ کُلُّ هَذَا لِبُغْضٍ فَقَالَ وَیْحَکِ حَدَثَ هَذَا الْحَادِثُ فِی السَّمَاءِ فَکَرِهْتُ أَنْ أَتَلَذَّذَ وَ أَدْخُلَ فِی شَیْءٍ وَ لَقَدْ عَیَّرَ اللَّهُ تَعَالَی قَوْماً فَقَالَ وَ إِنْ یَرَوْا کِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً یَقُولُوا سَحابٌ مَرْکُومٌ و ایْمُ اللَّهِ لَا یُجَامِعُ أَحَدٌ فِی هَذِهِ السَّاعَاتِ الَّتِی وَصَفْتُ فَیُرْزَقَ مِنْ جِمَاعِهِ وَلَداً وَ قَدْ سَمِعَ هَذَا الْحَدِیثَ فَیَرَی مَا یُحِبُّ.
امام باقر (علیه السلام) - عمروبن‌عثمان گوید: از امام باقر (علیه السلام) پرسیدم: «آیا زمان‌هایی وجود دارد که آمیزش‌کردن مکروه باشد»؟ حضرت فرمود: «آری! در شبی که ماه بگیرد (خسوف)، روزی که خورشید بگیرد (کسوف)، ما بین غروب آفتاب تا از بین رفتن سرخی افق، ما بین سپیده‌ی صبح (هنگام اذان صبح) تا طلوع خورشید، در هنگامی‌که بادهای سیاه، سرخ یا زرد می‌وزد و همچنین در موقع زلزله. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در شبی که ماه گرفتگی رخ داد در خانه‌ی یکی از همسرانش بود ولی با او همبستر نشد. همسرش گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! پدر و مادرم فدایت! آیا این کار شما از روی دشمنی با من بود؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «نه چنین نیست. چون در شب گذشته این پدیده (ماه گرفتگی) پیش آمد، من خوش نداشتم در چنین شبی لذّت برده و مشغول به کاری [غیر از یاد خدا] باشم؛ چراکه خداوند در کتابش، گروهی را سرزنش کرده و فرموده: و إِن یَرَوا کِسْفًا مِّنَ السَّمَاءِ سَاقِطًا یَقُولوا سَحَابٌ مَّرْکُومٌ و سوگند به خدا هرکس این روایت را شنیده باشد و در این زمان‌ها [با همسرش] آمیزش نموده و فرزندی نصیبش شود آنچه خوشایندش باشد را در آن فرزند نخواهد دید.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص210 من لایحضره الفقیه، ج3، ص403/ وسایل الشیعهًْ، ج20، ص126/ تهذیب الأحکام، ج7، ص411/ مستدرک الوسایل، ج14، ص223 ودعایم الإسلام، ج2، ص213؛ «بتفاوت»
3 (طور/ 44)
الباقر (علیه السلام) - عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً أَیْ عَیْناً أَوْ تَکُونَ لَکَ جَنَّةٌ أَیْ بُسْتَانٌ مِنْ نَخِیلٍ وَ عِنَبٍ فَتُفَجِّرَ الْأَنْهارَ خِلالَها تَفْجِیراً مِنْ تِلْکَ الْعُیُونِ أَوْ تُسْقِطَ السَّماءَ کَما زَعَمْتَ عَلَیْنا کِسَفاً وَ ذَلِکَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ إِنَّهُ سَیَسْقُطُ مِنَ السَّمَاءِ کِسْفاً لِقَوْلِهِ وَ إِنْ یَرَوْا کِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً یَقُولُوا سَحابٌ مَرْکُوم.
امام باقر (علیه السلام) - درباره‌ی آیه: تا اینکه چشمه‌جوشانی از این سرزمین (خشک و سوزان) برای ما خارج سازی. (اسراء/90) می‌نویسد یعنی چشمه؛ یا باغی از نخل و انگور از آن تو باشد و نهرها در لابه‌لای آن جاری کنی. (اسراء/91) یا باغی از خرما و انگور داشته باشی که میان درختان نهرها جاری باشد؛ یا قطعات [سنگ‌های] آسمان را آن‌چنان که می‌پنداری بر سر ما فرود آری. (اسراء/92) و جریان چنین که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «در آینده آسمان بر سر شما فرو می‌ریزد به‌واسطه‌ی این آیه: وَ إِنْ یَرَوْا کِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً یَقُولُوا سَحابٌ مَرْکُومٌ».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص210 بحارالأنوار، ج9، ص222/ بحارالأنوار، ج18، ص179/ القمی، ج2، ص27؛ «من للسماء… الی آخر» محذوف
4 (طور/ 44)
العسکری (علیه السلام) - قَالَ الْحَسَنُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) فَقُلْتُ لِأَبِی عَلِیِّ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام): فَهَلْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یُنَاظِرُهُمْ‌إِذَا عَانَتُوهُ‌وَ یُحَاجُّهُم… قَالَ وَ ذَلِکَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَانَ قَاعِداً ذَاتَ یَوْمٍ بِمَکَّهًَْ بِفِنَاءِ الْکَعْبَهًِْ إِذِ اجْتَمَعَ جَمَاعَهًٌْ مِنْ رُؤَسَاءِ قُرَیْشٍ مِنْهُمْ: … عَبْدُ اللَّهِ‌بْنُ‌أَبِی‌أُمَیَّهًَْ الْمَخْزُومِی: لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً بِمَکَّهًَْ هَذِهِ فَإِنَّهَا ذَاتُ أَحْجَارٍ وَعِرَهًٍْ وَ جِبَالٍ تَکْسَحُ أَرْضَهَا وَ تَحْفِرُهَا وَ تُجْرِی فِیهَا الْعُیُونَ فَإِنَّنَا إِلَی ذَلِکَ مُحْتَاجُونَ أَوْ تَکُونَ لَکَ جَنَّةٌ مِنْ نَخِیلٍ وَ عِنَبٍ فَتَأْکُلُ مِنْهَا وَ تُطْعِمُنَا فَتُفَجِّرَ الْأَنْهارَ خِلالَها خِلَالَ تِلْکَ النَّخِیلِ وَ الْأَعْنَابِ تَفْجِیراً أَوْ تُسْقِطَ السَّماءَ کَما زَعَمْتَ عَلَیْنا کِسَفاً فَإِنَّکَ قُلْتَ لَنَاوَ إِنْ یَرَوْا کِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً یَقُولُوا سَحابٌ مَرْکُومٌ فَلَعَلَّنَا نَقُولُ ذَلِک… ثُمّ قَالَ رَسُولُ الله (صلی الله علیه و آله) وَ
أَمَّا قَوْلُکَ أَوْ تُسْقِطَ السَّماءَ کَما زَعَمْتَ عَلَیْنا کِسَفاً فَإِنَّکَ قُلْتَ وَ إِنْ یَرَوْا کِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً یَقُولُوا سَحابٌ مَرْکُومٌ فَإِنَّ فِی سُقُوطِ السَّمَاءِ عَلَیْکُمْ هَلَاکَکُمْ وَ مَوْتَکُمْ فَإِنَّمَا تُرِیدُ بِهَذَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنْ یُهْلِکَکَ وَ رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِینَ أَرْحَمُ بِکَ مِنْ ذَلِکَ لَا یُهْلِکُک وَ لَکِنَّهُ یُقِیمُ عَلَیْکَ حُجَجَ اللَّه.
امام عسکری (علیه السلام) - امام عسکری (علیه السلام) می‌فرماید: از پدرم (امام هادی (علیه السلام) ) پرسیدم: «آیا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با یهودیان و مشرکان هنگامی‌که حضرت را ملامت و سرزنش می‌کردند بحث‌وگفتگو و احتجاج می‌نمود»؟ پدرم فرمود: «آری! این اتّفاق بسیار می‌افتاد… [یکبار] کسی به ایشان گفت: «اگر تو مانند موسی (علیه السلام) پیامبر بودی باید بخاطر درخواست‌هایی که از تو می‌کنیم صاعقه‌ای بر سر ما فرود آید؛ چرا که درخواست‌هایی که ما از تو می‌کنیم شدیدتر از چیزهایی است که قوم موسی (علیه السلام) از او می‌خواستند». امام (علیه السلام) [در ادامه] فرمود: جریان از این قرار است که روزی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در کنار کعبه نشسته بود که گروهی از سران قریش گردهم آمدند. ابوجهل گفت: «چه کسی به جدال با محمّد (صلی الله علیه و آله) برمی‌خیزد»؟ عبدالله‌بن ابی‌امیّه مخزومی گفت: «من این‌کار را خواهم کرد». عبدالله [خطاب به پیامبر (صلی الله علیه و آله)] گفتما هرگز به تو ایمان نمی‌آوریم تا اینکه چشمه‌ی جوشانی از این سرزمین [خشک و سوزان] برای ما خارج سازی. (اسراء/90) [یعنی از] سرزمین مکّه، چرا که شهر مکّه شهری سنگلاخ، خشک و کوهستانی است، [از تو می‌خواهیم] زمین آن‌را پاکیزه ساخته و گود نمایی و چشمه‌ها را در آن جاری‌سازی که ما سخت به این چیزها نیازمندیم، یا باغی از نخل و انگور از آن تو باشد. (اسراء/91) که خود از آن بخوری و به ما نیز بدهی، [یعنی] لابه‌لای آن درختان خرما و انگور، یا قطعات [سنگ‌های] آسمان را آن‌چنان که می‌پنداری بر سر ما فرود آری. (اسراء/92) چرا که تو [از طرف خدایت] به ما گفته‌ای وَ إِنْ یَرَوْا کِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً یَقُولُوا سَحابٌ مَرْکُومٌ، چون چه بسا ما این سخن را بر زبان خود جاری می‌کنیم». و در ادامه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای عبدالله! اما اینکه گفتی: یا قطعات [سنگ‌های] آسمان را آن‌چنان که می‌پنداری بر سر ما فرود آری. (اسراء/92) چرا که تو (یعنی پیامبر (صلی الله علیه و آله) ) گفته‌ای: وَ إِنْ یَرَوْا کِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً یَقُولُوا سَحابٌ مَرْکُومٌ، [بدان که] فرودآمدن قطعات [سنگ‌های] آسمان بر سر شما [که از من خواستی] باعث نابودی و مرگ شما می‌شود و تو با این درخواست از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌خواهی که تو را نابود سازد؛ درحالی‌که فرستاده‌ی پروردگار عالمیان نسبت به تو مهربان‌تر از این حرف‌هاست و تو را نابود نمی‌کند بلکه او [با سخنانش] حجّت‌های خدا را بر تو تمام می‌کند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص210 بحارالأنوار، ج9، ص269/ الاحتجاج، ج1، ص30/ الإمام العسکری، ص500
آیه فَذَرْهُمْ حَتَّی یُلاقُوا یَوْمَهُمُ الَّذی فیهِ یُصْعَقُونَ [45]
حال که چنین است آن‌ها را رها کن تا روز مرگ خود را ملاقات کنند!
1 (طور/ 45)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام): … لَقَدْ بَاتَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَعَ بَعْضِ نِسَائِهِ فِی لَیْلَهًٍْ انْکَسَفَ فِیهَا الْقَمَرُ فَلَمْ یَکُنْ مِنْهُ فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ شَیْءٌ مِمَّا کَانَ فِی غَیْرِهَا مِنَ اللَّیَالِی فَقَالَتْ لَهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَمَا عَلِمْتِ أَنَّ هَذِهِ الْآیَهًَْ ظَهَرَتْ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهًِْ فَکَرِهْتُ أَنْ أَتَلَذَّذَ لَعِباً وَ لَهْواً فِیهَا وَ أَتَشَبَّهَ بِقَوْمٍ عَیَّرَهُمْ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَ جَلَّ وَ إِنْ یَرَوْا کِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً یَقُولُوا سَحابٌ مَرْکُومٌ، فَذَرْهُمْ یَخُوضُوا وَ یَلْعَبُوا حَتَّی یُلاقُوا یَوْمَهُمُ الَّذِی یُوعَدُونَ وَ قَوْلِهِ تَعَالَی حَتَّی یُلاقُوا یَوْمَهُمُ الَّذِی فِیهِ یُصْعَقُونَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در شبی که ماه گرفتگی رخ داد در خانه‌ی یکی از همسرانش بود ولی بر خلاف دیگر شب‌ها با او همبستر نشد. آن زن به ایشان عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا این کار شما از روی دشمنی با من بود»؟ حضرت فرمود: «آیا نفهمیدی که این پدیده (ماه گرفتگی) در شب گذشته اتّفاق افتاد؟ من خوش نداشتم در چنین شبی لذّت برده و از یاد خدا غافل شوم و همچون کسانی باشم که خداوند آن‌ها را در کتابش سرزنش نموده [و فرموده]: آنان را به حال خود واگذار تا در باطل غوطه‌ور باشند و سرگرم بازی شوند تا روزی را که به آن‌ها وعده داده شده است ملاقات کنند [و نتیجه‌ی کار خود را ببینند]. (زخرف/83) و فرموده: حَتَّی یُلاقُوا یَوْمَهُمُ الَّذِی فِیهِ یُصْعَقُونَ».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص212 مستدرک الوسایل، ج14، ص224/ بحارالأنوار، ج100، ص291/ طب الأیمهًْ (ع)، ص131/ بحارالأنوار، ج88، ص138
آیه یَوْمَ لا یُغْنی عَنْهُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئاً وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ [46]
روزی که نقشه‌های آنان سودی به حالشان نخواهد داشت و [از هيچ سو] یاری نمی‌شوند.
آیه وَ إِنَّ لِلَّذینَ ظَلَمُوا عَذاباً دُونَ ذلِکَ وَ لکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ [47]
و برای کسانی که ستم کردند عذابی قبل از آن [در همين جهان] است؛ ولی بیشترشان نمی‌دانند.
1 (طور/ 47)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ إِنَّ لِلَّذِینَ ظَلَمُوا آلَ مُحَمَّدٍ (حَقَّهُمْ عَذاباً دُونَ ذلِکَ قَالَ عَذَابُ الرَّجْعَهًِْ بِالسَّیْفِ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - و إِنَّ للذِینَ ظَلمُوا [برای کسانی که به] آل محمّد (علیهم السلام) [ستم روا داشته و] حقّ آن‌ها [را به زور گرفتند] عَذَابًا دُونَ ذَلکَ [عذابی در همین جهان است] که مراد از آن عذاب، عذابِ کشته‌شدن با شمشیر در دوران رجعت (دوران بازگشت برخی امامان (علیهم السلام) به دنیا) است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص212 بحارالأنوار، ج9، ص239/ بحارالأنوار، ج53، ص103/ القمی، ج2، ص332/ نورالثقلین/ البرهان
2 (طور/ 47)
الباقر (علیه السلام) - نَزَلَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) بِهَذِهِ الْآیَهًِْ هَکَذَا فَإِنَّ لِلظَّالِمِینَ آلَ مُحَمَّدٍ (حَقَّهُمْ عَذاباً دُونَ ذلِکَ وَ لکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ یَعْنِی عَذَاباً فِی الرَّجْعَهًِْ.
امام باقر (علیه السلام) - جبرئیل این آیه را این گونه نازل کرد: یعنی برای ظالمین به حقوق آل محمّد (صلی الله علیه و آله)؛ عَذاباً دُونَ ذلِکَ وَ لکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ و منظور عذاب در رجعت است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص212 بحارالأنوار، ج53، ص117
3 (طور/ 47)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ إِنَّ لِلَّذِینَ ظَلَمُوا یَعْنِی کُفَّارَ مَکَّهًَْ عَذاباً دُونَ ذلِکَ أَیْ دُونَ عَذَابِ الْآخِرَهًِْ، یَعْنِی الْقَتْلَ یَوْمَ بَدْرٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه).
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ إِنَّ لِلَّذِینَ ظَلَمُوا منظور [از ستمگران] کفّار مکّه هستند. عَذاباً دُونَ ذلِکَ یعنی [عذابی] غیر از عذاب آخرت [برای آن‌هاست] که همان کشته‌شدن در جنگ بدر است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص212 بحرالعرفان، ج15، ص171
آیه وَ اصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ فَإِنَّکَ بِأَعْیُنِنا وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ حینَ تَقُومُ [48]
در راه ابلاغ حکم پروردگارت صبر و استقامت کن، چرا که تو تحت مراقبت و حفظ ما هستی. و هنگامی‌که برمی‌خیزی پروردگارت را تسبیح و حمد گوی.
در راه ابلاغ حکم پروردگارت صبر و استقامت کن، چرا که تو تحت مراقبت و حفظ ما هستی
1 -1 (طور/ 48)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - قَوْلُهُ فَإِنَّکَ بِأَعْیُنِنا أَیْ بِحِفْظِنَا وَ حِرْزِنَا وَ نِعْمَتِنَا.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - رَبِّکَ فَإِنَّکَ بِأَعْیُنِنَا یعنی [تو] در حفاظت، پناه و نعمت ما [هستی].
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص214 بحارالأنوار، ج9، ص239/ القمی، ج2، ص332/ البرهان
1 -2 (طور/ 48)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ عَطِیَّهًِْ‌بْنِ‌نَجِیحِ‌بْنِ مُطَهَّر رازی وَ إسْحَاقِ‌بْنِ‌عَمَّار: إِنَّ أَبَاعَبْدِاللَّهِ جَعْفَرَبْنَ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) کَتَبَ إِلَی عَبْدِاللَّهِ‌بْنِ‌الْحَسَنِ (رحمة الله علیه) حِینَ حُمِلَ هُوَ وَ أَهْلُ بَیْتِهِ یُعَزِّیهِ عَمَّا صَارَ إِلَیْهِ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ إِلَی الْخَلَفِ الصَّالِحِ وَ الذُّرِّیَّهًِْ الطَّیِّبَهًِْ مِنْ وُلْدِ أَخِیهِ وَ ابْنِ عَمِّهِ أَمَّا بَعْدُ فَلَئِنْ کُنْتَ قَدْ تَفَرَّدْتَ أَنْتَ وَ أَهْلُ بَیْتِکَ مِمَّنْ حُمِلَ مَعَکَ بِمَا أَصَابَکُمْ فَمَا انْفَرَدْتَ بِالْحُزْنِ وَ الْغَیْظِ وَ الْکَآبَهًِْ وَ أَلِیمِ وَجَعِ الْقَلْبِ دُونِی فَلَقَدْ نَالَنِی مِنْ ذَلِکَ مِنَ الْجَزَعِ وَ الْقَلَقِ وَ حَرِّ الْمُصِیبَهًِْ مِثْلُ مَا نَالَکَ وَ لَکِنْ رَجَعْتُ إِلَی مَا أَمَرَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ بِهِ الْمُتَّقِینَ مِنَ الصَّبْرِ وَ حُسْنِ الْعَزَاءِ حِینَ یَقُولُ لِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ اصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ فَإِنَّکَ بِأَعْیُنِنا.
امام صادق (علیه السلام) - هنگامی‌که عبداللَّه‌بن‌حسن (رحمة الله علیه) را به همراه خانواده‌اش [در زمان منصور دوانیقی] به زندان کوفه بردند، امام صادق (علیه السلام) نامه‌ای به او نوشته و به خاطر این پیش‌آمد با وی چنین اظهار همدردی فرمود: «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ؛ [این نامه‌ای است] خطاب به بازمانده‌ی صالح و فرزند پاک [از نسل امام حسن (علیه السلام)] از طرف برادرزاده و پسر عمویش. امّا بعد، اگر تنها تو و خانواده‌ات مبتلا به این گرفتاری شده‌اید. بدان‌که حزن و ناراحتی و اندوه‌خاطر و درد جانکاه آن، تنها برای تو نبوده و به همان مقدار که تو ناراحت و اندوهگین شده‌ای من نیز در ناراحتی و بی‌تابی و اندوه هستم؛ جز اینکه من به دستوری که خداوند به پرهیزکاران درباره‌ی صبرکردن و شکیباییِ نیکو داده توجّه می‌نمایم، آنجا که خطاب به پیامبرش (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: وَ اصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ فَإِنَّکَ بِأَعْیُنِنا».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص214 مستدرک الوسایل، ج2، ص415/ بحارالأنوار، ج47، ص298/ بحارالأنوار، ج79، ص145/ إقبال الأعمال، ص578
و هنگامی‌که برمی‌خیزی پروردگارت را تسبیح و حمد گوی
2 -1 (طور/ 48)
الصّادق (علیه السلام) - وَ مِنَ اللَّیْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبارَ النُّجُومِ قَالَ أَمَرَهُ أَنْ یُصَلِّیَ بِاللَّیْلِ.
امام صادق (علیه السلام) - وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ حِینَ تَقُوم، وَ مِنَ اللَّیْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبارَ النُّجُومِ خداوند [با این دو آیه] به پیامبرش (صلی الله علیه و آله) دستور داده که نماز شب بخواند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص214 بحارالأنوار، ج84، ص159/ دعایم الإسلام، ج1، ص210
2 -2 (طور/ 48)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ حِینَ تَقُومُ قالَ لِصَلَاهًِْ اللَّیْل.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - و سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ حِینَ تَقُومُ یعنی [هنگامی‌که] برای نماز شب [برمی‌خیزی، پروردگارت را تسبیح گوی].
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص214 بحارالأنوار، ج9، ص239/ بحارالأنوارج: ج84، ص140/ القمی، ج2، ص332/ البرهان/ نورالثقلین
2 -3 (طور/ 48)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ حِینَ تَقُومُ… قیل الرَّکْعَتَانِ قَبْلَ صَلَاهًِْ الْفَجْر.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - و سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ حِینَ تَقُومُ منظور دو رکعت نافله‌ی قبل از نماز صبح است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص214 بحرالعرفان، ج15، ص171
آیه وَ مِنَ اللَّیْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبارَ النُّجُومِ [49]
همچنین به هنگام شب او را تسبیح گوی و نیز به هنگام پشت‌کردن ستارگان [و طلوع صبح].
1 (طور/ 49)
الباقر (علیه السلام) - عن زُرَارَهًَْ قَالَ قُلْتُ لَهُ وَ إِدْبارَ النُّجُومِ قَالَ رَکْعَتَانِ قَبْلَ الصُّبْحِ.
امام باقر (علیه السلام) - زراره‌بن‌اعین گوید: «از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی معنای و إِدْبَارَ النُّجُومِ پرسیدم». حضرت فرمود: «اشاره به [زمان خواندنِ] دو رکعت نافله‌ی قبل از نماز صبح دارد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص214 الکافی، ج3، ص444/ وسایل الشیعهًْ، ج4، ص73/ نورالثقلین/ البرهان
2 (طور/ 49)
الرّضا (علیه السلام) - وَ إِدْبارَ النُّجُومِ رَکْعَتَیْنِ قَبْلَ صَلَاهًِْ الصُّبْحِ.
امام رضا (علیه السلام) - و إِدْبَارَ النُّجُومِ اشاره به [زمان خواندنِ] دو رکعت نافله‌ی قبل از نماز صبح دارد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص214 بحارالأنوار، ج9، ص239/ بحارالأنوار، ج84، ص310/ القمی، ج2، ص332؛ «رکعتان» بدل «رکعتین» / نورالثقلین/ البرهان؛ «رکعتان» بدل «رکعتین»
3 (طور/ 49)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - وَ إِدْبَارَ النُّجُومِ الرَّکْعَتَانِ قَبْلَ الْفَجْرِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - وَ إِدْبَارَ النُّجُومِ اشاره به [زمان خواندنِ] دو رکعت نافله‌ی قبل از نماز صبح دارد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص216 مستدرک الوسایل، ج3، ص74/ فقه القرآن، ج1، ص85؛ «عن علی بن ابیطالب… الی آخر» محذوف/ بحارالأنوار، ج16، ص208؛ «عن إبن عباس (ره) … الی آخر» محذوف
4 (طور/ 49)
الباقر (علیه السلام) - وَ مِنَ اللَّیْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبارَ النُّجُومِ هُوَ الْوَتْرُ آخِرَ اللَّیْلِ.
امام باقر (علیه السلام) - وَ مِنَ اللَّیْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبارَ النُّجُومِ اشاره به نماز وتر در آخر شب دارد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص216 بحارالأنوار، ج80، ص133/ بحارالأنوار، ج80، ص134/ بحارالأنوار، ج84، ص157/ دعایم الإسلام، ج1، ص204
5 (طور/ 49)
علیّبن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - فَسَبِّحْهُ قَالَ صَلَاهًُْ اللَّیْلِ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) - فَسَبِّحْهُ یعنی [در] نماز شب [پروردگارت را تسبیح گوی].
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص216 بحارالأنوار، ج9، ص239/ نورالثقلین
6 (طور/ 49)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنِ الْبَاقِرِ (علیه السلام) وَ الصَّادِقِ (علیه السلام) أَنَّهُمَا قَالا إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَانَ یَقُومُ مِنَ اللَّیْلِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَیَنْظُرُ فِی آفَاقِ السَّمَاءِ وَ یَقْرَأُ الْخَمْسَ مِنْ آخِرِ آلِ عِمْرَانَ إِلَی إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ ثُمَّ یَفْتَتِحُ صَلَاهًَْ اللَّیْلِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شب‌ها سه نوبت [از خواب] برمی‌خواست و به کرانه‌های آسمان نگریسته و پنج آیه از سوره آل عمران که آخرش إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ است (یعنی آیات 190 تا 194) را تلاوت می‌فرمود و آنگاه شروع به خواندن نماز شب می‌کرد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج15، ص216 نورالثقلین
مطالب مرتبط
